Cảm hứng và hành trình văn chương của mỗi nhà văn được định hình bởi những câu chuyện khác nhau. Đó có thể là một cuốn tiểu thuyết đã thay đổi cách họ nhìn thế giới, là lời thơ ám ảnh không nguôi, hoặc những câu chuyện truyền miệng... Những tác phẩm vĩ đại không tự nhiên xuất hiện; chúng là một phần của cuộc đối thoại kéo dài giữa những tiếng nói văn chương mà đôi khi cách nhau hàng thế kỷ.

Trong buổi trò chuyện Tiếng nói đằng sau tác giả: Văn chương và dòng chảy văn hóa, các nhà văn, nhà phê bình và cây viết trẻ sẽ cùng khám phá những tác giả, tác phẩm và truyền thống truyền miệng đã định hình nghệ thuật viết của các nhà văn. Điều gì ở cấu trúc câu chuyện, giọng điệu nhân vật, cách chuyển ngữ... đã khiến họ nhớ mãi? Những huyền thoại tuổi thơ, tiểu thuyết kinh điển hay viên ngọc bất ngờ... đã ảnh hưởng và định hướng tác phẩm của họ như thế nào, dù ý thức hay vô thức? Bằng cách truy vết những kết nối này, chúng ta sẽ thấy quá khứ của văn học và cội nguồn kể chuyện cá nhân tiếp tục định hình hiện tại của nó ra sao.

Lịch sử không chỉ được viết nên bởi những sự kiện vĩ đại ai cũng biết mà còn bởi những câu chuyện thầm lặng, ít được kể của những con người bình phàm. Bắt đầu với những trăn trở ấy, buổi tọa đàm mở ra cuộc đối thoại về những trải nghiệm ít được biết đến của cộng đồng người gốc Việt tại châu Âu: những khó khăn, sự kiên cường, những tự sự nhỏ bé nhưng không tầm thường... Tọa đàm trả lời các câu hỏi: Với các nhà văn nữ gốc Việt đến từ những thế hệ và nền văn hóa khác nhau như Vanessa Vũ, Cecile Pin hay Anna Mọi, những tự sự di dân và trải nghiệm cá nhân đã định hình văn chương của họ như thế nào? Những ký ức về di cư, bản sắc và nơi chốn đã len lỏi vào những câu chuyện cũng như hành trình sáng tác và thực hành của họ ra sao?

Lớn lên giữa nhiều nền văn hóa - nơi khái niệm "nhà" hay "gốc rễ" không thể trả lời một cách đơn giản và rõ ràng. Ở trường hợp của các nhà văn châu Âu gốc Việt, việc sống trong những trăn trở khôn nguôi về căn tính ấy ảnh hưởng và định hình căn tính văn chương của họ ra sao?

Trong buổi trò chuyện này, các nhà văn đang sống giữa những lằn ranh của văn hóa sẽ kể câu chuyện về sự ảnh hưởng của trải nghiệm di dân, sự giao thoa khác nhau trong bối cảnh thế giới đương đại đã định hình nên bản sắc văn chương của họ. Khi bản sắc được dệt đan từ những chuyển dịch và giao thoa, những dấu ấn độc đáo nào hiện lên trong trang viết? Những sợi chỉ nào kết nối các tác phẩm, và chúng dẫn ta đi đâu? Trong bối cảnh đương đại, nơi những đường biên của văn hóa liên tục giao thoa, câu chuyện của các nhà văn hải ngoại không chỉ là tiếng nói của một thế giới khác, mà là những câu chuyện gần gũi và khơi gợi nhiều phản tư.

Đối với các nữ nhà văn Việt trong cộng đồng hải ngoại châu Âu, thực hành viết lách mở ra những ý niệm về sự giao thoa và phản tư. Ở đó, chúng ta bắt gặp những cuộc đấu tranh của căn tính; nỗ lực vượt lên trên những nhị nguyên của truyền thống và hiện đại; của kỳ vọng và khát vọng; của những cách hiểu đóng khuôn "thế nào mới là phụ nữ"... Vì thế, khi đọc văn chương của họ, chúng ta tìm thấy những nghịch lý đặc thù của thân phận phụ nữ ly hương: sự giằng co giữa kỳ vọng gia tộc, việc làm mẹ và những khát khao cá nhân riêng tư. Ở đó, ta cũng bắt gặp cả niềm khát khao thuộc về vùng đất họ gọi là "nhà" với nhiều băn khoăn, đối thoại thầm lặng để giành lấy vị trí trong thế giới văn chương vốn thường bỏ quên tiếng nói Á Đông và nữ tính.

Đắm chìm vào thế giới văn chương ấy, ta như bước chân vào hành trình đầy riêng tư giữa sự vật lộn của việc gìn giữ văn hóa hay định hình cá tính cá nhân và muôn vàn vấn đề khác. Chúng ta có thể suy tư ngược lại về ý nghĩa của văn chương, tự sự, về sức mạnh của những câu chuyện. Liệu rằng văn chương có thể là công cụ để lưu trữ những tự sự, góc nhìn của một cộng đồng với những đặc thù riêng, hay nó còn mở rộng hơn thế nữa?

Để nhìn vào chiều sâu của tác phẩm văn học, chúng ta không chỉ dừng lại ở lớp bề mặt của con chữ và tầng lớp trần thuật của văn bản, mà còn phải đi sâu vào cuộc đời của tác giả. Điều này bao gồm cả những trải nghiệm cá nhân, những ảnh hưởng của văn hóa, cảnh quan - tất cả những yếu tố có thể cấu thành nên cá tính văn chương độc đáo.

Tọa đàm Cội nguồn cảm hứng: văn hóa, trải nghiệm và con chữ với sự tham gia của các nhà phê bình đại diện cho các thế hệ và nền văn hóa khác nhau sẽ khám phá những động lực phức tạp này. Thông qua trường hợp Claudio Magris hay Georges Perec, các nhà phê bình sẽ trao đổi về đặc thù của văn hóa và thời đại đã cấu thành nên cá tính văn chương của nhà văn. Đặc biệt là trường hợp Claudio Magris, với những sáng tác văn chương không chỉ gói gọn trong một vùng đất hay vùng văn hóa, mà mở rộng ra nhiều vùng đất khác nhau để khám phá những câu chuyện của sự dịch chuyển và lưu vong. Câu hỏi về sự phức tạp của con người tác giả và căn tính văn chương càng trở nên thú vị hơn bao giờ hết. Điều này là một mối quan tâm lớn trong bối cảnh toàn cầu hóa và đa văn hóa ngày nay.

Graphic novel là xu hướng sáng tác đang được ưa chuộng trên thế giới, thậm chí được ghi nhận là loại hình ngang hàng với tiểu thuyết, sách nói, phim ảnh... Định nghĩa graphic novel còn nhiều tranh cãi, song về cơ bản thì đây là một xuất bản phẩm có nội dung gồm phần chữ và tranh, có nhiều điểm tương đồng với truyện tranh (comics). Với graphic novel, chữ sẽ không chạy theo tranh và tranh không nhằm minh họa cho chữ mà đòi hỏi một sự hòa quyện ăn ý, tương hỗ, giúp cuốn sách không chỉ sinh động, bắt mắt mà còn phải truyền tải được tối đa chủ ý của người sáng tạo. Hình thức graphic novel trao cho người sáng tác không gian sáng tạo lớn với nhiều nhóm chủ đề khác nhau, bao gồm những lĩnh vực phức tạp như vấn đề di dân, lịch sử, địa-chính trị hoặc tiểu sử, hồi ký. Vậy chúng ta nên hiểu thế nào là graphic novel? Hình thức graphic novel chắp cánh cho trí tưởng tượng của người sáng tạo như thế nào? Trên thế giới, thị trường graphic novel phát triển ra sao? Tiềm năng phát triển mảng graphic novel tại Việt Nam như thế nào? Liệu hình thức graphic novel có tạo nên làn gió mới trong việc sáng tác các tác phẩm phi hư cấu tại Việt Nam? Đó chính là những nội dung chính trong sự kiện tọa đàm với sự tham dự của họa sĩ Clément Baloup và nhà nghiên cứu văn học Lê Nguyên Long.

Trải nghiệm của cộng đồng người Việt hải ngoại được mở ra qua những cuộc đối thoại liên thế hệ - nơi việc gìn giữ văn hóa hòa quyện với sự biến đổi và giá trị truyền thống đôi khi va chạm với ý thức hệ và giá trị văn hóa đương đại. Những sự va đập này không chỉ tạo ra những xung đột, mà còn trở thành nguồn nhiên liệu sáng tạo văn chương. Các nhà văn Việt hải ngoại thổi hồn vào những câu chuyện này qua tác phẩm của mình, khắc họa cả những xung đột lẫn kết nối nảy sinh khi các thế hệ định hình bản sắc theo những cách khác nhau. Thông qua văn chương của họ, những câu chuyện gia đình riêng tư và những thương thảo văn hóa trở thành những câu chuyện mà có lẽ bất kỳ nền văn hóa hay một thế hệ nào cũng có thể kết nối được.

Buổi trò chuyện Căn tính di dân và sang chấn thế hệ khám phá cách các nhà văn Việt hải ngoại đi vào những trải nghiệm qua tác phẩm của họ. Phải chăng nhờ đây, văn chương không chỉ như một sự lưu trữ những ký ức và một sự làm lành với những sang chấn đã qua, mà còn là vùng đất để những đối thoại được bắt đầu và tiếp diễn - những câu chuyện mà vì những sự tắc nghẽn và chấn thương đôi khi không bao giờ được cất lời?