Chủ trì Hội thảo có PGS.TS Nguyễn Thế Kỷ, nguyên Uỷ viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch chuyên trách Hội đồng Lý luận Trung ương; PGS.TS Phạm Văn Linh, Phó Chủ tịch chuyên trách Hội đồng Lý luận Trung ương; PGS.TS.NS Đỗ Hồng Quân, Chủ tịch Liên hiệp các Hội VHNT Việt Nam.
 |
| Đại biểu dự hội thảo. Ảnh MN |
Theo đó, hội thảo là diễn đàn học thuật dân chủ, sáng tạo, trách nhiệm, hữu ích của các nhà khoa học, các văn nghệ sĩ, các nhà quản lý văn hóa, văn nghệ nhằm trao đổi, hiến kế, đưa ra những định hướng đúng đắn, khoa học, giàu tính lý luận và thực tiễn, giàu tinh thần khai phóng. Từ đó góp phần tháo gỡ những “điểm nghẽn” về nhận thức, tư duy, cơ chế, chính sách, mở ra hệ sinh thái sáng tạo rộng mở, phát huy cao độ trách nhiệm của các cơ quan văn hóa, văn nghệ và tài năng của đội ngũ văn nghệ sĩ nước nhà trước con đường tươi sáng của dân tộc.
Tại hội thảo, các nhà khoa học cùng các đại biểu đã tập trung thảo luận 5 nhóm vấn đề cơ bản, đó là:
- Tăng cường nhận thức về vai trò quan trọng của văn học, nghệ thuật trong chiến lược phát triển bền vững của đất nước.
- Sự gắn bó chặt chẽ, máu thịt giữa phát triển văn học, nghệ thuật với thực tiễn phát triển của đất nước giàu mạnh, phồn vinh, hạnh phúc.
- Chăm lo phát triển đội ngũ, xây dựng môi trường thuận lợi nhằm phát huy cao nhất tài năng của nghệ sĩ; Phát triển thị trường văn học, nghệ thuật.
- Xây dựng công nghiệp văn hoá và đẩy mạnh ứng dụng công nghệ trong sáng tạo và phổ biến văn học, nghệ thuật.
- Bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn học, nghệ thuật dân tộc đồng thời với việc mở rộng hội nhập và đối thoại văn hoá quốc tế.
Theo PGS.TS Nguyễn Đăng Điệp, sau bốn thập kỷ đổi mới đất nước, Việt Nam đã giành được nhiều thành tựu to lớn để vững bước tiến vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Đó là kỷ nguyên tăng tốc, đột phá trên tất cả các lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn hoá, xã hội để đưa Việt Nam nhanh chóng trở thành quốc gia giàu mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, “sánh vai với các cường quốc năm châu". Là nhân tố quan trọng tạo nên sức mạnh mềm văn hoá, động lực phát triển kinh tế, xã hội, văn học, nghệ thuật có sứ mệnh đồng hành với sự nghiệp cách mạng của nhân dân, miêu tả sâu sắc thực tiễn đương đại, góp phần xác lập vị thế văn hoá và bản sắc dân tộc trong thời đại mới. Bên cạnh những điều kiện thuận lợi, trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, văn học, nghệ thuật phải đối mặt với nhiều thách thức, thậm chí thách thức nằm ngay trong cơ hội, đan xen cơ hội.
Chỉ ra năm cơ hội phát triển văn học, nghệ thuật, đó là: Tinh thần dân tộc và khát vọng Tổ quốc phồn vinh. Trong đó, khát vọng đất nước hùng cường, xã hội phát triển, dân chủ, văn minh là khát vọng gắn liền với kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Để biến khát vọng thành hiện thực, toàn Đảng, toàn dân “trên dưới đồng lòng” phát huy sức mạnh tinh thần đoàn kết, sáng tạo, ý chí tự lực, tự cường, liên tục đổi mới.
Cơ hội từ thực tiễn phát triển sôi động của đất nước. Chưa bao giờ thực tiễn đất nước lại sôi động, phong phú như thời gian qua. Để biến khát vọng phồn vinh đất nước thành hiện thực, Đảng ta đã đề ra đường hướng phát triển đúng đắn và những quyết sách táo bạo, triển khai những hành động quyết liệt mang tính đột phá.
Cơ hội từ sự quan tâm của Đảng, Nhà nước đối với văn học, nghệ thuật. Từ trước đến nay, Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm đến văn học, nghệ thuật, đánh giá cao đóng góp to lớn của văn học, nghệ thuật trong sự nghiệp cách mạng vĩ đại của nhân dân. Càng ngày, nhận thức của Đảng ta về văn hoá và văn học, nghệ thuật càng sâu sắc, toàn diện, trong đó, đáng chú ý là Nghị quyết Trung ương 5 khoá VIII, Nghị quyết 23 của Bộ Chính trị.
Cơ hội từ công nghệ hiện đại và chuyển đổi số Công nghệ hiện đại và nền tảng số là đặc trưng của nền kinh tế tri thức. Sự phát triển nhanh chóng của AI (Trí tuệ nhân tạo), Big data (dữ liệu lớn), Digital Platform (nền tảng số) đã làm thay đổi một cách căn bản phương thức tư duy truyền thống và thúc đẩy năng lực sử dụng các nguồn lực trí tuệ/ văn hoá vì mục tiêu phát triển bền vững. Trong lĩnh vực văn học, nghệ thuật, chuyển đổi số đã góp phần mở ra dư địa mới cho tất cả các mặt hoạt động, từ sáng tác đến phổ biến, tiếp nhận.
Cơ hội từ mở rộng giao lưu hợp tác quốc tế Việc mở rộng giao lưu quốc tế nằm trong quy luật phát triển văn học, nghệ thuật. Ngay từ Đại hội Đảng lần thứ VI, Đảng ta đã chủ trương Việt Nam muốn làm bạn với tất cả các nước trên tinh thần hữu nghị, tôn trọng lẫn nhau, các bên cùng có lợi. Trong kỷ nguyên vươn mình, việc mở rộng giao lưu quốc tế ngày càng sâu sắc.
Ngoài cơ hội, PGS.TS Nguyễn Đăng Điệp cũng chỉ ra những thách thức đặt ra đối với phát triển văn học nghệ thuật, đó là: Thách thức từ nhận thức về vai trò, sứ mệnh của nghệ thuật; Thách thức về bản lĩnh văn nghệ sĩ ; Thách thức từ hệ thống chính sách và thể chế; Thách thức từ công nghệ cao và chuyển đổi số; Thách thức từ toàn cầu hoá và bản sắc dân tộc.
Đứng ở góc độ điện ảnh trong dòng chảy văn học, nghệ thuật, Tiến sĩ Ngô Phương Lan, Phó Trưởng Tiểu ban Lý luận, phê bình, văn học nghệ thuật, Chủ tịch Hiệp hội Xúc tiến phát triển điện ảnh Việt Nam đặt vấn đề: Điện ảnh Việt Nam đang đứng trước một thời cơ lớn để vươn mình trở thành một ngành công nghiệp mũi nhọn, góp phần xây dựng nền công nghiệp văn hóa quốc gia, quảng bá hình ảnh đất nước, con người và bản sắc dân tộc ra thế giới. Kỷ nguyên vươn mình không chỉ là bước tiến về kinh tế- xã hội mà còn là sự chuyển mình về mặt nhận thức văn hóa, đòi hỏi điện ảnh phải bắt kịp xu hướng, đổi mới căn bản từ tư duy sáng tác đến cơ chế vận hành.
Tiến sĩ Ngô Phương Lan đề nghị, các vấn đề cần tập trung, gồm: Xây dựng nền điện ảnh mang bản sắc Việt; phát triển công nghiệp điện ảnh hiện đại – gắn giá trị nghệ thuật với giá trị xã hội và thị trường; đầu tư vào nguồn nhân lực sáng tạo - đào tạo thế hệ làm phim mới; ứng dụng công nghệ mới và chuyển đổi số trong điện ảnh; xây dựng thương hiệu điện ảnh quốc gia – định vị hình ảnh Việt Nam trên bản đồ điện ảnh thế giới; nghiên cứu trường hợp: Liên hoan phim Châu Á Đà Nẵng góp phần phát triển công nghiệp văn hóa trong Kỷ nguyên vươn mình.
Đưa ra các giải pháp mang tính nhiệm vụ PGS.TS Nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam nhấn mạnh, cần xác định sứ mệnh cao cả của văn nghệ sĩ và phát huy vai trò cá nhân sáng tạo trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc; cần không ngừng nâng cao hơn nữa tính chuyên nghiệp, tính độc đáo, tính dân tộc và tính hiện đại của văn học nghệ thuật Việt Nam trong hội nhập quốc tế với bản sắc riêng của dân tộc.
Bên cạnh đó, cần có các chính sách văn hóa phù hợp để kích cầu phát triển văn học nghệ thuật trong giai đoạn mới; công chúng văn hóa cũng cần được giáo dục (thẩm mỹ); đối với công tác lãnh đạo, quản lý các Hội Văn học nghệ thuật trong tình hình mới cần được sát sao và cụ thể theo từng vùng, miền; tăng cường liên kết, quản lý hoạt động các Hội thông qua công nghệ số, mạng truyền thông trực tuyến đến từng cơ sở.
Hội thảo khoa học “Định hướng phát triển văn học, nghệ thuật trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc” đã chỉ ra đâu là cơ hội, đâu là thách thức để xây dựng chiến lược phát triển văn học, nghệ thuật đúng đắn, kiến tạo hệ sinh thái sáng tạo văn học, nghệ thuật rộng mở trong kỷ nguyên mới.
