Ngày 1/6/1957, Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam (NXBGDVN) chính thức ra đời, đặt nền móng cho một hệ thống xuất bản chuyên nghiệp phục vụ giáo dục quốc gia. Khởi nguồn từ Trại Tu thư (1950) và Ban Tu thư (1956) thuộc Bộ Giáo dục, NXBGDVN từng bước mở rộng quy mô, trở thành nhà xuất bản lớn nhất cả nước với mạng lưới gần 40 công ty thành viên có vốn góp.
Trong suốt chặng đường 68 năm, NXBGDVN luôn giữ vai trò tiên phong trong lĩnh vực biên soạn, biên tập, thiết kế, in ấn và phát hành sách giáo khoa (SGK). Đơn vị đã không ngừng nỗ lực đáp ứng các yêu cầu đổi mới giáo dục theo định hướng của Đảng, Nhà nước và Bộ Giáo dục và Đào tạo, góp phần kiến tạo nền tảng tri thức cho nhiều thế hệ học sinh trên khắp cả nước.
 |
| SGK của NXBGDVN được xuất bản giai đoạn 1957-1980 |
Trong hành trình phát triển của nền giáo dục Việt Nam hiện đại, sách giáo khoa luôn là trụ cột trung tâm phản ánh tinh thần đổi mới và định hướng phát triển. Gắn bó mật thiết với tiến trình này, NXBGDVN đã tham gia và đảm nhiệm vai trò chủ lực trong cả bốn lần cải cách chương trình và sách giáo khoa:
- Lần đổi mới thứ nhất (1956–1975): Chuyển hệ giáo dục từ 9 năm sang 10 năm, từng bước định hình cấu trúc giáo dục phổ thông thống nhất và hiện đại hơn.
- Lần đổi mới thứ hai (1976–2000): Sau ngày đất nước thống nhất, chương trình và SGK được xây dựng để hợp nhất hệ thống giáo dục hai miền Bắc – Nam, đảm bảo tính thống nhất quốc gia.
- Lần đổi mới thứ ba (2002–2008): Thực hiện theo Nghị quyết 40/2000/QH10 của Quốc hội, nhằm “đáp ứng yêu cầu phát triển nguồn nhân lực phục vụ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước”, SGK được thiết kế theo hướng tích hợp, hiện đại hóa nội dung và phương pháp dạy học.
- Lần đổi mới thứ tư (từ 2018 đến nay): Theo Nghị quyết 88/2014/QH13, chương trình giáo dục phổ thông mới được xây dựng theo định hướng phát triển năng lực và phẩm chất người học, mở ra cơ chế “một chương trình, nhiều bộ SGK” – đánh dấu một bước chuyển lớn trong tư duy giáo dục và xuất bản sách giáo khoa tại Việt Nam.
 |
| SGK lớp 4-8-11 thuộc bộ sách Kết nối tri thức với cuộc sống và Chân trời sáng tạo |
Việc triển khai Chương trình giáo dục phổ thông 2018 với chủ trương “một chương trình, nhiều sách giáo khoa” đã mở ra một thời kỳ hoàn toàn mới cho lĩnh vực xuất bản sách giáo khoa – gắn liền với cơ chế thị trường và xu hướng xã hội hóa. Trong bối cảnh đó, Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam (NXBGDVN), với tư cách là doanh nghiệp nhà nước, bước vào giai đoạn cạnh tranh khốc liệt nhưng cũng đầy cơ hội đổi mới.
Khác với các đơn vị tư nhân, NXBGDVN vừa phải tự chủ về tài chính, chủ động vay vốn ngân hàng để triển khai hoạt động sản xuất, vừa phải tuân thủ chặt chẽ các quy định pháp luật về đấu thầu, mua sắm công. Đây là những ràng buộc không nhỏ, đôi khi ảnh hưởng đến tiến độ so với các nhà xuất bản khác.
Tuy vậy, với tinh thần trách nhiệm cao và quyết tâm vượt khó, tập thể lãnh đạo và cán bộ NXBGDVN đã không ngừng đổi mới phương thức tổ chức sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm và đẩy mạnh hiệu quả vận hành. NXBGDVN đã quy tụ được đội ngũ tác giả uy tín, đội ngũ biên tập viên, họa sĩ lành nghề và tận tâm, sẵn sàng làm việc liên tục để đảm bảo tiến độ, chất lượng và tính kịp thời của sách giáo khoa đến tay giáo viên và học sinh cả nước trước mỗi năm học mới.
Đến nay, NXBGDVN đã hoàn tất việc biên soạn SGK từ lớp 1 đến lớp 12 theo chương trình giáo dục phổ thông mới. Hai bộ sách tiêu biểu – Kết nối tri thức với cuộc sống và Chân trời sáng tạo – được xây dựng trên nền tảng Chuẩn mực – Khoa học – Hiện đại, đã trở thành lựa chọn của đông đảo cơ sở giáo dục trên cả nước và chiếm thị phần lớn trong hệ thống giáo dục phổ thông. Đây không chỉ là kết quả của một chiến lược bài bản mà còn là minh chứng rõ rệt cho những nỗ lực bền bỉ, trách nhiệm và cam kết chất lượng của toàn thể cán bộ NXBGDVN trong hành trình đồng hành cùng đổi mới giáo dục.
Trong bối cảnh thị trường xuất bản cạnh tranh gay gắt, Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam (NXBGDVN) vẫn kiên định với nguyên tắc đảm bảo quyền lợi của học sinh và phụ huynh trên cả nước thông qua việc nghiêm túc tuân thủ các quy định về giá và chính sách bình ổn. Năm 2024, NXBGDVN đã chủ động tiết giảm chi phí, tối ưu hóa quy trình sản xuất – kinh doanh nhằm hạ giá sách giáo khoa, dù mức giá trước đó đã thấp hơn nhiều so với các đơn vị cùng ngành. Cụ thể, bộ Kết nối tri thức với cuộc sống được giảm 9,6%, trong khi bộ Chân trời sáng tạo giảm tới 11,2%. Động thái này không chỉ được cơ quan quản lý đánh giá cao mà còn nhận được sự đồng thuận rộng rãi từ xã hội, góp phần tích cực vào việc kiềm chế lạm phát và ổn định chỉ số giá tiêu dùng (CPI).
Không dừng lại ở nhiệm vụ xuất bản, NXBGDVN còn luôn xem việc chia sẻ trách nhiệm với cộng đồng là sứ mệnh gắn liền với bản chất của một đơn vị phục vụ giáo dục quốc gia. Trong nhiều năm qua, NXBGDVN duy trì đều đặn các chương trình tặng SGK, học bổng cho học sinh có hoàn cảnh khó khăn, con em thương binh – liệt sĩ, học sinh ở vùng thiên tai, lũ lụt; đồng thời hỗ trợ sách và thiết bị học tập cho các thư viện trường học, thư viện cộng đồng, xây dựng nhà tình nghĩa, phụng dưỡng Bà mẹ Việt Nam anh hùng…
Riêng trong năm 2024, tổng kinh phí dành cho các hoạt động thiện nguyện – xã hội lên tới 31 tỉ đồng. Con số này không chỉ phản ánh tiềm lực của NXBGDVN mà còn khẳng định tinh thần gắn bó và cống hiến của một đơn vị luôn đặt lợi ích cộng đồng làm trọng tâm trong mọi hoạt động.
Không chỉ đóng vai trò then chốt trong hệ thống giáo dục trong nước, Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam (NXBGDVN) còn tích cực mở rộng sứ mệnh văn hóa ra ngoài biên giới quốc gia. Từ năm 2022, NXBGDVN phối hợp với Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài triển khai sáng kiến “Tủ sách Tiếng Việt” dành cho cộng đồng người Việt tại hải ngoại – đặc biệt hướng tới thế hệ trẻ.
 |
| Trong khuôn khổ chuyến thăm cấp Nhà nước cùng Tổng Bí thư Tô Lâm tới Belarus, Phu nhân Ngô Phương Ly (phải) đã gửi tặng Tủ sách tiếng Việt tới các em học sinh Việt Nam tại Belarus. |
Dự án nhằm góp phần gìn giữ và phát huy ngôn ngữ mẹ đẻ, nuôi dưỡng tình yêu quê hương, niềm tự hào dân tộc, đồng thời quảng bá văn hóa và hình ảnh Việt Nam đến bạn bè quốc tế. Được bà con kiều bào đón nhận nồng nhiệt, đến nay, sáng kiến đã hiện diện tại 11 điểm đặt tủ sách ở 9 quốc gia và vùng lãnh thổ.
Với giá trị bền vững và ý nghĩa nhân văn sâu sắc, sáng kiến “Tủ sách Tiếng Việt” đã vinh dự nhận giải Nhì tại Giải thưởng toàn quốc về Thông tin đối ngoại lần thứ X năm 2024 – một sự ghi nhận xứng đáng cho nỗ lực lan tỏa văn hóa, gìn giữ tiếng Việt như một phần không thể tách rời của bản sắc dân tộc trong thời đại toàn cầu hóa.
Không dừng lại ở vai trò cung ứng sách giáo khoa, Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam (NXBGDVN) đã và đang mở rộng không gian tri thức thông qua việc phát triển nhiều dòng sản phẩm trí tuệ có giá trị học thuật và giáo dục cao. Từ sách chất lượng cao, sách điện tử đến bản đồ, tranh ảnh, đĩa tư liệu…, mỗi sản phẩm đều góp phần nâng cao dân trí và thúc đẩy xã hội học tập.
Mảng sách chất lượng cao là một điểm nhấn đặc biệt, với nhiều bộ sách đoạt giải thưởng lớn tại Giải thưởng Sách Việt Nam như Đại Nam thực lục, Việt Nam đất nước con người, Tinh hoa văn hoá phương Đông, Bác Hồ với Giáo dục, Từ điển bách khoa Britannica, Từ điển Việt–Lào, Từ điển Lào–Việt… Một số ấn phẩm còn được ghi nhận như sự kiện văn hóa tiêu biểu cấp quốc gia, đơn cử như bộ La Sơn Yên Hồ Hoàng Xuân Hãn (3 tập) – được bình chọn là một trong 10 sự kiện văn hóa nổi bật năm 1999.
Gần đây, bộ sách Chào Tiếng Việt (tập 1 và 2) dành cho người học tiếng Việt đã đạt giải A – Giải thưởng Sách Quốc gia năm 2023, cho thấy nỗ lực không ngừng của NXBGDVN trong việc đổi mới nội dung, hình thức và mở rộng đối tượng phục vụ.
Năm 2025, NXBGDVN tiếp tục khẳng định sứ mệnh lịch sử và giá trị truyền thống khi cho ra mắt hai tác phẩm có ý nghĩa sâu sắc về Chủ tịch Hồ Chí Minh: Bác Hồ ở Thái Lan (song ngữ Việt–Thái) và Bác là Hồ Chí Minh. Đặc biệt, cuốn Bác Hồ ở Thái Lan đã được giới thiệu tại Khu di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh ở Udon Thani (Thái Lan) nhân dịp kỷ niệm 135 năm ngày sinh của Bác. Đây không chỉ là một sản phẩm xuất bản mang tính giáo dục sâu rộng, mà còn là cầu nối vun đắp mối quan hệ hữu nghị giữa nhân dân Việt Nam và Thái Lan.
Với định hướng phát triển các sản phẩm có chiều sâu tri thức và giá trị bền vững, NXBGDVN không ngừng khẳng định vai trò một đơn vị xuất bản hàng đầu – vừa phụng sự giáo dục, vừa lan tỏa di sản văn hóa dân tộc.
Không chỉ dừng lại ở việc xuất bản sách giáo khoa, Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam (NXBGDVN) đã từng bước khẳng định vị thế bằng việc phát triển các sản phẩm trí tuệ đa dạng, có hàm lượng chất xám cao và giá trị sử dụng lâu dài. Những bộ sách chất lượng cao do NXBGDVN phát hành không chỉ góp phần nâng cao dân trí mà còn lan tỏa sâu rộng trong đời sống văn hóa – giáo dục, qua đó củng cố thương hiệu và uy tín của nhà xuất bản hàng đầu quốc gia trong lĩnh vực giáo dục.
 |
| Giao diện trang https://taphuan.nxbgd.vn/ |
Trong bối cảnh chuyển đổi số đang trở thành xu thế tất yếu, NXBGDVN đã chủ động triển khai nhiều giải pháp công nghệ để bắt nhịp với thời đại mới. Trên nền tảng https://taphuan.nxbgd.vn, đơn vị đã công bố toàn bộ phiên bản điện tử sách giáo khoa và tài liệu giáo viên của hai bộ sách Kết nối tri thức với cuộc sống và Chân trời sáng tạo. Các tài liệu này được cung cấp miễn phí, giao diện dễ sử dụng, thuận tiện cho giáo viên và học sinh trong công tác dạy – học.
Song song với đó, NXBGDVN vẫn không quên sứ mệnh phục vụ giáo dục vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Trong 68 năm qua, hàng loạt bộ sách học tiếng dân tộc như tiếng Mông, Khmer, Thái, Bahnar, Chăm… cùng các bộ từ điển song ngữ (Việt–Mông, Việt–Tày–Nùng, Việt–Chăm, Việt–Khmer…) đã được NXBGDVN xuất bản. Nhiều ấn phẩm trong số này được trao giải tại Giải thưởng Sách Việt Nam, khẳng định chất lượng nội dung và đóng góp thiết thực vào việc bảo tồn ngôn ngữ, văn hóa dân tộc. Những bộ sách này không chỉ giúp học sinh dân tộc tiếp cận tri thức phổ thông, mà còn là công cụ quan trọng gìn giữ bản sắc, truyền thống cộng đồng.
Trên bình diện quốc tế, NXBGDVN cũng tích cực triển khai các hoạt động hợp tác hiệu quả và thiết thực. Từ tổ chức đoàn công tác, ký kết thỏa thuận, tham gia hội chợ – triển lãm sách quốc tế, đến giao dịch bản quyền xuất bản phẩm giáo dục…, NXBGDVN không ngừng mở rộng mối quan hệ, chia sẻ kinh nghiệm và quảng bá hình ảnh của ngành xuất bản giáo dục Việt Nam đến với bạn bè thế giới.
 |
| Ông Nguyễn Tiến Thanh - Chủ tịch HĐTV, Tổng giám đốc NXBGDVN và ông Nguyễn Chí Thanh – Phó Tổng Giám đốc Tổng Công ty Giải pháp Doanh nghiệp Viettel trao đổi văn bản thoả thuận hợp tác giữa hai đơn vị. |
Ghi nhận những đóng góp to lớn đó, Đảng và Nhà nước đã trao tặng NXBGDVN nhiều phần thưởng cao quý như Huân chương Hồ Chí Minh, Huân chương Độc lập hạng Nhất, Huân chương Lao động hạng Nhất, cùng nhiều cờ thi đua, bằng khen và huy chương từ các cơ quan trong nước và quốc tế, trong đó có Chính phủ Lào.
Tiếp nối truyền thống, bước vào kỷ nguyên 4.0, NXBGDVN đang thúc đẩy mạnh mẽ quá trình chuyển đổi số toàn diện. Đơn vị đã ký kết hợp tác với các doanh nghiệp công nghệ như MobiFone, Viettel Solutions để phát triển hệ sinh thái giáo dục số – từ số hóa sách giáo khoa và học liệu đến triển khai hệ thống quản lý giáo dục thông minh. Ngoài nền tảng taphuan.nxbgd.vn, hai hệ thống học liệu số mới là dulieuso.nxbgd.vn và hoclieuso.nxbgd.vn đang được xây dựng với kỳ vọng sẽ trở thành kho tài nguyên giáo dục mở, hiện đại và hoàn toàn miễn phí cho người dùng cả nước.
Sự kết hợp giữa công nghệ hiện đại và giá trị truyền thống đang mở ra hướng đi mới cho NXBGDVN – vừa giữ vững bản sắc một nhà xuất bản phục vụ giáo dục quốc gia, vừa thích ứng linh hoạt với yêu cầu của thời đại. Với nền tảng ấy, NXBGDVN tiếp tục khẳng định vai trò tiên phong trong ngành xuất bản, đáp ứng kỳ vọng của học sinh, giáo viên và toàn xã hội trên con đường chinh phục tri thức.
