Toàn cảnh Hội nghị

Theo đó, trình bày nội dung cơ bản của dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi), Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ VHTT&DL Nguyễn Văn Hùng cho biết, Luật Báo chí (sửa đổi) được xây dựng nhằm hoàn thiện quy định của pháp luật và để thể chế hóa chủ trương, chính sách của Đảng về báo chí; Điều chỉnh hoạt động của báo chí kịp thời, phù hợp trong bối cảnh sự phát triển mạnh mẽ, nhanh chóng của khoa học công nghệ, truyền thông hiện đại; khắc phục những hạn chế, bất cập trong quy định của pháp luật về báo chí hiện hành.

Ngoài bám sát các nội dung về cơ sở chính trị, cơ sở pháp lý thì cơ sở thực tiễn đề ra đòi hỏi cấp thiết phải sửa đổi Luật Báo chí hiện hành.

Bộ trưởng cũng cho biết, Luật Báo chí (sửa đổi) được xây dựng theo hướng có bố cục hợp lý. So với Luật Báo chí hiện hành gồm 6 chương 61 điều thì dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi) dự kiến có 4 chương, 50 điều (giảm 2 chương, 11 điều), trong đó: Giữ nguyên nội dung 9 điều, sửa đổi nội dung của 38 điều, làm mới mới 3 điều, lược bỏ 6 điều.

Bố cục của Dự thảo Luật gồm 4 chương: Chương I: Những quy định chung (13 điều); Chương II: Tổ chức báo chí (3 mục, 16 điều); Chương III: Hoạt động báo chí (5 mục, 20 điều); Chương IV: Điều khoản thi hành (1 điều).

Dự án Luật Báo chí (sửa đổi) bám sát 4 nhóm chính sách đã được Chính phủ quyết nghị thông qua tại Nghị quyết số 148/NQ-CP ngày 22/9/2024 và những vấn đề mới phát sinh trong thực tiễn theo chủ trương của Đảng, Nhà nước về sắp xếp, tinh gọn bộ máy, trong đó có sắp xếp, tinh gọn cơ quan báo chí; về phân cấp, phân quyền cho chính quyền địa phương khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

4 nhóm chính sách gồm: Chính sách 1: Tăng cường công tác quản lý đối với hoạt động báo chí (7 vấn đề); Chính sách 2: Nâng cao chất lượng người làm báo, lãnh đạo cơ quan báo chí (5 vấn đề); Chính sách 3: Thúc đẩy phát triển kinh tế báo chí (4 vấn đề); Chính sách 4: Điều chỉnh hoạt động của cơ quan báo chí trên không gian mạng.

Dự thảo Luật tiếp tục đảm bảo quyền tự do báo chí, quyền tự do ngôn luận trên báo chí của công dân, đảm bảo các quy định hiện hành của hiến pháp.

Về các nội dung bổ sung mới, Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng cho biết, có 3 điểm mới Dự thảo Luật đã bổ sung 03 điều mới, cụ thể:

Thứ nhất, thu hồi giấy phép hoạt động báo chí (Điều 20)

Dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi) quy định các trường hợp thu hồi giấy phép, thẩm quyền thu hồi giấy phép và giao Chính phủ quy định chi tiết; cơ quan báo chí phải chấm dứt hoạt động khi bị thu hồi giấy phép.

Lý do, cơ sở đề xuất bổ sung mới: Quy định quản lý giấy phép hoạt động báo chí chưa đầy đủ (còn thiếu quy định các trường hợp thu hồi giấy phép hoạt động báo chí, chấm dứt hoạt động cơ quan báo chí khi thu hồi giấy phép); Điều 59 Luật Báo chí 2016 quy định hình thức thu hồi giấy phép, song chưa có quy định cụ thể các trường hợp bị thu hồi khi vi phạm; Quy định của pháp luật về xử lý vi phạm hành chính không có hình thức thu hồi giấy phép, nên chưa có chế tài xử lý mang tính răn đe cao hơn, ngăn chặn triệt để hành vi vi phạm; Dự thảo Luật quy định các trường hợp thu hồi giấy phép hoạt động báo chí, chấm dứt hoạt động khi bị thu hồi giấy phép là cụ thể hóa Chính sách 1 của Đề nghị xây dựng Luật.

Thứ hai, hoạt động báo chí trên không gian mạng (Điều 30), Trách nhiệm của cơ quan báo chí khi mở kênh nội dung trên không gian mạng (Điều 31)

Dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi) quy định các nguyên tắc quản lý hoạt động báo chí trên không gian mạng, trách nhiệm của cơ quan báo chí khi mở kênh nội dung trên không gian mạng, trách nhiệm của cơ quan vận hành nền tảng số báo chí quốc gia; giao Chính phủ quy định chi tiết việc tích hợp hoạt động dịch vụ trực tuyến trên báo chí và việc thực hiện kết nối trực tuyến với hệ thống lưu chiểu của cơ quan quản lý nhà nước về báo chí để phục vụ việc đo kiểm xu hướng thông tin trên không gian mạng theo quy định của Chính phủ.

Lý do, cơ sở đề xuất bổ sung mới: Quy định hiện hành chỉ điều chỉnh các phương thức hoạt động báo chí truyền thống, thiếu quy định về phương thức hoạt động báo chí mới; các cơ quan báo chí có kênh nội dung trên không gian mạng là một xu thế tất yếu của quá trình chuyển đổi số báo chí để lan tỏa nội dung báo chí đến người đọc, khai thác nguồn thu quảng cáo số; thực tế đã có nền tảng số báo chí (VTVgo của Đài THVN) đăng, phát sản phẩm báo chí của các cơ quan báo chí; cơ quan báo chí có hành vi vi phạm trên tên miền được cấp phép sẽ xử lý theo quy định pháp luật về báo chí, còn hành vi vi phạm về thông tin trên các phương thức hoạt động báo chí mới trên không gian mạng được xử lý theo quy định pháp luật về thông tin điện tử; chính sách của Nhà nước về phát triển báo chí cũng không áp dụng đối với phương thức hoạt động báo chí mới trên không gian mạng; Dự thảo Luật quy định về hoạt động báo chí trên không gian mạng là cụ thể hóa Chính sách 4 của Đề nghị xây dựng Luật.

Đối với những vấn đề Luật giao Chính phủ, bộ, ngành, địa phương quy định để bảo đảm tính linh hoạt, phù hợp với thực tiễn, Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng cho biết, Dự thảo Luật giao Chính phủ quy định chi tiết tổng số 19 điều, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch quy định chi tiết tổng số 06 điều. Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch dự kiến có 05 Nghị định quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật và 03 Thông tư của Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch.

Với phân cấp, phân quyền và phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương, Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng cho biết, dự kiến phân quyền cho Ủy ban nhân dân cấp tỉnh thêm 10 thủ tục hành chính đối với cơ quan báo chí, cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp của địa phương.

Về thủ tục hành chính trong dự thảo Luật, Luật Báo chí hiện hành và các văn bản hướng dẫn quy định tổng cộng 68 thủ tục hành chính. Các thủ tục hành chính quy định trong dự thảo Luật về cơ bản chỉ cấu thành tên thủ tục hành chính, chưa hình thành đầy đủ nội dung của thủ tục hành chính (gồm trình tự, cách thức thực hiện, thành phần, số lượng hồ sơ, mẫu tờ khai, thời hạn giải quyết…).Dự kiến trong quá trình xây dựng Nghị định, Thông tư quy định chi tiết Luật sẽ cắt giảm 20 thủ tục hành chính, theo đó dự thảo Luật còn quy định tổng số 48 thủ tục hành chính; đơn giản hoá, giảm điều kiện, giảm thời gian giải quyết, giảm chi phí tuân thủ thủ tục hành chính 20 thủ tục hành chính.

Về bổ sung quy định về vị trí của báo chí, Bộ trưởng nhấn mạnh, dự thảo Luật tiếp tục khẳng định "Báo chí ở nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là báo chí cách mạng..." để khẳng định tính lịch sử, tính cách mạng của báo chí, hướng đến xây dựng nền báo chí chuyên nghiệp, nhân văn, hiện đại mà Đại hội Đảng XIII đã đề ra.

Dự thảo Luật cũng bổ sung quy định về mô hình hoạt động; Bổ sung quy định mở rộng không gian hoạt động của báo chí trên không gian mạng; Quy định cơ chế, chính sách để phát triển báo chí; Quy định thúc đẩy phát triển kinh tế báo chí trong bối cảnh sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, đáp ứng yêu cầu về thông tin, tuyên truyền trong kỷ nguyên mới.

Bên cạnh đó, các quy định để quản lý chặt chẽ hoạt động báo chí, đảm bảo hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả trong công tác quản lý, gồm:

Phân định rõ loại hình báo chí để có quy định quản lý phù hợp, bổ sung quy định điều kiện cấp giấy phép hoạt động báo chí đối với các tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp và giao Chính phủ quy định chi tiết.

Quy định cơ chế quản lý chặt chẽ báo chí, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước.

Quy định cơ chế quản lý chặt chẽ hoạt động của nhà báo, phóng viên, nâng cao chất lượng đội ngũ người làm báo.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn

Ngoài ra, những vấn đề mới trong dự thảo Luật được ban hành sẽ: (1) mở rộng không gian hoạt động của báo chí trên không gian mạng để định hướng, dẫn dắt thông tin; (2) hình thành các cơ quan chủ lực lớn, mạnh; (3) thúc đẩy các nguồn lực xã hội cho phát triển báo chí; (4) khắc phục được các bất cập, vướng mắc của Luật Báo chí năm 2016 đã được chỉ ra trong 04 chính sách đề nghị xây dựng Luật; (5) phân cấp, phân quyền cho chính quyền địa phương, tạo thuận lợi cho các cơ quan, tổ chức thực hiện pháp luật; (6) nâng cao hiệu lực, hiệu năng, hiệu quả quản lý nhà nước về báo chí; tăng cường quản lý tạp chí, hoạt động của phóng viên, hạn chế tình trạng báo chí nhũng nhiễu doanh nghiệp; (7) nâng cao chất lượng đội ngũ người làm báo.

Đánh giá cao Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã rất công phu trong quá trình soạn thảo dự thảo luật, so với Luật Báo chí hiện hành gồm 6 chương 61 điều thì dự thảo luật còn 4 chương, 50 điều (giảm 2 chương, 11 điều). Để hoàn thiện dự thảo Luật, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị, cần xem xét bảo đảm tính thống nhất, khả thi của hệ thống pháp luật, nhất là các quy định của dự thảo Luật với các luật liên quan; bảo đảm yêu cầu tăng cường quản lý và phát triển các loại hình truyền thông, thông tin trên nền tảng số. Có cơ chế phù hợp để phát triển sự nghiệp báo chí cách mạng, tăng cường sự hiện diện của báo chí cách mạng trên các nền tảng mạng xã hội.

Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị, cần tăng cường trách nhiệm của cơ quan chủ quản, người đứng đầu; có giải pháp hiệu quả để chấn chỉnh, xử lý kịp thời, nghiêm minh các sai phạm, nhất là những sai phạm trên môi trường mạng; phát triển cơ quan, tập đoàn báo chí chủ lực quốc gia có vai trò định hướng thông tin…

Về nội dung cụ thể, Chủ tịch Quốc hội hoan nghênh tại điểm b, khoản 1, Điều 17 của dự thảo Luật đã quy định tổ chức khoa học công nghệ được tổ chức theo hình thức viện hàn lâm, viện theo quy định của Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo được cấp giấy phép hoạt động tạp chí khoa học. Bởi, quy định này sẽ tạo thuận lợi cho các tổ chức về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo công bố kết quả nghiên cứu khoa học và công nghệ, góp phần phát triển khoa học, công nghệ theo tinh thần Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Tuy nhiên, Chủ tịch Quốc hội chỉ rõ, cần tiếp tục hoàn thiện các quy định về loại hình tạp chí khoa học trong dự thảo Luật để rõ về địa vị pháp lý, tính chất hoạt động, cũng như những vấn đề đặc thù liên quan như: về mô hình hoạt động, quy trình thủ tục cấp phép hoạt động, tiêu chuẩn, thủ tục bổ nhiệm lãnh đạo cơ quan tạp chí khoa học, cơ chế tài chính..