Tản văn tâm lý là một cách gọi những đoạn văn mang một hàm lượng cảm xúc và tư tưởng mà các nhà văn nổi tiếng trên thế giới đã nói hoặc viết trong những hoàn cảnh không hẳn là sáng tác, nhưng lại có ý nghĩa rất lớn đối với người tiếp thu, đặc biệt là trong bối cảnh hiện nay. Về thể loại, nó giống như những đoạn văn đẹp, nhưng ở một góc độ khác, nó cũng là một thứ danh ngôn mà người ta phải trải qua rất nhiều chiêm nghiệm mới viết nên được, cho dù đó chỉ là một lời cầu nguyện, một bài phát biểu hay một triết lý bất chợt vừa được đốn ngộ.

Văn nghệ số này xin giới thiệu một vài đoạn trong số những tản văn tâm lý mà nhà văn, nhà biên kịch, dịch giả Ðoàn Tuấn vừa gửi đến

Văn nghệ

Nhà thơ Joseph Brodsky: “Bằng mọi cách có thể, hãy tránh gán cho mình tư cách nạn nhân’’

(Trích bài phát biểu nổi tiếng của Joseph Brodsky, tại buổi nói chuyện với các cựu sinh viên của Đại học Michigan tại Sân vận động Ann Arbor vào tháng 12 năm 1988)

1. Cố gắng mở rộng vốn từ vựng của bạn và đối xử với nó như cách bạn đối xử với tài khoản ngân hàng của mình. Hãy chú ý nhiều đến nó và cố gắng tăng cổ tức của bạn. Mục tiêu ở đây không phải là thúc đẩy khả năng hùng biện trong phòng ngủ hoặc thành công trong nghề nghiệp của bạn - mặc dù điều này có thể xảy ra sau này - cũng không phải để biến bạn thành một người quảng giao . Mục đích là cho phép bạn thể hiện bản thân một cách đầy đủ và chính xác nhất có thể; trong ngắn hạn, mục tiêu là sự cân bằng của bạn.

Tâm hồn một người thay đổi nhiều mỗi ngày, nhưng cách thể hiện thường không thay đổi. Khả năng giao tiếp thua kém kinh nghiệm. Cảm xúc, trạng thái, suy nghĩ, nhận thức không được đặt tên, không được nói ra và không hài lòng với định kiến tích tụ bên trong cá nhân và có thể dẫn đến bùng nổ hoặc suy sụp tâm lý.

Bạn không cần phải biến thành một con mọt sách để tránh điều này. Bạn chỉ cần mua một cuốn từ điển và đọc nó hàng ngày, và đôi khi - cả những cuốn sách thơ. Chúng khá rẻ, thậm chí đắt nhất trong số những cuốn sách vẫn có giá thấp hơn nhiều so với một lần đến gặp bác sĩ tâm lý.

2. Cố gắng không phụ thuộc quá nhiều vào các chính trị gia - không phải vì họ không khôn ngoan hoặc không trung thực, như thường xảy ra, mà vì quy mô công việc của họ quá lớn so với những người giỏi nhất trong số họ. Tốt nhất chúng có thể làm giảm bớt phần nào tệ nạn xã hội, nhưng không loại trừ được nó. Việc cải tiến có thể có ý nghĩa như thế nào, theo quan điểm đạo đức, nó sẽ luôn không đáng kể, bởi vì sẽ luôn có những người, ít nhất một người, sẽ không được hưởng lợi từ cải tiến này.

3. Thế giới là không hoàn hảo; Chưa bao giờ và sẽ không bao giờ là thời kỳ hoàng kim. Điều duy nhất sẽ xảy ra với thế giới là nó sẽ trở nên lớn hơn, tức là đông đúc mà không tăng quy mô. Cho dù người bạn đã chọn hứa chia sẻ chiếc bánh công bằng đến đâu, nó sẽ không tăng kích thước; các phần chắc chắn sẽ trở nên nhỏ hơn. Trong ánh sáng của điều này - hay nói đúng hơn là trong bóng tối, bạn phải dựa vào việc nấu nướng tại nhà của chính mình, nghĩa là, tự quản trị thế giới, ít nhất là một phần của thế giới đó luôn sẵn sàng cho bạn và nằm trong tầm tay của bạn.

4. Cố gắng khiêm tốn. Ngay cả bây giờ có quá nhiều người trong chúng ta, và rất sớm sẽ có nhiều người nữa. Việc leo lên một nơi có ánh nắng mặt trời nhất thiết phải trả giá bằng những người khác sẽ không leo lên. Chỉ vì bạn phải giẫm lên chân ai đó không có nghĩa là bạn phải đứng trên vai của họ. Ngoài ra, tất cả những gì bạn nhìn thấy từ thời điểm này là biển người cộng với những người, giống như bạn, có vị trí tương tự - nổi bật, nhưng đồng thời rất không đáng tin cậy: đó là những người được gọi là giàu có và nổi tiếng.

5. Nếu bạn muốn trở nên giàu có hoặc nổi tiếng, hoặc cả hai, trong một giờ tốt, nhưng đừng cống hiến tất cả. Khao khát thứ gì đó mà người khác có đồng nghĩa với việc đánh mất sự độc đáo của chính mình; mặt khác, nó chắc chắn kích thích sản xuất hàng loạt.

6. Bằng mọi cách có thể, hãy tránh rơi vào tình trạng là nạn nhân của chính mình. Cho dù hoàn cảnh của bạn có kinh khủng đến đâu, hãy cố gắng đừng đổ lỗi cho các thế lực bên ngoài về điều này: lịch sử, chế độ, ông chủ, chủng tộc, cha mẹ, thời kỳ tồi tệ , thời thơ ấu, hạ cánh không đúng lúc trên một chỗ lồi lõm v.v... Khoảnh khắc đổ lỗi cho một điều gì đó, chính là lúc bạn đã làm suy yếu quyết tâm thay đổi điều gì đó của chính mình.

7. Nói chung, hãy cố gắng tôn trọng cuộc sống không chỉ vì những nét quyến rũ mà còn cả những khó khăn của nó. Đó chính là một phần của trò chơi, và điều tốt là nó không gian lận. Bất cứ khi nào bạn tuyệt vọng hoặc trên bờ vực tuyệt vọng, khi bạn gặp khó khăn hay khó khăn, hãy nhớ rằng cuộc sống nói với bạn bằng ngôn ngữ duy nhất mà nó biết rõ.

8. Thế giới bạn sắp bước vào không có danh tiếng tốt . Đây không phải là một nơi đẹp đẽ, như bạn sẽ sớm khám phá ra, và tôi nghi ngờ nó sẽ đẹp hơn nhiều vào thời điểm bạn rời đi. Tuy nhiên, đây là thế giới duy nhất có sẵn: không có sự thay thế nào, và nếu nó tồn tại, thì không có gì đảm bảo rằng nó sẽ tốt hơn thế này nhiều.

9. Cố gắng phớt lờ những người cố gắng làm cho cuộc sống của bạn trở nên khốn khổ . Sẽ có nhiều người trong số họ - cả ở vị trí chính thức và ở vị trí thích gây hấn làm khổ người khác. Hãy chịu đựng chúng nếu bạn không thể tránh chúng, nhưng một khi bạn đã thoát khỏi chúng, hãy quên chúng đi ngay lập tức.

10. Những gì kẻ thù của bạn đang làm có ý nghĩa hoặc tầm quan trọng từ cách bạn phản ứng với nó. Do đó, hãy lao qua hoặc lướt qua chúng như thể chúng có màu vàng chứ không phải màu đỏ. Điều này sẽ giải phóng các tế bào não của bạn khỏi sự phấn khích vô ích; vì vậy có lẽ bạn thậm chí có thể cứu những kẻ ngu ngốc này khỏi chính mình, vì viễn cảnh bị lãng quên còn ngắn hơn viễn cảnh được tha thứ. Như cách phát sóng, hãy thay đổi kênh, bạn không thể ngừng phát sóng mạng này, nhưng ít nhất bạn có thể giảm xếp hạng của nó. Quyết định này chưa chắc đã là cách tốt nhất , nhưng chắc chắn sẽ đánh trúng những tâm địa xấu , và lúc này mới là quan trọng nhất.

Những điều nên nhớ trong cuộc chiến thông tin hiện nay

2. Mỗi quốc gia được tạo thành từ những người khác nhau. Không phải tất cả mọi người đều tham gia vào cuộc chiến - đừng xúc phạm tất cả mọi người.

3. Mọi người đều nằm trong chiến tranh. Không phát tán thông tin không chắc chắn 100 % sự thật (hoặc không thể kiểm chứng). Nếu bạn muốn viết điều gì đó, hãy chỉ viết về những gì bạn đã thấy tận mắt. Đây là sự công bằng. Phần còn lại là tham gia vào những lời nói dối.

4. Nếu bạn muốn bày tỏ thái độ của mình với chính trị - hãy bày tỏ điều đó, trong khi không nhất thiết phải xúc phạm ai đó.

5. Tôi không thích ý kiến của người khác, nhưng tôi thực sự muốn nói ra - nói ra ý kiến này, chứ không phải về người này, bởi vì hầu hết bạn không biết về cá nhân người đó.

6. Ghét những người mà bạn không biết là một bệnh lý.

7. Mối quan hệ giữa con người với nhau rất phức tạp, kể cả ở cấp độ gia đình hay tập thể công sở. Nó còn khó hơn giữa các trạng thái. Mọi thứ đều đơn giản và dễ hiểu chỉ dành cho những kẻ ngu ngốc. Đừng vội vàng đưa ra kết luận - đừng là kẻ ngốc.

8. Luôn luôn là con người và ghi nhớ điểm 1.Bình an cho mọi người!

Lời cầu nguyện ít được biết của Antoine de saint - Exupery

Lời cầu nguyện của Exupery, được viết vào một trong những thời điểm khó khăn nhất trong cuộc đời, nhắc nhở chúng ta về điều quan trọng nhất. Chúng ta cùng nghĩ về những điều ông mong muốn

Làm cho con có óc quan sát và tháo vát để, trong sự đa dạng của cuộc sống hàng ngày, có thời gian bắt đầu khám phá và trải nghiệm khiến con phấn khích.

Hướng dẫn con cách quản lý thời gian của cuộc đời con một cách hợp lý. Hãy cho con một sự tinh tế để phân biệt những gì là chính và những gì là phụ.

Con cầu xin sức mạnh của sự kiềm chế và kiểm soát, để con không bay bổng và trượt dài trong cuộc sống, nhưng lập kế hoạch hợp lý cho đường đi trong ngày, con có thể nhìn thấy những đỉnh cao và khoảng cách, và ít nhất đôi khi con sẽ tìm thấy thời gian để thưởng thức nghệ thuật.

Giúp con hiểu rằng ước mơ không thể không có. Không có ước mơ về quá khứ, không có ước mơ về tương lai. Hãy giúp con ở đây và ngay bây giờ và coi khoảnh khắc này là quan trọng nhất.

Hãy cứu con khỏi niềm tin ngây thơ rằng mọi thứ trong cuộc sống đều phải suôn sẻ. Hãy cho con nhận thức rõ ràng rằng khó khăn, thất bại và vấp ngã chỉ là lẽ tự nhiên của cuộc sống, nhờ đó mà chúng ta trưởng thành và mạnh mẽ hơn.

Nhắc nhở con rằng trái tim thường tranh cãi với lý trí.

Gửi cho con vào đúng thời điểm một người có đủ can đảm để nói với con sự thật, nhưng để nói với con trong tình yêu!

Con biết rằng nhiều vấn đề có thể được giải quyết nếu không có gì được thực hiện, vì vậy hãy dạy cho con tính kiên nhẫn.

Chúa biết chúng ta cần tình bạn như thế nào. Hãy để con được xứng đáng với Món quà xinh đẹp và dịu dàng nhất của Định mệnh này.

Hãy cho con một trí tưởng tượng phong phú, để đúng lúc, đúng chỗ, dù là những lời thì thầm hay là những giọng nói âm vang, đều mang đến cho ai đó sự ấm áp cần thiết.

Hãy biến tôi thành một người đàn ông biết cách tiếp cận với những người hoàn toàn “ở dưới”.

Cứu tôi khỏi nỗi sợ bỏ lỡ điều gì đó trong cuộc sống của tôi.

Cho tôi không phải những gì tôi mong muốn cho bản thân mình, mà là những gì tôi thực sự cần.

Hãy dạy tôi nghệ thuật của những bước nhỏ.”

Hạnh phúc giả tạo - cơn nghiện của thế kỷ 21

Bạn nhìn một người hàng xóm có chiếc xe hơi rẻ hơn và bạn tự nhủ: “Đó là vì tôi quá tuyệt và tôi kiếm được nhiều tiền hơn. Vì vậy, anh ta là một kẻ yếu đuối , còn tôi là một người giàu có ”.

Bạn nghĩ, “Người hàng xóm nghĩ rằng tôi là một công tử tuyệt vời nếu tôi có một chiếc xe tuyệt vời như vậy.” Và ý nghĩ về điều này sẽ sưởi ấm tâm hồn bạn và nâng cao lòng tự trọng của bạn. Nếu hàng xóm của bạn có một chiếc xe hơi đắt hơn, lòng tự trọng của bạn sẽ giảm xuống. Và sau đó chỉ có một lối thoát - ngay cơ hội đầu tiên để giành lại lợi thế- tim mua một chiếc đắt hơn.

Và nó không chỉ là về ô tô.

Mỗi khi ai đó từ môi trường của bạn gặp điều gì đó tồi tệ hơn bạn, cảm giác vương giả sẽ trở lại với bạn. Chúng ta cảm thấy hạnh phúc như thế nào phụ thuộc vào nó.

Charles de Montesquieu, nhà văn và nhà triết học, từng nói: “Nếu chúng ta chỉ muốn hạnh phúc, thì sẽ dễ dàng đạt được; nhưng chúng ta muốn hạnh phúc hơn người khác, và điều này gần như là không thể, bởi vì chúng ta luôn nghĩ rằng người khác hạnh phúc hơn chúng ta”.

Để theo đuổi hạnh phúc giả tạo, con người biến thành những kẻ nghiện ma túy, những người duy trì giá trị của bản thân bằng bất cứ giá nào. Họ mua điện thoại mới, đổi xe hơi, mua quần jeans đắt tiền và nội thất đắt tiền phòng khi có người đến thăm, và sử dụng nước hoa đắt tiền để nhấn mạnh gu thẩm mỹ và sự sành điệu của mình. Nhưng vì nó rất tốn kém, thường những người mắc bệnh là những người có nợ lớn.

Đây là cách mọi người coi là kim chỉ nam để theo đuổi hạnh phúc. Điều tồi tệ nhất đối với họ là họ luôn lo sợ mình ở dưới mức của những người mà họ cho là thấp hơn mình, và để ngăn chặn điều này xảy ra, họ sẵn sàng trả bất kỳ khoản tiền nào.

Và việc duy trì tình trạng phù du này tốn rất nhiều tiền.

Nếu điều gì đó không phù hợp với trạng thái, họ giấu nó bằng mọi cách có thể. Và ngược lại: những gì nhấn mạnh trạng thái được quảng cáo theo mọi cách có thể. Ví dụ, một kỳ nghỉ ở khách sạn 5 sao chắc chắn sẽ được nhắc đến trên tất cả các mạng xã hội, trong khi khách sạn 3 sao sẽ im lặng một cách khéo léo.

Họ sẽ giấu ngôi nhà rẻ tiền bằng mọi cách có thể. Cuộc sống của những người như vậy biến thành lừa lọc. Họ lừa dối người khác và chính họ. Chủ yếu là bản thân họ. Họ chắc chắn rằng họ thực sự thuộc về tình trạng bắt chước và bằng mọi cách có thể phớt lờ sự thật rằng tình trạng này là kết quả của những món nợ mà họ sẽ trả hết cả đời.

Đến một lúc nào đó, các ngân hàng không còn cho tiền nữa và nguồn vui và hạnh phúc bị cắt đứt. Họ trở nên chán nản sâu sắc. Đồng thời, họ đổ lỗi cho chính các ngân hàng, Nhà nước, cuộc sống khó khăn và chủ nhân của tất cả những rắc rối của họ . Người duy nhất họ sẽ không bao giờ đổ lỗi là chính họ. Suy cho cùng, họ chỉ muốn được “như bao người khác” và không bỏ lỡ những năm tháng quan trọng của cuộc đời, lấy đi mọi thứ của cuộc đời. Làm thế nào họ có thể bị đổ lỗi cho tình hình kinh tế tồi tệ của họ?

Và kết luận, người ta có thể trích dẫn những lời của Henry Ford:

“Tôi không cần phải ở trong một khách sạn đắt tiền, bởi vì tôi thấy không có lý do gì để trả quá nhiều cho những khoản chi quá mức không cần thiết. Bất cứ nơi nào tôi ở, tôi là Henry Ford. Và tôi không thấy có nhiều sự khác biệt ở các khách sạn, bởi vì ở khách sạn rẻ nhất, bạn có thể thư giãn không tệ hơn ở khách sạn đắt tiền nhất. Và chiếc áo khoác này - vâng, bạn nói đúng, nó vẫn được cha tôi mặc, nhưng điều đó không quan trọng, bởi vì trong chiếc áo khoác này tôi vẫn là Henry Ford. Con trai tôi còn nhỏ, chưa có kinh nghiệm nên sợ mọi người nghĩ gì nếu ở khách sạn giá rẻ. Tôi không lo lắng về ý kiến của người khác về mình, bởi vì tôi biết giá trị thực của mình. Và tôi đã trở thành tỷ phú vì tôi có thể đếm tiền và phân biệt giá trị thật với giá trị giả ”.

Đoàn Tuấn dịch và giới thiệu

Nguồn Văn nghệ số 35+36/2021