Tham dự cuộc họp có Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hoàng Đạo Cương, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Điện Biên Vừ A Bằng, Phó Cục trưởng Cục Di sản Văn hóa Trần Đình Thành; Chủ tịch Hội Di sản Văn hóa Việt Nam PGS.TS Đỗ Văn Trụ cùng các chuyên gia, nhà sử học, kiến trúc sư… là thành viên Hội đồng Khoa học của Dự án.

Đây là dự án có quy mô lớn, đồ sộ và có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc tái hiện lại tất cả các hạng mục của Khu Trung tâm tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ cách đây hơn 70 năm.

Các nhà khoa học, nhà nghiên cứu lịch sử đã có những ý kiến đóng góp quý báu để Dự án tiếp tục được hoàn thiện. Ảnh: BTC

Trong lịch sử, hình thức phòng ngự tập đoàn cứ điểm đã được quân Pháp sử dụng trong chiến tranh thế giới lần thứ nhất (1914-1918) và đã chiến thắng quân Đức ở Vécdoong.

Ở Đông Dương, từ cuối 1950, trước sự lớn mạnh và phát triển về mọi mặt của cách mạng Việt Nam, quân Pháp đã phải thực hiện nhiều âm mưu, thủ đoạn quân sự, chính trị và hình thức, biện pháp tác chiến để đối phó. Hình thức phòng ngự tập đoàn cứ điểm xuất hiện ở Hòa Bình (1951) và ở Nà Sản (Sơn La, cuối năm 1952) với quy mô nhỏ, công sự trận địa dã chiến.

Tuy nhiên, tại Điện Biên Phủ, quân Pháp xây dựng một tập đoàn gồm 49 cứ điểm, được tổ chức thành 8 cụm cứ điểm - trung tâm đề kháng - liên hoàn với nhau. Tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ được coi là hệ thống phòng ngự mạnh nhất của quân đội Pháp trong cuộc chiến tranh xâm lược Đông Dương, được các tướng Pháp, Mỹ đánh giá là "một Vécdoong ở châu Á", "Nà Sản lũy thừa 10", "Pháo đài bất khả xâm phạm", đã bị quân và dân Việt Nam tiêu diệt hoàn toàn trong Chiến dịch Điện Biên Phủ (13/3 – 7/5/1954).

Phó Chủ tịch tỉnh Điện Biên, Vừ A Bằng đồng thời là Chủ tịch Hội đồng khoa học của Dự án cho biết, Khu Trung tâm tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ là một trong 46 điểm di tích thành phần tại Điện Biên Phủ. Với mục đích và mong muốn tôn tạo, bảo tồn phát huy giá trị lịch sử của di tích, đây cũng là điểm nhấn quan trọng để thực hiện công tác giáo dục truyền thống cách mạng, là nguồn lực hết sức quan trọng trong thời đại ngày nay nhằm khai thác, phát triển các giá trị văn hóa, lịch sử bền vững để phát triển kinh tế - xã hội địa phương, thông qua đó cụ thể hóa những nội dung Nghị quyết 08-NQ/TW năm 2017 của Ban chấp hành Trung ương Đảng về phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn; Nghị quyết 03-NQ/TU của tỉnh Điện Biên về phát triển du lịch tỉnh đến năm 2025 và định hướng đến năm 2030.

Theo Phó Chủ tịch tỉnh Điện Biên Vừ A Bằng, đơn vị tư vấn là Công ty TNHH MTV Bảo tồn di sản văn hóa cùng các chuyên gia đầu ngành đã tìm hiểu các tư liệu, tài liệu khoa học lịch sử, đối chứng với những nhân chứng lịch sử, nghiên cứu rất kỹ lưỡng những vấn đề liên quan đến toàn bộ lịch sử Điện Biên Phủ từ đó lập báo cáo nghiên cứu khả thi dự án. Đây là công trình có giá trị văn hóa lịch sử vô cùng quan trọng và có ý nghĩa nhất là trong giai đoạn hiện nay bao gồm giá trị nhân văn, văn hóa và đặc biệt là phản ánh khách quan giá trị lịch sử, truyền thống của dân tộc ta trong sự nghiệp đấu tranh bảo vệ và xây dựng đất nước.

"Công trình dự án đặc biệt quan trọng ý nghĩa này không phải của riêng Điện Biên mà của cả nước do tỉnh Điện Biên xây dựng, quản lý, khai thác, phát huy giá trị văn hóa lịch sử to lớn của công trình, thể hiện trách nhiệm đối với thế hệ cha anh đi trước và đối với dân tộc", Phó Chủ tịch Vừ A Bằng nhấn mạnh.

PGS.TS Nguyễn Mạnh Hà - nguyên Viện trưởng Viện Lịch sử Đảng (Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh) giới thiệu về Dự án Bảo tồn, tôn tạo Di tích Trung tâm tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ. Ảnh: BTC

Tại cuộc họp, PGS.TS Nguyễn Mạnh Hà - nguyên Viện trưởng Viện Lịch sử Đảng (Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh) người trực tiếp nghiên cứu, tư vấn thực hiện dự án chia sẻ, việc phục dựng lại tất cả các hạng mục của Khu Trung tâm tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ như cách đây hơn 70 năm sẽ góp phần tôn vinh được chiến công lẫy lừng của quân đội nhân dân Việt Nam anh hùng, góp phần lí giải tại sao chúng ta lại đánh thắng được tập đoàn cứ điểm mạnh như vậy của thực dân Pháp. Bởi càng nghiên cứu về tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ cho thấy, Bộ chỉ huy Pháp và các lực lượng quân đội của Pháp đã tổ chức xây dựng tập đoàn cứ điểm rất kiên cố và họ cho rằng đây là tập đoàn cứ điểm bất khả xâm phạm. Với tính chất như vậy, có thể khẳng định chiến công của nhân dân và quân đội Việt Nam rất đáng tự hào.

PGS.TS Nguyễn Mạnh Hà cho biết, khi được mời tham gia và nhận nhiệm vụ để bảo tồn, tôn tạo, tái hiện khu Trung tâm Tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ, ông cùng các cộng sự đã tập trung nghiên cứu các tài liệu gốc của Việt Nam và Pháp, có đầy đủ cơ sở khoa học các hạng mục của Trung tâm tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ, đặc biệt là dựa trên các bức ảnh chụp từ trên không của Pháp với hơn 2.000 bức ảnh.

"Dựa vào đó chúng tôi đã xây dựng nên sa bàn của Khu Trung tâm tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ và sẽ phục dựng lại toàn bộ như nó vốn có trên diện tích hơn 9ha. Đơn cử trong thời gian qua, nhóm nghiên cứu và triển khai đã dành thời gian, công sức để xây dựng sa bàn, phục chế mô hình Sở chỉ hủy của tướng De Castries (thực chất là Sở chỉ huy của Binh đoàn tác chiến Tây Bắc của Pháp). Chúng tôi tập trung tôn tạo đúng như lịch sử, trong di tích hầm De Castries hiện nay chỉ có 8 gian nhưng trong tài liệu của Pháp có 12 gian với những chức năng rất rõ ràng. Hiện nay chúng tôi có đầy đủ cơ sở để khôi phục lại 12 gian", PGS.TS Nguyễn Mạnh Hà thông tin.

PGS.TS Nguyễn Mạnh Hà cho biết, Trung tâm tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ hiện có rất nhiều di tích cần được phục dựng đúng nguyên trạng như nó vốn có. Tôi cùng các cộng sự sẽ nghiên cứu kĩ lưỡng để làm từng bước, theo từng giai đoạn một cách thận trọng, tỉ mỉ.

"Càng làm chi tiết, cụ thể bao nhiêu thì càng chứng minh được chiến thắng quân và dân ta trong chiến dịch Điện Biên Phủ là vĩ đại bấy nhiêu. Nếu làm được đầy đủ các hợp phần của Trung tâm tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ thì đây sẽ là điểm du lịch rất hấp dẫn du khách trong và ngoài nước. Như thời gian vừa qua chúng ta đã được chứng kiến, trong suốt sự kiện kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám thành công và Quốc khánh 2/9, không chỉ các thế hệ đi trước mà giới trẻ rất quan tâm đến lịch sử dân tộc và đặc biệt qua sự thành công của bộ phim Mưa đỏ cho thấy, nếu chúng ta tái hiện đúng lịch sử và hấp dẫn sẽ có sức thu hút rất lớn, qua đó góp phần giáo dục truyền thống yêu nước và lòng tự hào dân tộc", PGS.TS Nguyễn Mạnh Hà khẳng định.

Hội đồng khoa học Dự án đã có những ý kiến đóng góp chi tiết, sâu sắc cho từng vấn đề, hạng mục của dự án từ tên gọi của dự án; cấu trúc của toàn bộ Trung tâm tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ, sự kiên cố, khả năng phòng thủ cao, chiến thuật, của tập đoàn cứ điểm để nêu bật, tôn vinh chiến thắng lịch sử của quân và dân ta đến việc khai thác giá trị điểm đến sau này…