Sự kiện & Bình luận

Xây dựng Quốc gia xanh - Việt Nam ở đâu trong bản đồ môi trường toàn cầu?

Thu Hồng
Đời sống 06:00 | 15/05/2025
Trong kỷ nguyên biến đổi khí hậu và khủng hoảng sinh thái toàn cầu, khái niệm quốc gia xanh không chỉ là lời hiệu triệu chính sách mà còn là một chiến lược sống còn. Quốc gia xanh là hình mẫu của một đất nước có khả năng phát triển kinh tế – xã hội hài hòa với thiên nhiên, nơi mà tăng trưởng không đánh đổi bằng tài nguyên cạn kiệt, không để lại dấu chân carbon khổng lồ cho thế hệ sau. Nhưng quốc gia xanh là gì, và Việt Nam đang ở đâu trên hành trình ấy?
aa

Quốc gia xanh là gì?

Khái niệm quốc gia xanh (Green Country) hiện được hiểu như một mô hình phát triển bền vững, đặt trọng tâm vào việc giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường trong tất cả các hoạt động xã hội – từ sản xuất, tiêu dùng đến quản trị tài nguyên.

Để định lượng và xếp hạng các quốc gia theo mức độ “xanh”, giới khoa học và hoạch định chính sách toàn cầu hiện sử dụng một công cụ chính thức là Chỉ số thành tích môi trường – EPI (Environmental Performance Index) do Trung tâm Chính sách & Luật môi trường Yale (Hoa Kỳ) và Đại học Columbia phát triển.

EPI đánh giá 180 quốc gia dựa trên 40 chỉ số chi tiết, chia thành hai nhóm chính:

  • Nhóm I – Sức khỏe môi trường (Environmental Health): Đo mức độ mà một quốc gia kiểm soát được các rủi ro môi trường ảnh hưởng đến sức khỏe con người, bao gồm chất lượng không khí, nước uống, vệ sinh, phơi nhiễm kim loại nặng...

  • Nhóm II – Sức sống hệ sinh thái (Ecosystem Vitality): Đánh giá khả năng bảo tồn hệ sinh thái và tài nguyên thiên nhiên, gồm chất lượng đất, bảo tồn rừng, đa dạng sinh học, phát thải carbon và biến đổi khí hậu.

Thang điểm EPI là 100. Trong thực tế, không quốc gia nào đạt mức tuyệt đối này. Những quốc gia đứng đầu bảng như Đan Mạch, Vương quốc Anh, Phần Lan, Luxembourg... đều có điểm từ 65 đến 78, thể hiện mức đầu tư đáng kể và nhất quán cho chính sách môi trường, công trình xanh, năng lượng tái tạo, và giáo dục lối sống bền vững.

Điều quan trọng hơn các con số: bảng EPI không chỉ để so sánh – mà là lời nhắc về mức độ tổn thương sinh thái và trách nhiệm hành động của từng quốc gia trong thế kỷ XXI.

Xây dựng Quốc gia xanh - Việt Nam ở đâu trong bản đồ môi trường toàn cầu?
Khái niệm quốc gia xanh (Green Country) hiện được hiểu như một mô hình phát triển bền vững.

Việt Nam trên bản đồ EPI

Bức tranh không mấy sáng sủa hiện lên từ báo cáo EPI 2020. Trong 180 quốc gia được xếp hạng, Việt Nam đứng thứ 141, với tổng điểm 33,4/100 – thấp hơn rất xa mức trung bình thế giới và khu vực.

So với khu vực Đông Nam Á, Việt Nam chỉ xếp trên Myanmar. Những nước láng giềng như Singapore (58,1 điểm), Brunei (54,8) hay Malaysia (47,9) đều có thành tích vượt trội. Đáng lo hơn, điểm số của Việt Nam đặc biệt thấp ở nhóm chỉ số sức sống hệ sinh thái, chỉ đạt 28,5 điểm, xếp hạng 176/180 – tức gần cuối bảng toàn cầu.

Vì sao? Các nguyên nhân chính bao gồm:

Tình trạng phá rừng, suy giảm rừng tự nhiên, xói mòn đất chưa được kiểm soát hiệu quả.

Rác thải sinh hoạt và chất thải công nghiệp không được xử lý nghiêm túc.

Ô nhiễm không khí đô thị do giao thông và công nghiệp vượt ngưỡng cho phép.

Biển và nguồn nước bị khai thác quá mức, ô nhiễm do xả thải tràn lan.

Làng nghề truyền thống – vốn là đặc trưng kinh tế nông thôn – có tới 95% gây ô nhiễm, 50% ô nhiễm nặng.

Tuy nhiên, cũng cần nhìn nhận một điểm tích cực: so với năm 2010, điểm EPI của Việt Nam đã có cải thiện (từ 28,4 lên 33,4), đặc biệt ở chỉ số “Sức khỏe môi trường” – cho thấy nỗ lực trong đảm bảo nước sạch, vệ sinh và kiểm soát một phần ô nhiễm.

Bức tranh từ EPI không chỉ để so sánh hay đánh giá, mà là lời cảnh báo cần thiết về tương lai phát triển. Trong thế kỷ mà môi trường sẽ trở thành một chỉ số quan trọng của năng lực cạnh tranh quốc gia, câu hỏi đặt ra cho Việt Nam không còn là “chúng ta đang ở đâu” mà là “chúng ta muốn đi tới đâu”. Muốn có một tương lai xanh, Việt Nam cần nhìn nhận lại toàn bộ chiến lược phát triển – từ quy hoạch đô thị đến canh tác nông nghiệp, từ phát triển công nghiệp đến giáo dục lối sống. Mỗi quyết định hôm nay sẽ định hình diện mạo môi trường ngày mai. Trở thành một quốc gia xanh không chỉ là nhiệm vụ của chính phủ. Đó là lộ trình dài hạn, đòi hỏi chuyển đổi mô hình công nghiệp, xây dựng nền nông nghiệp thông minh, thay đổi chính sách quy hoạch, cải cách giáo dục, truyền thông xã hội, và trên hết – là một lối sống tập thể có tri thức và trách nhiệm.

Danh sách Chủ tịch UBND các tỉnh, thành mới sau sáp nhập

Danh sách Chủ tịch UBND các tỉnh, thành mới sau sáp nhập

Baovannghe.vn - Ngày 24/6/2025, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã ký các Quyết định chỉ định nhân sự giữ chức vụ Chủ tịch UBND các tỉnh, thành mới sau sáp nhập.
Chốn xưa.  Truyện ngắn của Đức Ban

Chốn xưa. Truyện ngắn của Đức Ban

Baovannghe.vn - Từ Thành phố N. lên xứ Kẻ Xá đâu đấy, người ta bảo có thể đi đường bộ bằng ô tô hoặc đáp thuyền gắn máy ngược sông Duềnh.
Quốc hội: Thành lập Hội đồng bầu cử quốc gia gồm 19 thành viên

Quốc hội: Thành lập Hội đồng bầu cử quốc gia gồm 19 thành viên

Baovannghe.vn - Sáng 25/6, tiếp tục chương trình kỳ họp thứ chín, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Nghị quyết của Quốc hội về việc thành lập Hội đồng bầu cử quốc gia.
Ra mắt Không gian trưng bày mỹ thuật ứng dụng, dân gian

Ra mắt Không gian trưng bày mỹ thuật ứng dụng, dân gian

Baovannghe.vn - Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam vừa ra mắt không gian trưng bày mỹ thuật ứng dụng và mỹ thuật dân gian nhân kỷ niệm 59 năm Ngày thành lập Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam (24/6/1966 – 24/6/2025).
Mèo đêm - Thơ Hà Phạm Phú

Mèo đêm - Thơ Hà Phạm Phú

Baovannghe.vn- Màu nhung ánh sâu ngầu thép lạnh/ Chú mèo khoác áo choàng đen nửa địa cầu