Một đề tài vốn được mặc định là khó nhưng bằng sự tiếp cận những câu chuyện thực tế, dung dị, nhiều tác phẩm sân khấu đã chinh phục cảm xúc khán giả.
Các tác phẩm nghệ thuật lấy đề tài hình tượng người chiến sĩ công an góp phần làm giàu đẹp hình ảnh lực lượng nòng cốt trong công tác bảo vệ an ninh quốc gia và trật tự an toàn xã hội, góp phần tạo cầu nối gắn kết tình cảm với nhân dân. Cùng với đó, các tác phẩm này còn có ý nghĩa giáo dục, phổ biến pháp luật, tuyên truyền nâng cao ý thức cảnh giác của quần chúng trước những âm mưu, hoạt động của các thế lực thù địch, các loại tội phạm. Tưởng chừng khô khan, thử thách sức sáng tạo của văn nghệ sĩ, song trên thực tế, đề tài về công tác chiến đấu, xây dựng lực lượng công an nhân dân đã gieo lên mảnh đất sáng tác những mầm giống ý tưởng bám sát thời cuộc.
Gần đây, nhiều tác phẩm văn học, phim truyện về hình tượng người chiến sĩ công an ra đời, được công chúng đón nhận, đồng thời truyền cảm hứng cho những loại hình nghệ thuật khác. Trong số đó có những bộ phim truyền hình xoay quanh các cuộc điều tra, phá án đặc biệt thu hút sự quan tâm của đông đảo khán giả, bởi bản lĩnh của người chiến sĩ và những pha hành động nguy hiểm, kịch tính. Nghệ thuật sân khấu với đề tài công an tuy chưa nổi bật bằng các loại hình nghệ thuật khác, nhưng trong thời gian trở lại đây cũng từng bước tạo sức bật. Trong đó, phải kể đến Liên hoan Nghệ thuật sân khấu chuyên nghiệp toàn quốc về “Hình tượng người chiến sĩ Công an nhân dân” là một sân chơi uy tín, quy tụ nhiều đơn vị nghệ thuật chuyên nghiệp. Từ năm 2005 đến nay, Bộ Công an đã phối hợp với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch và Hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam tổ chức thành công 4 kỳ liên hoan sân khấu chuyên nghiệp về hình tượng người chiến sĩ công an nhân dân.
Vừa qua, tại Liên hoan Nghệ thuật sân khấu chuyên nghiệp toàn quốc về “Hình tượng người chiến sĩ CAND” lần thứ V, có 25 vở diễn của 21 đơn vị nghệ thuật trong và ngoài lực lượng công an nhân dân, tập trung khắc họa hình tượng người chiến sĩ công an trên sân khấu, ca ngợi bản chất cách mạng, truyền thống anh hùng vẻ vang của Công an nhân dân Việt Nam qua 80 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành. Các tác phẩm sân khấu cũng góp phần biểu dương, tuyên truyền những tấm gương tiêu biểu, mưu trí, dũng cảm trong đấu tranh bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự an toàn xã hội. Đây cũng là dịp để các đơn vị nghệ thuật chuyên nghiệp, các nghệ sĩ, diễn viên trong và ngoài lực lượng công an nhân dân giao lưu, trao đổi kinh nghiệm, phát hiện, tìm tòi những sáng tạo mới về đề tài an ninh trật tự và hình tượng người chiến sĩ công an nhân dân.
 |
| Phân cảnh trong vở diễn “Cuộc đoàn tụ cảm xúc” của sân khấu Trương Hùng Minh. |
NSND Nguyễn Hoài Huệ, Ủy viên Ban Thường vụ Hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam, thành viên hội đồng giám khảo bày tỏ, dù có tác phẩm xuất sắc, có tác phẩm chưa hoàn toàn thuyết phục giám khảo, song các đơn vị tham dự hội diễn đã có sự chuẩn bị chỉn chu, kĩ lưỡng về nội dung, kịch bản, diễn xuất, dàn dựng. Bên cạnh kịch bản, diễn xuất, âm nhạc cũng là yếu tố được các đơn vị nghệ thuật chú trọng. Nhạc sĩ Nguyễn Trọng Đài, thành viên hội đồng giám khảo đánh giá, các bài nhạc lồng vào trong vở diễn đã song hành cùng với tuyến diễn, góp phần đẩy tình tiết lên cao trào.
Không khó để lí giải về sự chưa đồng đều giữa chất lượng các vở diễn, NSND Nguyễn Hoài Huệ cho rằng, khắc họa thành công hình tượng người chiến sĩ công an không hề đơn giản. Dạng nhân vật này đòi hỏi diễn viên phải trang bị cho mình chuyên môn diễn xuất chân thực, trạng thái biểu cảm cũng như chiều sâu nội tâm khi tham gia vào các vụ án. Năm nay là năm đầu tiên tham gia liên hoan, nên NSƯT Minh Nhí cùng các nghệ sĩ của Sân khấu Trương Hùng Minh đã có sự chuẩn bị rất kĩ lưỡng về diễn xuất, tâm lí, cách thức thể hiện trên sân khấu. Anh chia sẻ, hình tượng người công an đòi hỏi ở người nghệ sĩ như anh sự nghiêm chỉnh, không được để xảy ra bất cẩn trong diễn xuất. Và để diễn tròn vai, các nghệ sĩ của sân khấu Trương Hùng Minh ngoài việc bám sát vào kịch bản của tác giả Hoài Hương, còn phải học hỏi nghiêm túc, lắng nghe góp ý từ những cán bộ công an tại Thành phố Hồ Chí Minh.
Điểm sáng trong các kì hội là sự tham gia của nhiều diễn viên trẻ, được thử sức ở vai diễn “nặng kí”. Bên cạnh đó, liên hoan còn tạo ra sân chơi cho các loại hình biểu diễn được cọ xát với nhau, từ kịch nói cho đến ca kịch, chèo, cải lương… Nhờ đó, sự mưu trí, anh dũng của người chiến sĩ công an Việt Nam được kể bằng những ngôn ngữ nghệ thuật đa dạng, thu hút nhiều đối tượng khán giả.
Nhìn chung, các đề tài thời sự nóng vẫn là ưu tiên của nhiều đơn vị nghệ thuật. Bởi đây là chủ đề thường xuyên được tiếp cận trên các phương tiện thông tin đại chúng, nên sẽ dễ tạo sự gần gũi, chân thật với khán giả. Theo NSND Nguyễn Hoài Huệ, khi nói đến chiến sĩ công an, người ta sẽ liên tưởng ngay đến nhiệm vụ bảo vệ pháp luật, những cuộc chiến không khoan nhượng, dù cho có phải đánh đổi bằng cả tính mạng để phòng chống tội phạm. Song các vở diễn đã rất khéo léo khi làm nổi bật cuộc đấu tranh không chỉ với tội phạm, mà còn cả với chính những khổ đau, thiệt thòi, dằn vặt trong nội tâm. Nữ chiến sĩ công an Thùy Dương trong vở kịch nói Cuộc đoàn tụ cảm xúc đã kìm nén nỗi đau khi người yêu đồng thời là đồng đội đã hi sinh thân mình để bảo vệ cho cô trong lúc làm nhiệm vụ. Niềm đau trong Thùy Dương vỡ òa thành những dòng nước mắt, khiến cho người xem đồng cảm trước nỗi mất mát thầm lặng của những người chiến sĩ công an. Không chỉ thuyết phục bởi nghiệp vụ chuyên môn, tài trí của các chiến sĩ công an mà các vở diễn đã thể hiện trái tim thấu cảm tâm lí tội phạm. Điều này càng giúp các vở diễn “ghi điểm” trong lòng khán giả.
Không giới hạn đề tài trong bối cảnh trong thời bình, một số đơn vị nghệ thuật đã tôn vinh hình tượng người chiến sĩ quả cảm bằng cách ngược dòng lịch sử. Nhà hát Sân khấu truyền thống Hải Phòng đem đến vở cải lương Lời thề trên núi Cột Cờ. Tác phẩm là thiên anh hùng ca về liệt sĩ Trần Thành Ngọ - người con ưu tú của quê hương Kiến An, Hải Phòng. Vốn dĩ, Trần Thành Ngọ là lực lượng bảo vệ an ninh do Pháp tổ chức, có nhiệm vụ canh gác sân bay. Ngày 25/4/1947, giữa vòng vây khốc liệt của quân Pháp tại núi Cột Cờ, dù ra lệnh cho đồng đội rút lui an toàn, nhưng đồng chí đã kiên cường chiến đấu đến hơi thở cuối cùng. Hay vở kịch nói Người thứ ba của Nhà hát kịch Công an nhân dân mạnh đã dạn đề cập đến vấn đề được cho là nhạy cảm trên sân khấu lâu nay. Đó là sự giằng co của giới trí thức ở giữa 2 chiến tuyến trong thời kì chống Mỹ cứu nước, và vấn hòa hợp dân tộc sau ngày thống nhất đất nước. Theo đó, vở kịch đã khai thác hình ảnh những chiến sĩ tình báo hoạt động bí mật trong giới văn nghệ sĩ, trí thức Sài Gòn trước năm 1975. Họ là những con người gác lại tình riêng, để phục vụ cho lý tưởng lớn của dân tộc.
Với sức sáng tạo của các đơn vị nghệ thuật, sự nghiêm túc, tinh thần học hỏi cao của các nghệ sĩ, hứa hẹn bức tranh nghệ thuật sân khấu về đề tài người chiến sĩ công an nhân dân Việt Nam ngày càng phong phú đa dạng, từ đó, đáp ứng nhu cầu giải trí đa dạng và không ngừng cập nhật của khán giả.
