Nợ, duyên Cồn Cỏ. Truyện ngắn của Trần Quỳnh Nga

Baovannghe.vn- Mỗi lần về Quảng Trị, ghé Cửa Tùng, tôi thường nhớ tới bà nội tôi. Bà ngồi nơi chiếc võng mắc đung đưa giữa hai cây dương nhìn ra xa xa chỉ cho tôi: Đó là đảo Cồn Cỏ.

Tôi nheo mắt ra phía biển, đảo Cồn Cỏ lúc đó nhỏ xíu, lúc ẩn lúc hiện dưới lớp sóng lấp lánh nắng vàng mà lòng không khỏi bồi hồi. một hòn đảo nhỏ bé nhường kia đã mang trên mình một sứ mệnh thiêng liêng và cao cả: vọng gác tiền tiêu của tuyến lửa miền Bắc.

Mỗi lần về Quảng Trị, ghé Cửa Tùng, tôi thường nhớ tới bà nội tôi. Bà ngồi nơi chiếc võng mắc đung đưa giữa hai cây dương nhìn ra xa xa chỉ cho tôi: Đó là đảo Cồn Cỏ. Tôi nheo mắt ra phía biển, đảo Cồn Cỏ lúc đó nhỏ xíu, lúc ẩn lúc hiện dưới lớp sóng lấp lánh nắng vàng mà lòng không khỏi bồi hồi. một hòn đảo nhỏ bé nhường kia đã mang trên mình một sứ mệnh thiêng liêng và cao cả: vọng gác tiền tiêu của tuyến lửa miền Bắc.

Nợ, duyên Cồn Cỏ. Truyện ngắn của Trần Quỳnh Nga
Minh họa Đỗ Dũng

Khi cuộc kháng chiến chống Pháp kết thúc, hiệp định Giơnevơ được kí kết, vĩ tuyến 17 dọc sông Bến Hải, thuộc tỉnh Quảng Trị được chọn làm mốc phân định giới tuyến hai miền Bắc - Nam tạm thời cho Việt Nam. Vĩ tuyến 17 chia đôi đất nước. Nhát cắt ấy chia đôi tỉnh Quảng Trị, chia đôi huyện Vĩnh Linh kéo một vệt dài ra biển chia cắt Cồn Cỏ. Đảo Cồn Cỏ bị chia làm hai, phần lớn của đảo thuộc về phía Bắc vĩ tuyến, phần phía Nam chỉ là chỗ bến Ghè lúc ẩn lúc hiện khi triều lên xuống, vậy nên, Cồn Cỏ mới thuộc về miền Bắc và trở thành phần đất đầu sóng ngọn gió đúng nghĩa trong những năm kháng chiến chống Mỹ.

Bà nội tôi vào Đảng năm 1949, hồi đó vừa chớm tuổi 20, mang bí danh là Vân, làm Bí thư Phụ nữ cứu quốc xã Kinh Duy, đồng thời là ủy viên Ban chấp hành Phụ nữ cứu quốc huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị, hoạt động trong lòng địch. Những năm đó, kẻ thù điên cuồng, chúng tập trung cả không quân và hải quân bao vây đánh phá, dội hàng ngàn tấn bom các loại xuống Cồn Cỏ. Đất Quảng Trị gồng mình gánh chịu mưa bom. Đội phụ nữ cứu quốc Vĩnh Linh, Hải Lăng, Gio Linh, Triệu Phong… anh hùng vừa bám đất vừa bám biển vừa chi viện hỗ trợ Cồn Cỏ giữ gìn từng tấc đất…

- Hồi đó bà đã được ra đảo chưa?

- Ra mầm răng được con. Đường ra đảo Cồn Cỏ là con đường được mở bằng máu đấy! - Bà tôi nói thế rồi lại thở dài. Tôi biết lòng bà giờ đây đang như sóng duềnh lên những nỗi nhớ thương không dứt. Biết bao đồng đội, bao người thân và cả chính bà tôi đã tình nguyện lên đường tiếp tế cho đảo. Máu của họ đã hòa vào biển để giữ bằng được “con mắt thần ở biển Đông”, bởi Cồn Cỏ là trạm gác cho đường mòn Hồ Chí Minh trên biển, tiền đồ phòng thủ của miền Bắc không thể để mất.

Trong những ngày ác liệt đó, vì công tác bí mật, ông nội tôi được điều ra Bắc. Đó là một đêm mùa đông rét cắt da thịt. Ông tôi, bà tôi cùng hai em được đưa qua sông. Từ đó, bà tôi biền biệt quê hương cho đến ngày Bắc - Nam hoàn toàn thống nhất. Sau này, trong trí nhớ bà tôi, qua những câu chuyện kể về quê hương Quảng Trị, tất cả chỉ gom lại đằng sau tiếng thở dài là những từ “nhớ lắm, thương lắm, xa lắm” nói ra trào nước mắt. Bởi thế mà khi tôi hỏi bà “...có nỗi chờ đợi nào dài hơn như thế nữa không?” tôi nhớ bà nội tôi trả lời “...đó là đợi ngày thống nhất...” Câu trả lời đó làm tôi nhói lòng khi bà tôi với tay vặn nhẹ chiếc đài mở một bài hát cũ. Giọng cô ca sĩ Tân Nhân nghe thiết tha “Bên ven bờ Hiền Lương chiều nay ra đứng trông về, mắt đượm tình quê” nghe mà tiếc nuối, day dứt. Lúc đó, tự nhiên trong lòng tôi mang theo chút nợ duyên với mình dẫu chỉ một lần thôi được ra Cồn Cỏ.

…Chị Lê Thị Anh Đào (Phó Bí thư Thường trực Thành ủy - Chủ Tịch HĐND TP Đông Hà) gọi điện cho tôi vào một ngày rực nắng: “Về Cồn Cỏ cùng chị không?” Tôi vội vàng như sợ nếu chậm đi một xíu thôi mình sẽ tuột mất cơ hội ngàn năm có một: “Chờ em!”

Chòng chành say sóng vượt hơn 27km đường biển rồi tôi cũng đã đặt chân lên đến đảo. Đảo xanh, biển xanh đẹp đến mê lòng. Cồn Cỏ làm tôi ngạc nhiên, trải qua bao mưa bom bão đạn, Cồn Cỏ có lúc tưởng như bị san phẳng bởi: “Cứ mỗi héc-ta đất Cồn Cỏ hứng chịu trên 22,6 tấn bom, đạn; mỗi chiến sĩ nơi đây phải đội trên mình 39,2 tấn; có những ngày 28 lần địch tập kích bằng đường không, pháo kích triền miên dội thâu đêm suốt sáng. Thậm chí phi công Mỹ khi đánh phá miền Bắc trở về, nếu không kịp cắt bom, chúng đều tìm cách trút hết xuống đảo…” Ấy vậy mà trước mắt tôi, Cồn Cỏ như một hòn ngọc xanh với gần 80% diện tích trên đảo là rừng tự nhiên vẫn còn gần như nguyên vẹn và thuộc hệ sinh thái rừng nhiệt đới quý hiếm trong số các đảo được hình thành bởi núi lửa giữa biển.

Chúng tôi đi trong chiều lộng gió, chị tôi đi trước chỉ cho tôi từng gốc cây, ngọn cỏ như từng quen thân. Chị kể cho tôi nghe, trong chuyến ra đảo lần này, Cồn Cỏ đã cho chị một cảm xúc mới. Bên chân sóng giữa đại dương là một quần thể phố phường cảng thị hiện hữu đầy sức sống. Những con đường tít tắp ôm bóng cây xanh đi qua khu dân cư đầm ấm… Hai trục đường trung tâm đảo là trụ sở của các ban ngành, giữa đảo có một hồ dự trữ nước ngọt cho cả đảo đủ sức dùng quanh năm, cùng với hệ thống giếng bơm nước ngọt có khắp các khu vực đảo đủ để dân cư trên đảo đủ dùng. Đêm xuống, từ ngoài khơi nhìn vào, Cồn Cỏ đã hiện ra dưới quầng sáng của đèn đường, của những dãy nhà cao tầng mang dáng dấp của một đô thị trẻ.

“Từ năm 2000, với chủ trương “dân sự hóa”, năm 2002, mô hình “đảo thanh niên” của Tỉnh đoàn Quảng Trị được hình thành. Hồi ấy, 43 thanh niên nhiệt huyết xung phong ra đảo lập nghiệp. Họ đã vượt qua mọi khó khăn, đem sức trẻ xây dựng cuộc sống. Có rất nhiều đôi đã nên duyên nơi đây, tình nguyện ở lại mảnh đất này!” Chị Đào vừa đi vừa nói chuyện khi chúng tôi rẽ vào một hộ gia đình vừa tới đảo. Ngôi nhà nhỏ xinh vừa mới dựng còn thơm mùi vôi mới. Anh Tuấn, chủ nhà đón chúng tôi niềm nở, kể cho chúng tôi nghe bao điều về đảo. Khi hỏi về thu nhập để đảm bảo đời sống, anh cười, ngoài việc tỉnh hỗ trợ gạo một năm rưỡi và chi phí sinh hoạt 1,2 triệu/tháng/hộ trong năm đầu, để có thêm thu nhập, ban ngày chồng chị vào rừng hái lá thuốc nam bán cho khách du lịch, buổi tối đi biển bắt cá… “Khi gắn bó với hòn đảo này, chúng tôi nhận ra sự linh thiêng của Cồn Cỏ. Để hiểu được ra tại sao cha ông chúng ta đã không tiếc xương máu của mình để giữ đảo, giữ đất, giữ nước. Đảo Cồn Cỏ không chỉ là đảo tiền tiêu đầu sóng ngọn gió nữa mà bây giờ đây nó đã dần trở thành một hòn ngọc quý với hệ thực vật trên đảo rất phong phú, là khu vực biển hội tụ của nhiều hệ sinh thái điển hình vùng biển nhiệt đới quý hiếm…”

Cồn Cỏ - hòn đảo nhỏ nằm giữa biển Đông mênh mông - từ lâu đã được biết đến như một “vọng gác tiền tiêu” của Tổ quốc. Trong kí ức của nhiều người, Cồn Cỏ gắn liền với sóng to, gió lớn, với những ngày tháng gian khó của người lính và người dân can trường. Thế nhưng, hôm nay, giữa tiếng sóng vỗ miên man, một cuộc sống mới đang dần hiện hữu, mang theo bao niềm vui và hi vọng.

Nếu trước đây, nhắc đến Cồn Cỏ là nhắc đến sự thiếu thốn: không điện, không nước ngọt, không trường học, thì giờ đây, diện mạo của đảo đã đổi thay từng ngày. Những ngôi nhà khang trang được xây dựng, điện lưới quốc gia đã thắp sáng từng con đường. Trẻ em đã có lớp học, có thầy cô gieo từng con chữ. Những vườn rau xanh mướt mọc lên từ nền đất đá khô cằn là minh chứng cho sự kiên cường và sáng tạo của người dân đảo.

Cuộc sống ở Cồn Cỏ hôm nay không chỉ là tồn tại - mà là sống, là vươn lên. Mỗi người dân, mỗi chiến sĩ hải quân không chỉ bảo vệ chủ quyền biển đảo mà còn là người ươm mầm cho tương lai. Tiếng cười con trẻ hòa trong tiếng sóng, tiếng loa phát thanh vang vang mỗi sớm, những buổi chợ nhỏ nơi cầu cảng - tất cả tạo nên một bức tranh sinh động và đầy sức sống.

Cuộc sống mới ở Cồn Cỏ không đến một cách dễ dàng. Đó là kết quả của bao công sức, hi sinh và niềm tin không lay chuyển. Nó thể hiện khát vọng của con người Việt Nam - dù ở nơi biên cương hay hải đảo xa xôi - vẫn luôn hướng đến cuộc sống tốt đẹp hơn, vẫn gắn bó với quê hương bằng tình yêu nồng nàn và sâu sắc.

Tôi đạp xe quanh đảo Cồn Cỏ khi mặt trời đang lừng khừng chưa nhô lên khỏi mặt biển, chợt giật mình vì tiếng gà gáy râm ran. Tiếng gà sao mà thiết tha, nó như đánh thức mặt biển ngủ yên chợt rộn ràng vỗ sóng. Nó đánh thức cả chính tôi về nỗi yêu quê hương thiết tha thuần chất. Tôi cũng không ngờ được rằng đã bao lâu rồi ở phố đôi khi thèm nghe một tiếng gà mà chịu. Vậy mà ở đảo xa này, cách đất liền hàng chục cây số, tiếng gà gáy sáng như át cả tiếng sóng, kiêu hãnh cất lên giữa biển trời như khẳng định: đất này là đất mẹ, đất này là quê hương, là máu thịt không rời.

Nhìn về Cồn Cỏ hôm nay, ta không chỉ thấy sự đổi thay của một vùng đất, mà còn thấy hình ảnh của một dân tộc: nhỏ bé mà kiên cường, giản dị mà phi thường.

Tôi thắp nén nhang trên đài tưởng niệm Cồn Cỏ trước khi rời đảo, cúi đầu xin nhặt một hòn đá cuội mòn bởi năm tháng và thời gian của đảo về để ở bàn làm việc làm kỉ niệm, đánh dấu những chặng đường tôi đã đi qua trong những tháng năm rong ruổi sống và viết. Hòn đá đó nhắc tôi về bà tôi, về quê nội Quảng Trị máu và hoa rực rỡ ở trong tôi…

Trần Quỳnh Nga

Đường dẫn bài viết: https://baovannghe.vn/no-duyen-con-co-truyen-ngan-cua-tran-quynh-nga-22304.htmlIn bài viết

Cấm sao chép dưới mọi hình thức nếu không có sự chấp thuận bằng văn bản. Copyright © 2024 https://baovannghe.vn/ All right reserved.