Trên các sân khấu, phòng trà, những đêm diễn drag queen còn tương đối mới mẻ với công chúng Việt. Không dừng ở việc hóa trang, nhiều chương trình kết hợp ca hát, diễn xuất với kịch bản rõ ràng, tạo trải nghiệm khác biệt cho công chúng.
Đêm nhạc “All that Jazz” vừa diễn ra mới đây tại phòng trà Bến Thành (TP.HCM) với phần trình diễn của ca sĩ Phương Vy và ca sĩ, diễn viên, kiêm nhà sản xuất drag queen Honey Gluttony đã đưa khán giả bước vào không gian hào nhoáng, sôi động của dòng nhạc kịch phương Tây Broadway và các bản nhạc jazz phối lại với âm hưởng sang trọng như: All that jazz, Roxie, Funny Honey, City of Stars... Chương trình còn mang đến sự bất ngờ khi để Sean Trace, chồng Tây của Phương Vy xuất hiện trên sân khấu trong diện mạo drag queen, cùng song ca với vợ. Khoảnh khắc ấy khiến khán giả cảm thấy hài hước, xen lẫn thú vị.
Sau buổi diễn, ca sĩ Phương Vy tâm sự đây là lần đầu tiên chồng cô làm một drag queen và đứng biểu diễn trên sân khấu. Cô đánh giá cao sự kết hợp giữa nhạc kịch, jazz và drag queen: “Đó là sáng tạo thú vị. Nhạc kịch có thể đến với khán giả trẻ bằng nhiều hình thức, vừa thuần chất, vừa giải trí. Chúng tôi đã có đêm diễn đáng nhớ và mong khán giả cảm nhận rõ hơn về sự đa dạng của nghệ thuật trình diễn”.
|
Bắt đầu biểu diễn tại Singapore từ năm 2018, nghệ sĩ Honey Gluttony từng được chọn làm đại diện Singapore mở màn cho chương trình truyền hình thực tế RuPaul’s Drag Race: Werq The World 2023 và cũng là drag queen thường trú tại Qabaret, chương trình drag hát trực tiếp của Singapore.
Đến năm 2022, Honey bắt đầu tổ chức những show diễn tại Việt Nam với mong muốn biến drag queen thành một loại hình nghệ thuật thực thụ. Năm 2024, trong khuôn khổ VietPride, một trong những sự kiện quan trọng của cộng đồng LGBTQ+ tại Việt Nam, Honey trở thành drag queen đầu tiên làm diễn giả tại hội thảo “Khi hòa nhập LGBTQ+ là câu chuyện kinh tế” ở Dinh Độc Lập.
“Với tôi, drag queen không đơn thuần khoác lên mình bộ váy lộng lẫy hay lớp trang điểm cầu kỳ mà còn cho phép tôi sống với một phiên bản khác: mạnh mẽ, ngập tràn cảm xúc. Trên sân khấu, tôi hát bằng giọng thật, nhảy, diễn xuất và kể một số câu chuyện khiến khán giả rung động”, Honey bộc bạch. Mỗi thứ 6 cách tuần, Honey lại tổ chức một đêm nhạc drag queen theo những chủ đề khác nhau tại Bebop Saigon.
Ra đời năm 2023, Dập Dìu Drag Haus nhanh chóng trở thành một trong những đơn vị tổ chức drag queen nổi bật tại Hà Nội với mục tiêu đưa yếu tố văn hoá Việt vào nghệ thuật trình diễn drag và mở rộng tệp khán giả, gồm người Việt và người nước ngoài. Việc thành lập một tổ chức (hay còn gọi là “house/haus”) với các phòng ban như công ty là cách Dập Dìu biến hình ảnh drag queen trở nên chỉn chu hơn trong mắt công chúng.
Trong chuỗi show “BD By Night”, số thứ 9 mang tên Một buổi tan trường 2.0 thu hút khán giả khi diễn với số lượng tiết mục lên tới hơn 20 bài, có sự kết hợp của các nghệ sĩ drag queen 2 miền Nam Bắc và các ca sĩ khác.
“Sau khi tham khảo thị trường, chúng tôi quyết định làm show kết hợp với tiệc âm nhạc. Trải nghiệm này kéo dài nhiều tiếng đồng hồ, gồm: các bài trình diễn của drag queen, nghe ca sĩ hát và ở lại nhảy với tiệc có DJ. Với Một buổi tan trường, chúng tôi muốn gợi lại không khí học đường qua góc nhìn của những cô cậu học sinh nổi loạn, tinh nghịch cùng sự ấm áp, hóm hỉnh của thầy cô, từ đó mái trường hiện ra đầy thân thương, tích cực. Dù nghệ thuật drag queen đã phá vỡ nhiều định kiến nhưng khi diễn ở những sân khấu lớn với khán giả đông, chúng tôi cũng phải cân nhắc “làm mềm” những tiết mục biểu diễn để không quá gai góc, cá nhân, khó hiểu và không bị “dễ dãi””, Fiona Hi-lee - Trưởng nhóm Dập Dìu Drag Haus chia sẻ.
|
Trong lịch sử sân khấu thế giới, việc nam giới cải trang thành nữ đã xuất hiện từ rất sớm. Theo đạo diễn, nhà văn Nguyễn Thị Minh Ngọc, vào thời Shakespeare ở Anh, phụ nữ bị cấm lên sân khấu do một số quy tắc nên các vai nữ thường do diễn viên nam trong đoàn đảm nhận.
“Nhiều tác phẩm sân khấu nổi tiếng của William Shakespeare như: As you like it; Twelfth Night, or What You Will... cũng xuất hiện các nhân vật cải trang, hoán đổi giới tính với tình tiết câu chuyện được xây dựng có mục đích, tạo sự tò mò, thích thú cho khán giả. Ở Trung Quốc, trước thế kỷ 20, kinh kịch Bắc Kinh cũng hạn chế phụ nữ lên sân khấu. Giai đoạn này đã xuất hiện những diễn viên nam có nhiều vai nữ nổi tiếng, trong đó phải kể đến Mai Lan Phương, nghệ sĩ kinh kịch Trung Quốc nổi tiếng toàn cầu với khả năng hóa thân thành các nhân vật nữ đầy tinh tế”, nhà văn Nguyễn Thị Minh Ngọc cho biết.
Từ những nền tảng truyền thống ấy, drag queen xuất hiện và phát triển thành một hình thái khác, tách biệt với các yêu cầu hoá trang thông thường trên sân khấu. Theo đạo diễn, nhà văn Nguyễn Thị Minh Ngọc, điểm khác biệt lớn nhất nằm ở động cơ sáng tạo: “Nếu các vai diễn nam giả nữ trên sân khấu là những yêu cầu tình huống, mục tiêu, ý đồ của kịch bản thì drag queen lại thuộc về sự lựa chọn, đôi khi gắn với những tuyên ngôn cá nhân. Những nghệ sĩ drag queen cũng không nhất thiết thuộc cộng đồng LGBTQ+. Năm 2012, tôi từng xem vở La Cage aux Folles (The Cage of Madwomen) của Jean Poiret trên sân khấu Broadway. Vở diễn giúp ta hiểu hơn định nghĩa về một nghệ sĩ drag queen là thế nào. Năm 2019, Việt Nam có phim điện ảnh Ngôi nhà bươm bướm, chuyển thể từ kịch bản này, trong đó nghệ sĩ Thành Lộc đóng vai drag queen, làm chủ một câu lạc bộ trình diễn drag và sống cùng người chồng (Quang Minh đóng)”.
Nghệ sĩ drag queen Honey Gluttony bày tỏ: “Nghệ thuật drag queen hoàn toàn có thể bước lên những sân khấu lớn nếu nghệ sĩ có sự chuẩn bị, khổ luyện, chỉn chu trong việc trình diễn, tiếp cận với khán giả. Tôi mong drag queen có thể được nhìn nhận một cách rộng mở hơn, bằng lăng kính nghệ thuật, để có thêm không gian phát triển”.
Ngoài việc trình diễn drag, Honey Gluttony còn sáng lập học viện nhạc kịch Honey Musical Academy để đào tạo về nghệ thuật biểu diễn trên sân khấu. Một số học viên của Honey cũng thử sức tham gia trình diễn drag queen. Anh kỳ vọng những sự hoá thân này cũng sẽ góp cho thế hệ trẻ một góc nhìn mới, kinh nghiệm trong việc hóa trang và nhập vai khi diễn trên sân khấu thực thụ.
Theo chuyên gia thúc đẩy bình đẳng giới Huỳnh Minh Thảo, drag queen tại Việt Nam có sự giao thoa, ảnh hưởng một phần bởi văn hoá lô tô, vốn rất nổi tiếng tại miền Tây Nam Bộ và nghệ thuật drag queen trên thế giới. Hoạt động biểu diễn này có thể tạo ra những đối thoại quan trọng về bình đẳng và định kiến giới. Drag queen có thể trở thành cầu nối để công chúng cởi mở và tôn trọng những lựa chọn khác biệt, đa dạng về giới và tính dục.
Anh Huỳnh Minh Thảo cho rằng để khán giả Việt nhìn nhận drag queen như một loại hình nghệ thuật nghiêm túc thì ban tổ chức các show diễn và nghệ sĩ cần tập trung vào nhiều yếu tố. Trong đó, mỗi chương trình cần nâng cao chất lượng nghệ thuật bằng cách đầu tư vào kịch bản, âm nhạc và kỹ năng biểu diễn. Các nghệ sĩ drag queen cần chứng minh đây là một loại hình nghệ thuật chuyên nghiệp, đòi hỏi sự khổ luyện và tài năng. “Việc xây dựng cộng đồng chuyên nghiệp cũng là điều cần thiết. Nếu ta tổ chức các show diễn, cuộc thi chuyên nghiệp và các sự kiện văn hóa nghệ thuật quy mô sẽ giúp drag queen dần được công nhận rộng rãi hơn. Khi drag queen xuất hiện trên các sân khấu lớn, được bảo trợ và nhìn nhận như những nghệ sĩ thực thụ, công chúng sẽ dần thay đổi cách nhìn về họ. Bên cạnh đó, ta cũng nên tăng cường truyền thông và giáo dục với những toạ đàm giải thích rõ ràng về lịch sử và ý nghĩa của nghệ thuật drag queen, hoặc qua các bài viết, phim tài liệu, các buổi nói chuyện để giới thiệu drag queen một cách chính xác, tránh những định kiến tiêu cực”, chuyên gia Huỳnh Minh Thảo nói.
