Đại biểu tham dự Hội thảo tổng kết văn học Việt Nam sau năm 1975 với chủ đề “Văn học Việt Nam sau năm 1975 - Thành tựu, vấn đề và triển vọng”

Tham dự hội thảo có nhà thơ Nguyễn Quang Thiều – Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam; nhà văn Nguyễn Bình Phương, Phó Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam, Trưởng Ban Sáng tác; nhà thơ Trần Đăng Khoa, Phó Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam cùng các Ủy viên Thường vụ, Ủy viên Ban Chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam; các nhà văn, nhà thơ, nhà lý luận phê bình văn học ở Hà Nội, khu vực miền núi phía Bắc và đồng bằng, trung du Bắc Bộ.

Tới dự buổi hội thảo còn có nhà văn Nguyễn Thế Kỷ, nguyên Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương; bà Trần Thị Phương Lan, Vụ trưởng Vụ Văn hóa, văn nghệ - Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương; nhà thơ Hữu Thỉnh, nguyên Chủ tịch Liên hiệp các Hội VHNT Việt Nam, nguyên Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam.

Nhà văn Nguyễn Thế Kỷ, nhà văn Nguyễn Bình Phương và nhà lý luận phê bình văn học Nguyễn Đăng Điệp chủ trì hội thảo.

Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam phát biểu khai mạc Hội thảo. Ảnh: P.V

Phát biểu khai mạc Hội thảo, nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam cho biết, “mỗi một nhà văn, bằng sự sáng tạo và sự dũng cảm của mình đều tạo ra một con đường, một vẻ đẹp riêng, một giá trị và một giọng nói riêng. Chính vì vậy, vật cản to lớn, khó khăn nhất phải vượt quá, chính là các nhà văn. Nếu chúng ta không vượt qua được những tư duy, cảm xúc đã thành lối mòn của các nhà văn thì khó có thể có các tác phẩm lớn”.

Phát biểu đề dẫn hội thảo, nhà văn Nguyễn Bình Phương cho biết, “Khi đời sống biến chuyển, thì đời sống văn học cũng phải biến chuyển theo. Trong lịch sử phát triển của con người, thì 50 năm không thấm tháp gì. Nhưng 50 năm tiến triển của văn học thì chúng ta đã đạt được rất nhiều thành tựu, song còn có những hạn chế, đó là chưa có nhiều tác phẩm thật sự tầm vóc, tương xứng với thời đại. Trong hội thảo ngày hôm nay, các nhà văn sẽ nói lên ý kiến của mình trên tinh thần xây dựng, nhằm đưa văn học Việt Nam phát triển lên một tầm cao mới với nhiều tác phẩm xứng đáng với sự kỳ vọng của bạn đọc và những độc giả yêu văn học”.

Nhà văn Nguyễn Bình Phương, Phó Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam phát biểu đề dẫn Hội thảo

Giáo sư Phong Lê với tham luận: “50 năm văn học Việt Nam (1975-2025): Chờ một cuộc chuyển giao thế hệ”. Trong tham luận, ông nêu rõ: “Là người viết và cũng là người đọc thuộc thế hệ sống trọn vẹn trong 3 cuộc chiến chống xâm lược, và chống đói nghèo suốt hơn nửa thế kỷ, tính từ sau 1945 cho đến hết thập niên 1990, tôi rất mong mỏi có những đổi thay lớn trong tương lai văn học nghệ thuật nước nhà đang chuyển sang vai các thế hệ trẻ - là sản phẩm và là chủ thể của hiện thực mới hôm nay, của chính cái thời chúng ta đang sống hôm nay. Được đồng hành với họ, được chứng kiến sự xuất hiện và thay thế của họ cũng đã là hạnh phúc lớn!”.

Giáo sư Phong Lê đọc tham luận.

Khẳng định và xác nhận lại vai trò của nhà văn “Trong giai đoạn trước 1975," nhà văn Nguyễn Văn Dân, chỉ rõ, các nhà văn Việt Nam hiện đại phải dấn thân vào sự nghiệp chung của cả nước để thực hiện nhiệm vụ hàng đầu của đất nước là đấu tranh giải phóng dân tộc, giành độc lập và thống nhất cho toàn lãnh thổ đất nước từ Bắc đến Nam. Trong tinh thần đó, văn học Việt Nam, với mục tiêu “vì Tổ quốc”, đã huy động toàn lực để tham gia thực hiện nhiệm vụ chiến lược của cả nước là giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước. Chủ thể và đối tượng của văn học lúc đó chỉ là “cái chung”, “cái ta”. Mọi “cái tôi” xuất hiện trong văn học cũng chỉ là đại diện cho cái ta theo một khung mẫu thẩm mỹ thống nhất. “Cái hùng” được đề cao thành phạm trù trung tâm. “Cái bi” luôn mang màu sắc hùng tráng lạc quan. “Cái ác” được đưa ra trong diện mạo thấp hèn để làm tôn cao cái hùng”.

Toàn cảnh Hội thảo. Ảnh: P.V

Kết luận Hội thảo, nhà Lý luận phê bình Nguyễn Đăng Điệp nêu lên 3 vấn đề mới tại hội thảo này. Đó là:

- Yếu tố nào là yếu tố quan trọng nhất cản trở văn học Việt Nam của chúng ta? Có nhiều yếu tố chủ quan và khách quan, nhưng cái quan trọng nhất là nhà văn có dám vượt lên chính mình hay hơn, có dám đương đầu với thử thách để viết hay không?

- Văn học Việt Nam 50 năm qua có tác phẩm nào đỉnh cao hay không? Theo cách nhìn nhận của nhà lý luận phê bình thì chúng ta nhìn nó thế nào? Đánh giá nó ra làm sao? Và phải đặt tác phẩm trong một tầm của triết học và mỹ học.

- Và cuối cùng là văn chương đi qua một thời nhưng để nói chuyện của muôn thời. Đây là câu chuyện sẽ đặt ra cho bất cứ nhà văn nào khi cầm bút viết.