Thanh Hóa là tỉnh đông dân thứ 3 trên cả nước, đứng sau Thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội. Trong những năm qua, công tác dân số của tỉnh Thanh Hóa không ngừng đổi mới, sáng tạo để có được sự chuyển mình tích cực cả về quy mô, cơ cấu, chất lượng và phân bố dân số. Thông qua “Chương trình truyền thông Dân số đến năm 2030” trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa thời gian qua ghi nhận sự thay đổi, đánh dấu mốc bền vững phát triển trong công tác dân số của tỉnh nhà. Trong đó, truyền thông dân số được đánh giá là một trong những giải pháp hàng đầu, xuyên suốt có vai trò quan trọng quyết định đến thành công của công tác dân số tính hiện nay.

Dược sỹ CKII Bùi Hồng Thủy - Chi cục trưởng Chi cục Dân số tỉnh Thanh Hóa kiểm tra, giám sát công tác Dân số tại Trung tâm Y tế huyện Bá Thước.

Thực hiện Quyết định số 537/QĐ-TTg, ngày 17/4/2020 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Chương trình truyền thông Dân số đến năm 2030; Chi cục Dân số - kế hoạch hóa gia đình (nay là Chi cục Dân số) đã tham mưu cho Sở Y tế, UBND tỉnh ban hành Kế hoạch số 155/KH-UBND, ngày 17/7/2020 về việc thực hiện Chương trình truyền thông Dân số đến năm 2030 trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa.

Chương trình được triển khai từ năm 2021 đến năm 2030 tại 27 huyện, thị, thành phố, với đối tượng tác động là cấp ủy Đảng, chính quyền, các sở, ban, ngành, đoàn thể; Trưởng các thôn, bản; Các chức sắc tôn giáo; trí thức, những người có uy tín trong cộng đồng; Người cao tuổi; Nam, nữ, các cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ; Trẻ em vị thành niên, thanh niên; Nhóm dân số đặc thù (dân di cư, biên giới, hải đảo, đồng bào theo đạo, đồng bào vùng dân tộc thiểu số và miền núi, người lao động tại các khu chế xuất khu công nghiệp tập trung…).; Cán bộ cung cấp dịch vụ (sức khỏe sinh sản, kế hoạch hóa gia đình, chất lượng dân số, chăm sóc sức khỏe người cao tuổi); Phóng viên các cơ quan báo chí, cán bộ truyền thông và cán bộ làm công tác văn hóa, thông tin cơ sở.

Trong khuôn khổ Chương trình, Chi cục Dân số đã triển khai nhiều hoạt động thiết thực như: Đã phối hợp với Trung tâm Y tế các huyện, thị, thành phố triển khai có hiệu quả các hoạt động của Chương trình truyền thông như: tổ chức Hội nghị cung cấp thông tin về Dân số và Phát triển, các văn bản chính sách hiện hành liên quan đến dân số và truyền thông dân số cho các ban, ngành, đoàn thể cấp tỉnh và huyện. Tập huấn truyền thông cho cộng tác viên số; Nhân bản tờ rơi, cuốn cẩm nang về sức khỏe sinh sản, kế hoạch hóa gia đình dành cho tuổi vị thành niên; sản xuất các cụm Pano, Poster, băng zôn tuyên truyền nhân các sự kiện ngành Dân số. Sản xuất phóng sự, đăng tải các chuyên trang tuyên truyền trên báo….

Nghi Sơn là một thị xã ven biển nằm ở phía Đông Nam của tỉnh Thanh Hóa. Trong những năm qua, Trung tâm Y tế thị xã Nghi Sơn đã phối hợp với Chi cục Dân số đã và đang triển khai nhiều Chương trình, Đề án như: Đề án mất cân bằng giới tính khi sinh, Chương trình điều chỉnh mức sinh, Đề án sàng lọc trước sinh và sơ sinh, Chương trình chăm sóc sức khỏe người cao tuổi, Chương trình truyền thông Dân số... Năm 2024, căn cứ hướng dẫn về việc thực hiện Chương trình truyền thông Dân số của Chi cục Dân số, Trung tâm Y tế thị xã đã ban hành Kế hoạch số 300/KH-TTYT, ngày 29/3/2024 về việc thực hiện Chương trình truyền thông dân số năm 2024; hướng dẫn Trạm y tế các xã triển khai các hoạt động. Kết quả cụ thể trong 9 tháng năm 2024 đã tổ chức 01 Hội nghị với 65 người tham gia nhằm cung cấp thông tin về dân số và phát triển cho các nhà quản lý, các tổ chức chính trị xã hội, ngành, đoàn thể, người có uy tín của thị xã và xã/ phường; Đẩy mạnh truyền thông thay đổi hành vi về Dân số và phát triển trên các phương tiện thông tin đại chúng, đã viết 62 bài phát thanh, với 124 buổi phát; Cử cộng tác viên dân số tham gia lớp tập huấn về truyền thông do Chi cục Dân số tổ chức.

Các hoạt động trên đã góp phần nâng cao nhận thức của các cấp ủy Đảng, chính quyền và các tầng lớp nhân dân về công tác dân số và phát triển; về các chính sách Dân số hiện nay; vấn đề bình đẳng giới, giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh; chăm sóc SKSS/KHHGĐ, SKSS vị thành niên, thanh niên, già hóa dân số và chăm sóc sức khỏe người cao tuổi, tư vấn khám sức khỏe trước khi kết hôn….. đặc biệt góp phần vào việc hoàn thành các chỉ tiêu về công tác dân số hàng năm. Ghi nhận những kết quả đạt được là sự nỗ lực của tập thể đội ngũ cán bộ dân số, những cộng tác viên, cán bộ y tế xã trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa đã luôn tích cực bám sát thực hiện các kế hoạch truyền thông được triển khai trong giai đoạn vừa qua.

Theo báo cáo của Chi cục Dân số; năm 2020 tổng số nhân khẩu thường trú là 3.664.944 người, tỷ suất tăng dân số tự nhiên đạt 9,9‰, mức giảm sinh 0,1‰, tỷ số giới tính khi sinh là 114 bé trai/100 bé gái, tổng số người mới sử dụng biện pháp tránh thai hiện đại là 97.638 người. Đến năm 2023, dân số trung bình là 3.783.500 người, mức giảm sinh 0,1‰/năm, tỷ suất tăng dân số tự nhiên 9,7 ‰, tỷ số giới tính khi sinh là 113,5 bé trai/100 bé gái, tổng số người mới sử dụng biện pháp tránh thai hiện đại là 100.129 người.

Phát huy những kết quả đạt được, giai đoạn tới Chi cục Dân số sẽ tăng cường tham mưu cho tỉnh, tiếp tục đầu tư vào công tác Dân số, tiếp tục đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ làm công tác Dân số các cấp; triển khai có hiệu quả hơn nữa Chương trình trình truyền thông Dân số tính đến năm 2030 trên địa bàn tỉnh, không ngừng phát huy tính sáng tạo trong công tác truyền thông, khắc phục những hạn chế còn tồn đọng trong thời gian qua. Bên cạnh công tác tham mưu, Chi cục Dân số Thanh Hóa sẽ triển khai các giải pháp toàn diện, đồng bộ nhằm giải quyết các vấn đề về quy mô, cơ cấu, phân bố, chất lượng dân số và đặt trong mối quan hệ tác động qua lại với phát triển kinh tế-xã hội của tỉnh. Trong đó, tiếp tục giảm sinh nhằm sớm đưa mức sinh về mức sinh thay thế; đưa tỷ số giới tính khi sinh về mức cân bằng tự nhiên; tận dụng hiệu quả cơ cấu dân số vàng; thích ứng với già hóa dân số; phân bố dân số hợp lý; nâng cao chất lượng dân số, góp phần vào sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Đẩy mạnh và đa dạng hóa các loại hình truyền thông, nội dung truyền thông, đội ngũ cán bộ truyền thông được đa dạng hóa để phù hợp với từng nhóm đối tượng, làm cho công tác tuyên truyền có sức hấp dẫn và thuyết phục.

Bài và ảnh: Lê Nga & Thảo Giang