Vâng, nó không còn nhảy mái được nữa. Nhưng không có chuyện đem giết thịt nó, cũng như thậm chí thay vào đám gà mái của nó một con trống khác trẻ hơn. Thứ nhất, nó thà chiến đấu đến lúc cái diều rách toác ra chứ không chịu cảnh bị hắt hủi. Nó vốn nòi gà chọi, hãy nhìn xem những cái cựa của nó mới dài sắc làm sao, chúng cong vểnh lên như thế nào. Và cho dù tuổi tác, nó vẫn đủ nhanh nhẹn trên đôi chân để bảo vệ quyền của nó. Ở nó, cặp chân điểm quí tộc nhất, hãy nhìn đám vảy mọc thành hai hàng thẳng tựa như đôi câu đối Tàu treo hai bên cửa mà xem, không hề có một mảy lông nào chen vào giữa. Nhưng vấn đề không phải ở chỗ này hay chỗ kia, không phải vì cái máu gà chọi mà em đánh giá nó. Sự thực, năm năm trước đây nó đã giúp em một việc lớn. Phải cảm ơn con gà trống già đáng thương đã giúp em lấy được người đàn ông mình yêu.

Năm năm trước, chồng em sống cạnh nhà cha mẹ em. Bọn em là hàng xóm, nhưng khoảng cách giữa chúng em thật không sao đo được, không sao vượt qua nổi. Anh ấy không cha, không mẹ; còn cha em làm lý trưởng. Anh ấy ở trong một túp lều nhỏ dựng bằng cốt chà là, phên tre, mái lợp tàu dừa nước, còn nhà em có bốn hàng cột gỗ tếch chạm khắc, tường gạch quét vôi trắng, mái ngói đỏ. Cha em có hai mươi con trâu, mười con bò, bốn trăm héc ta ruộng, anh ấy không có nổi một vạt đất, chỉ nuôi mấy con gà. Nói thật, anh ấy làm tá điền cho nhà em.

Tá điền thì có sao, anh ấy là người đẹp trai nhất, người chơi đàn bầu hay nhất, người cấy lúa nhanh nhất toàn vùng. Giá chị được nghe tiếng đàn bầu ngày đó của anh ấy, nó đủ sức mạnh khiến các vị - thần phải bỏ cả bầu trời. Em đã bắt anh ấy bỏ chơi đàn từ khi chúng em lấy nhau, mặc dù bản thân em rất yêu tiếng đàn ấy. Không phải vì em ghen với cái đàn bầu, em chỉ sợ cho đôi mắt chồng em. Mọi người nói rằng đàn bầu khiến mắt mù loà, và người chơi càng hay bao nhiêu, nguy hiểm càng lớn bấy nhiêu.

Anh ấy mười tám, còn em ít hơn hai tuổi. Chúng em yêu nhau, và mối tình ấy mãnh liệt hơn vì nó vô vọng. Một vẻ quyến rũ không cưỡng lại được đưa em đến với anh ấy, bất chấp bộ áo quần nông phu đơn sơ, bất chấp mái tóc bù xù.

Trong khoảnh sân nuôi gà, vịt của anh ấy có một con gà trống với bộ lông vàng, xanh, một cái mào rực máu khống chế dám gà mái đang mê mệt. Nó đánh đuổi tất cả đám gà trống trong làng, và lịch lãm từ chối thóc, tấm vãi ra cho đàn đến khi các bà vợ đã ăn no nê. Nó can đảm và hoàn toàn không rụt rè với đám gà mái cũng như trước em. Chị sẽ bảo nó khoái chí quái quỉ nhảy mái ngay trước mặt em. Sau đó nó nhay nháy cái mắt lấp lánh với em và gáy vang vang.

Hình ảnh minh họa. Nguồn Internet

Một bữa, chủ nó và em đang nói chuyện phía sau lều rơm, nơi an toàn trước những cặp mắt dị nghị. Bỗng nhiên chúng em nghe thấy một tràng Ha... ha... ha! Chúng em hoảng hốt quay lại, đó chỉ là con gà trống. Anh ấy ném một thanh củi về phía nó. Nó nhìn thanh củi đang lao tới, nhảy một bước ra trò sang bên, do vậy thanh củi chỉ sượt qua đuôi. Thế rồi, với một tràng: Cục... cục... cục.. đầy công phẫn, nó hiên ngang bước đi nhập vào đám gà mái, chờ đợi cả thế giới như một vị quốc vương bị lăng mạ. Từ chỗ an toàn trong khoảnh sân, nó quay lại nhìn bọn em, và tựa một tay diễn hề mới có một trò đắt giá, nó gào lên Ha... ha... ha!

Bữa khác, chúng em tìm ra một nơi hẹn hò dưới chân cây rơm lớn, từ chỗ đó có thể nhìn thấy ruộng đồng thẳng cánh cò bay của cha em, thứ cản trở hôn nhân của bọn em. Con gà quái quỉ kia mò tới đậu trên ngọn đống rơm, nó phát hiện ra bọn em, vỗ cánh như muốn gọi cả bàn dân thiên hạ đến chứng kiến, nó thét lên một chàng "O.....!" đầy tai tiếng.

Cố đuổi con gà hay đưa chuyện kia đi, bọn em đã sơ ý, và con gà không phải là kẻ duy nhất đã thấy bọn em lúc đó. Chẳng mấy chốc xóm làng đã xì xào đơm đặt về chúng em; con gà trống đã khởi sự ba hoa này, Đám con gái hay ghen tỵ, và cả bon trai trẻ nữa, đều thì thào rằng em đã đánh mất đức hạnh, các bà già lắc lắc những cái đầu, bắt đầu đưa ra ý kiến này nọ về khoảng thời gian mà thân hình em lộ ra cái hậu quả sa ngã. Tất nhiên tin đồn không thể không bay tới tại cha mẹ em.

Con gà trống còn đơm đặt chuyện khác. Hài lòng với việc gáy suốt cả ngày chả được bao lâu, nó bắt đầu gáy suốt buổi tối, sau khi lên đèn. Những kẻ thi với nó, hàng ngàn tiếng gáy vang lên mà vẫn chưa hả, đáp lại từ tất cả chuồng gà trong làng. Chị chưa bao giờ nghe thấy một cảnh huyên náo đến vậy.

Chị quí mến, ở vùng của chị, chị có tin rằng tiếng gáy trong đêm của một con gà trống là điềm báo có người chửa hoang không? Ở vùng em, mọi người đều tin thế, kể cả mẹ em. Người mẹ khốn khổ của em thật mê tín. Bất chấp những dòng nước mắt, những lời phủ nhận của em, mẹ đã coi em như một đứa hư đốn, kẻ không dám thú nhận tội lỗi của mình. Với em thú nhận cũng chả ích gì, đám gà trống đã xác nhận chuyện đó ở khắp nơi.

Ông bà em được mời đến, và cả các cô chú hai bên nội ngoại. Họ nhốt em vào căn buồng nhỏ và mở cuộc họp gia đình kín trong phòng khách ngay trước bàn thờ tổ tiên. Em nghĩ thôi rồi đời mình chấm hết, em đợi họ đưa đến một chén thuốc độc, một lưỡi dao hay một dải lụa hồng. Em nên chọn kiểu chết nào cho mình đây - uống thuốc dộc, đâm dao hay treo cổ? Họ sẽ cạo trọc đầu em như một ni cô trước khi bắt em phải chết? Chết là chắc chắn bởi vì gia đình một lý trưởng không đời nào chịu mất mặt.

Nhưng em là con một, mẹ đã già. Chết thế nào không thành vấn đề, nhưng gia đình phải có người để nối dõi thờ cúng tổ tiên. Nếu em chết đi mà không con cái, mẹ em sẽ bị bắt buộc chọn một vợ lẽ cho cha, phải chấp nhận cô ta trên giường cưới, phải chăm sóc nuôi nấng con cô ta như của mình. Và thêm nữa, em cũng đoán chừng cha đang chịu ảnh hưởng của những tư tưởng Âu châu. Trên hết, cha yêu em ghê gớm, dù cho truyền thống dạy rằng một người cha phải theo dõi con gái mình, phải hết sức dạy dỗ nó. Lý do thế nào không biết, hội đồng gia đình quyết định chẳng làm cái gì tồi tệ hơn ngoài việc gả quách em đi cho khuất mắt. Cho ai, cho Đế Thiên, Đế Thích trên trời chăng? Cho kẻ đã rủ rê em. Em đồng ý không nói một lời nào.

Sau lễ hôn ước mở đầu diễn ra chưa đến hai tuần, chúng em lấy nhau trong cảnh kín đáo nghiêm ngặt nhất. Buổi cầu hôn hình thức không long trọng, rùm beng, lễ trầu cau chỉ hơn buổi nói chuyện tay đôi một chút với những bộ trang phục hàng ngày. Chuyện thời gian ở rể thường kéo dài sáu tháng đến hai năm, bọn em cũng được bỏ qua. Không thiệp hồng in chữ vàng, không một vị chức sắc nào của làng, không vịt khoang cổ đặt trên mâm đồng, không ngả ra ăn uống ngoài trời đến tận đêm. Cũng không có bất cứ một trò vui nghịch phiền phức nào mà các đôi trẻ thường phải chịu kiểu như tiệc rượu trong buồng cô dâu, rung giường, chú rể bị đánh cướp. Chúng em chỉ phủ phục - em mặc váy đỏ ống tay rộng, còn anh ấy áo chẽn đen đội khăn xếp - trước bàn thờ tổ tiên và trước mặt các cụ thân sinh em, ít nhất để xin họ chúc phúc hơn là đền họ danh dự.

Đó là một đám cưới tồi tệ, một vụ gây xúc phạm đến dư luận, thì càng ít càng đỡ phiền.

Mọi người thoả thuận rằng chúng em phải rời làng ngay, đến cư ngụ ở một tỉnh xa nào đó mà bọn em đều không biết. Trong đêm tân hôn, bọn em lên đường bỏ xứ trên một chiếc thuyền lớn mà cha mẹ em đã chất lên nào gạo, nào cả muối, nào tiền đồng. Chúng em đưa theo hai người hầu trung thành và con gà trống - kẻ đi đày biệt xứ theo bọn em cùng một hậu cung ít ỏi gà mái của nó.

Chị quí mến, giờ đây bọn em đã cư ngụ tại đây được năm năm rồi, ở cái tỉnh trù phú và thanh bình này của chị; và như chị thấy, chúng em vẫn chưa có đứa con nào. Người mẹ đáng thương của em viết cho em rằng suốt tháng ngày bà lên chùa nhờ người tụng kinh và bố thí để hy vọng mình sẽ thành bà ngoại trước khi về gặp tổ tiên ở nơi suối vàng. Con gà trống tội nghiệp đã nói dối. Nhưng đội ơn những lời dối trá của nó, em là một người đàn bà hạnh phúc, và nó sẽ có tất cả gạo trắng mà nó có thể ăn cho đến lúc chết.

HÀN THUỶ GIANG dịch từ bản tiếng Anh

(Rút trong Tuyển tập các truyện ngắn nổi tiếng Thế giới)