Ngoài mục đích có thêm nhiều tác phẩm văn học, đặc biệt là trường ca và tiểu thuyết về đề tài chiến tranh cách mạng, lực lượng vũ trang và người lính hôm nay, Trại sáng tác Nha Trang 2025 được coi như phát đại bác mở màn cho Cuộc vận động sáng tác tiểu thuyết, trường ca về đề tài lực lượng vũ trang, chiến tranh cách mạng giai đoạn 2026-2030 mà Nhà xuất bản Quân đội nhân dân dự kiến sẽ phát động vào tháng 1/2026 tới đây.

Các nhà văn tham gia Trại sáng tác văn học về đề tài "Lực lượng vũ trang - Chiến tranh cách mạng" do Nhà xuất bản Quân đội nhân dân tổ chức tại Tam Đảo, năm 2024

Nhớ lại năm 2017, cách đây cũng đã 8 năm, chúng tôi được mời tham gia Trại sáng tác văn học nghệ thuật về đề tài Lực lượng vũ trang - Chiến tranh cách mạng do Nhà xuất bản Quân đội nhân dân và Trung tâm Hỗ trợ sáng tác văn học nghệ thuật, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức tại thành phố Nha Trang; được gặp ở đây nhiều đàn anh "cao thủ", từ nhà văn - thầy giáo Chi Phan, nhà văn Nguyễn Trọng Tân, nhà thơ - họa sĩ - Nghệ sĩ nhân dân Lê Huy Quang, nhà phê bình Đỗ Ngọc Yên... rồi nhà thơ - Đại tá Mai Nam Thắng, nhà văn, biên kịch - Đại tá Nguyễn Minh Ngọc, các nhà văn nữ Trầm Hương, Trần Quỳnh Nga (Lâm Lâm)... Phải nói toàn những gương mặt văn chương sáng giá và "dữ dằn". Nhưng trại trưởng sáng tác lại là một anh lính có gương mặt trẻ măng, thoạt nhìn hiền khô và hay tủm tỉm cười. Đó là Đại úy Nguyễn Xuân Hùng, người Tĩnh Gia - Thanh Hóa, nhiều năm là lính Quân đoàn 3 Tây Nguyên, từng tốt nghiệp khóa viết văn đầu tiên tại Đại học Văn hóa Nghệ thuật Quân đội và hiện là biên tập viên Phòng Văn nghệ, Nhà xuất bản Quân đội nhân dân.

Nói thật buổi đầu, thấy đại diện Nhà xuất bản Quân đội nhân dân ở trại viết là Thiếu tướng Nguyễn Phương Diện, Đại tá - Giám đốc Kiều Bách Tuấn, Đại tá - Trưởng phòng Văn nghệ Nguyễn Văn Sáu... tôi cũng thấy yên tâm về phía nhà tổ chức. Nhưng những ngày sau khi các anh về Hà Nội, trại chỉ còn lại trại trưởng Nguyễn Xuân Hùng, khuôn mặt và tuổi đời lại trẻ như thế, thú thực tôi cũng có phần ái ngại cho trại viết. Thôi thì chẳng nói những việc ngoại giao, xã giao lớn với địa phương, với những đơn vị chung quanh để lo cho trại viết hoạt động tốt, chỉ nội việc chăm sóc, phụng dưỡng, nói trắng ra là "hầu hạ" các bác có tuổi, nhất lại là giới văn chương văn nghệ, thật cũng là chuyện không đơn giản, nếu không nói nhiều rắc rối, phiền toái lắm. Nhất là các bác ấy, viết hay thì cũng là hay, nhưng lại hay hưng phấn, lại hay rượu, có khi uống rượu thâu đêm suốt sáng và khi sướng lên là mắng, là chửi, là "vỗ bàn đập ghế"... với bất cứ ai nhiều khi cũng chẳng vì lý do gì!

Ấy vậy mà rồi với đồng chí trại trưởng Hùng, lúc nào như cũng có thừa sự nhã nhặn, nhiệt tình, một dạ hai vâng, chiều lòng và chăm sóc được hết mọi người. Nguyễn Trọng Tân bảo: "Thằng này được quá". Lê Huy Quang bảo: "Chú Hùng nhiệt tình, tốt tính"... Cơm tiểu táo ngày ba bữa, thuốc trà, nước non đầy đủ, chiều lại kính mời các bác ra giỡn đùa sóng biển (nhưng chớ ra xa). Đời nhà văn mà như thế quả đúng như là tiên. Và khi kết thúc trại viết, đã có 17 bản thảo tiểu thuyết, trường ca, tập truyện ngắn... được các nhà văn trên chẳng biết lia bút lúc nào, mà đều đóng tập dày cộp nộp cho trại, ngay tắp lự được Nhà xuất bản Quân đội nhân dân đưa vào in ấn!

Tiểu thuyết "Miền cỏ tranh" của nhà văn Nguyễn Minh Ngọc

8 năm đã trôi qua, mỗi độ thu về, các Trại sáng tác văn học nghệ thuật về đề tài Lực lượng vũ trang - Chiến tranh cách mạng thường niên được tổ chức đều đặn khi tại Đà Lạt, khi ở Vũng Tàu, lại khi ở Cần Thơ, Đà Nẵng, Vĩnh Phúc... Thành phần tham gia xem ra có phần "dữ dội" hơn (cả về tuổi đời, tuổi nghề) với nhiều "Trưởng thượng" như Hà Đình Cẩn (75 tuổi đời, 50 tuổi Đảng, Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật); Nguyễn Ngọc Mộc (76 tuổi đời, 20 năm Quân đội, 20 năm Công an, hai lần Giải thưởng Văn học sông Mekong); Trần Văn Tuấn (tuổi đời cũng ngoài 70, Chủ tịch Hội Nhà văn Thành phố Hồ Chí Minh, Giải thưởng văn học ASEAN), rồi các nhà văn An Bình Minh, Hà Kỳ Lâm, Trần Nguyên Mỹ, Nguyễn Trường, nữ nhà văn Hải Hà cũng đều xấp xỉ U70... Và điều thú vị là trưởng trại sáng tác các đợt ấy chẳng là ai khác, vẫn là Đại úy Nguyễn Xuân Hùng, gương mặt trẻ măng so với các bậc cao niên, và xem ra công việc trưởng trại của anh cũng đã có "thâm niên" nhiều kinh nghiệm hơn, phong phú hơn, không chỉ chăm lo giấc ngủ, bữa ăn, điều kiện sáng tác cho các bác "không thể chê vào đâu", mà rồi còn năng động tổ chức tham quan, hội thảo, giao lưu, đàn hát... sôi nổi náo nức lắm. Cho nên, mùa gặt năm nào xem ra cũng bội thu hơn. 5 lần trại viết, đã gần 100 bản thảo tiểu thuyết, trường ca được hoàn thành, trong đó có những tác phẩm xuất sắc được Nhà xuất bản Quân đội nhân dân đưa vào xuất bản ngay, như: Người từ chối vinh quang (tiểu thuyết của Nguyễn Ngọc Mộc), Rừng hẹn (tiểu thuyết của Hà Đình Cẩn), Dòng sông thơm hương cỏ xương Bồ (trường ca của Châu La Việt), Cơm Bắc giặc Nam (tiểu thuyết của Phùng Phương Quý), Vẫn là binh nhất (tiểu thuyết của Trần Văn Tuần), Trăng cuối tháng (tiểu thuyết của Nguyễn Thanh Hương), Miền cỏ tranh (tiểu thuyết của Nguyễn Minh Ngọc), Bi tráng Trường Sơn (tiểu thuyết của An Bình Minh), Tiếng chim rừng và đất lửa Tây Ninh (trường ca của Châu La Việt), Hang hổ (tiểu thuyết của Trần Nguyên Mỹ), Biển bây giờ vẫn khát (tiểu thuyết của Trần Khánh Toàn)...

Về đội ngũ viết về đề tài Lực lượng vũ trang - Chiến tranh cách mạng do Nhà xuất bản Quân đội nhân dân tổ chức cũng được mở rộng hơn. Tại thành phố hoa Đà Lạt, bên cạnh những gương mặt nhà văn gạo cội vẫn luôn đau đáu và thiết tha viết về người lính, có những Giáo sư - Tiến sĩ, nhà lý luận phê bình, có những gương mặt trẻ lần đầu tham gia trại và những gương mặt cũng gọi là khá lẫy lừng (Bùi Việt Thắng, Trần Đăng Suyền, Uông Thái Biểu, Phạm Vân Anh, Hà Đình Cẩn, Nguyễn Ngọc Mộc, Nguyễn Duy Hiến, Nguyễn Thanh Hương)... Những lần ấy, trại trưởng vẫn là gương mặt thân quen, giàu uy tín Nguyễn Xuân Hùng. Nhớ ngày kết thúc trại, tôi được lắng nghe rất nhiều cảm xúc của những nhà văn tham gia trại, những nhà văn có người đã 75-77 tuổi đời (Nguyễn Ngọc Mộc, Hà Đình Cẩn), 52 tuổi Đảng (Hà Đình Cẩn), nhập ngũ từ những năm 60 thế kỷ trước (Nguyễn Ngọc Mộc, Hà Đình Cẩn, Châu La Việt), từng tham gia trại viết do Nhà xuất bản Quân đội nhân dân tổ chức từ 50 năm trước (1970) và đến nay vẫn bền bỉ tham gia trại viết này (Châu La Việt)... Họ nói lên tiếng nói trái tim mình, chân thành cảm ơn Cục Tuyên huấn Tổng cục Chính trị, Đảng ủy, Ban Giám đốc Nhà xuất bản Quân đội nhân dân, cùng Trung tâm Hỗ trợ sáng tác văn học nghệ thuật, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã rất quan tâm đến đề tài Lực lượng vũ trang - Chiến tranh cách mạng, rất quan tâm tới các thế hệ nhà văn, nhà thơ tâm huyết với đề tài này, để tổ chức các trại viết, thu hút và chăm lo các nhà văn, nhà thơ thuộc nhiều thế hệ có những tác phẩm tốt. Họ chân thành cảm ơn trưởng trại Nguyễn Xuân Hùng, đã thay mặt Ban Lãnh đạo Nhà xuất bản Quân đội nhân dân tổ chức và chăm lo rất tốt cho anh em trại viên trong quá trình ăn ở, sáng tác tại trại (ăn uống ngon, sinh hoạt lành mạnh, tuy nhiều trại viên rất lớn tuổi nhưng không ai có diễn biến xấu về sức khỏe), có nhiều hoạt động giao lưu, hội thảo, trao đổi, tham quan bổ ích cho các trại viên trong nghề nghiệp và sáng tác.

Tôi đang hồi hộp chờ đến tháng 8 này, trại viết Quân đội lại mở ở Nha Trang sóng vỗ, lại gặp lại Đại tá - Giám đốc Nhà xuất bản Quân đội nhân dân Phạm Xuân Trường, Đại tá Nguyễn Văn Sáu bốn năm nay đã là Phó Giám đốc Nhà xuất bản Quân đội nhân dân và ông trưởng trại Xuân Hùng đã mang quân hàm Trung tá, Trưởng phòng Sách Nhà xuất bản Quân đội nhân dân. Được biết, trại lần này có 15 nhà văn, nhà thơ từ ba miền đất nước được mời về tham gia, với người phụ trách là Trung tá Xuân Hùng. Lực lượng viết bao gồm nhiều cây bút từng là người lính, nhiều năm nay có các tác phẩm viết về người lính ở thể loại tiểu thuyết hay trường ca, bao gồm: nhà thơ Trần Anh Thái, nhà thơ Nguyễn Việt Chiến (trường ca); các nhà văn: An Bình Minh, Nguyễn Minh Ngọc, Phạm Thanh Khương, Hồ Kiên Giang, Phùng Phương Quý, Văn Xương, Pham Đức Nam, Châu La Việt (tiểu thuyết). Đặc biệt, trại viết năm nay có bốn nhà văn nữ tham gia, như bốn bông hoa "nở dọc chiến hào": Hồ Thị Ngọc Hoài, Quỳnh Vân, Nguyễn Thu Hà (văn) và Đào An Duyên (thơ).

Các nhà văn tham gia Trại sáng tác văn học về đề tài "Lực lượng vũ trang - Chiến tranh cách mạng" do Nhà xuất bản Quân đội nhân dân tổ chức tại Tam Đảo, năm 2024

Trong buổi lễ sáng 11/7 đón nhận Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Ba và kỷ niệm 75 năm Ngày truyền thống, đồng chí Đại tá Phạm Xuân Trường, Giám đốc - Tổng Biên tập Nhà xuất bản Quân đội nhân dân nhấn mạnh: "Trong suốt quá trình hoạt động, Nhà xuất bản Quân đội nhân dân luôn bám sát và phục vụ có hiệu quả các nhiệm vụ chính trị, quân sự của Đảng theo từng giai đoạn phát triển của cách mạng, của Quân đội. Sách của Nhà xuất bản Quân đội nhân dân luôn giữ vững định hướng chính trị, với nhiều thể loại phong phú, nội dung tốt, hình thức ngày càng đẹp, hấp dẫn bạn đọc... góp phần khẳng định tính cách mạng, khoa học của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối quan điểm của Đảng, giữ vững sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng đối với Quân đội; tham gia tích cực có hiệu quả vào cuộc đấu tranh trên lĩnh vực chính trị, tư tưởng, văn hóa, góp phần làm thất bại âm mưu 'diễn biến hòa bình', 'phi chính trị hóa quân đội' của các thế lực thù địch, giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế. Những tác phẩm đó không những phục vụ đắc lực nhiệm vụ chính trị mà còn trở thành di sản tri thức văn hóa quân sự lưu giữ cho các thế hệ sau". Hy vọng Trại sáng tác văn học về đề tài Lực lượng vũ trang - Chiến tranh cách mạng năm 2025 sẽ phát huy tốt truyền thống này.