Theo Th.S Phạm Hồng Quân, cố vấn chiến lược Trung tâm Bảo vệ môi trường và Ứng phó biến đổi khí hậu (CEPVN) phát biểu tại buổi tập huấn, nhiều người vẫn lầm tưởng, hút thuốc lá có hại cho người sử dụng và người thụ động khi ngửi khói thuốc lá. Nhưng sự thật, sử dụng thuốc lá không những có hại cho sức khỏe, mà còn ảnh hưởng rất lớn tới môi trường.
|
Với 84 triệu tấn khí CO2 mỗi năm từ ngành công nghiệp thuốc lá, sẽ làm biến đổi khí hậu, lãng phí tài nguyên, tổn hại đến hệ sinh thái và 3,5 triệu ha đất bị phá hủy để trồng thuốc lá, thì tác động của thuốc lá đến môi trường là trong toàn bộ chu kỳ phát triển…
Thế giới, mỗi năm khoảng 5% diện tích rừng bị tàn phá để trồng cây thuốc lá và lấy gỗ sấy thuốc lá. 18 tỷ cây xanh bị đốn hạ để dùng làm củi sấy thuốc lá. Tại Việt Nam, hàng năm có khoảng 1,4% diện tích rừng bị phá để sản xuất thuốc lá.
Còn ở Việt Nam, thiệt hại kinh tế do thuốc lá gây ra, số liệu thống kê cho thấy, người Việt Nam đã chi khoảng 49 nghìn tỷ đồng/năm mua thuốc lá; 108.000 tỷ đồng/năm chi cho điều trị, ốm đau, tử vong sớm (tương đương 1,14% GDP năm 2022) liên quan đến hút thuốc lá. Trong khi đó, mức thuế thuốc lá ở Việt Nam hiện còn thấp (khoảng 36% giá bán lẻ) so với mức khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) là ít nhất 75%. Bởi việc tăng thuế không chỉ giúp giảm tiêu thụ mà còn tạo nguồn ngân sách cho các chương trình bảo vệ môi trường và sức khỏe của cộng đồng.
 |
Cùng với đó, nhiều người có thể không biết rằng, toàn bộ chuỗi cung ứng thuốc lá: từ quá trình trồng trọt, chế biến, đóng gói, vận chuyển đến khâu tiêu dùng và xử lý chất thải (đầu lọc, bao bì), đều có ảnh hưởng nhiều tới môi trường.
Điều đó dẫn tới, trung bình mỗi năm, thế giới có khoảng 3,5 triệu ha đất bị phá để trồng thuốc lá… cùng với ô nhiễm môi trường đất, nước, không khí, góp phần làm gia tăng sự nóng lên toàn cầu.
Cùng với đó, môi trường trái đất bị ô nhiễm bởi, mỗi năm có từ 3000 đến 6000 tấn Formaldehyde; 12.000 đến 47.000 tấn Nicotin; 4,5 nghìn tỷ đầu lọc thuốc lá bị vứt ra môi trường, dẫn đến 300 đến 600 tấn chất độc hại được thải ra từ các mẩu thuốc lá…
Còn TS Vũ Mạnh Cường - Giám đốc Trung tâm Truyền thông Giáo dục sức khỏe Trung ương (Bộ Y tế) cho rằng: Theo như quảng cáo của ngành công nghiệp thuốc lá, họ sử dụng khái niệm “giảm hại” (tobacco harm reduction - THR) để quảng bá các sản phẩm như thuốc lá điện tử, HTPs, nicotine pouches nhằm thay thế thuốc lá điếu.
 |
| Toàn cảnh chương trình tập huấn: “Vạch trần sự hấp dẫn giả tạo - Truyền thông trách nhiệm vì môi trường và sức khỏe cộng đồng. Ảnh: Quỹ PCTH của thuốc lá - Bộ Y tế |
Họ sử dụng các sản phẩm này để bảo vệ doanh số bán hàng của mình và định vị mình là một phần của giải pháp và kết nối lại với các nhà hoạch định chính sách. Cuối cùng, họ chỉ làm suy yếu sự tiến bộ trong khi cung cấp cho ngành công nghiệp một cách mới để kiếm tiền.
Thế giới đã phải bỏ ra chi phí tương đương với 98 nghìn tỷ VNĐ/ năm cho ô nhiễm biển và quản lý rác thải từ bao bì và đầu lọc thuốc lá điếu, bởi rác thải thuốc lá điếu chiếm 25 – 40% tổng rác thải toàn cầu và chưa thể thu gom và xử lý triệt để với loại rác thải này.
Đây là con số “chưa đầy đủ” về thiệt hại môi trường thực tế do rác thải thuốc lá gây ra. Chi phí ô nhiễm biển (marine pollution) dựa trên thành phần nhựa trong bao bì và đầu lọc, song chưa tính đến độc tính của đầu lọc. Cùng với đó, là chi phí quản lý rác thải rắn đô thị (thu gom, tái chế, chôn lấp) cũng được cộng vào.
 |
| Nguy hiểm hơn, các loại thuốc lá thế hệ mới đang đe dọa cuốn hút giới trẻ vào một cơn nghiện thế hệ mới. Những sản phẩm này vẫn chứa hàng ngàn chất độc, vẫn tạo ra rác thải nhựa và vẫn đang hướng tới đối tượng là thế hệ tương lai của chúng ta. |
Từ những con số biết nói ở trên, đây một thách thức trực tiếp đến cam kết đạt mức phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050 mà Việt Nam đã mạnh mẽ tuyên bố tại Hội nghị lần thứ 26 Các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP26). Do vậy, chúng ta không thể nói về một tương lai carbon thấp trong khi vẫn dung dưỡng một ngành công nghiệp có lượng phát thải cao.
