Mở đầu buổi tọa đàm, nhà sử học Philippe Le Failler (Phó Giáo sư Viện Viễn Đông Bác cổ Pháp (EFEO), Trưởng Đại diện EFEO tại Hà Nội), một chuyên gia có nhiều năm nghiên cứu về Đông Dương, đã trình bày trọng tâm nghiên cứu của Sông Đà - Lịch sử một vùng biên cảnh Việt Nam: khu vực thượng lưu sông Đà, với điểm nhấn là gia tộc họ Đèo, đặc biệt là Đèo Văn Trì, một thủ lĩnh bản địa đóng vai trò trung tâm trong hệ thống quyền lực và quản trị vùng biên. Theo ông, để có thể hiểu rõ lịch sử của một khu vực không gì bằng câu chuyện từ chính người cai quản khu vực đó.
Sau phần trình bày học thuật của tác giả cuốn sách, dịch giả Thanh Thư, người đã chuyển ngữ công trình dày dặn này sang tiếng Việt, đã chia sẻ về quá trình chuyển ngữ kéo dài và đầy thử thách, đòi hỏi rất nhiều hiểu biết về lịch sử Việt Nam nói chung cũng như vùng đất được miêu tả nói riêng. Và chính nhờ sự phối hợp chặt chẽ với tác giả, bản dịch đã giữ nguyên được độ chính xác học thuật.
 |
Nhà sử học Philippe Le Failler chia sẻ về cuốn sách "Sông Đà - Lịch sử một vùng biên cảnh Việt Nam" |
Tiếp đó, nhà dân tộc học Nguyễn Mạnh Tiến đã đưa tọa đàm vượt khỏi ranh giới sử học, tiến vào không gian dân tộc học, nơi ông chia sẻ góc nhìn sâu sắc về sự đa dạng tộc người, các thiết chế cai quản truyền thống, cũng như những biến động văn hóa xã hội của vùng biên sông Đà. Ông chia sẻ, để hiểu được lịch sử và hiện thực của các nhóm tộc người như Thái Trắng, Thái Đen, Mông... chúng ta cần xem xét các thiết chế truyền thống, quan hệ đan xen giữa quyền lực, giao thương...
Dưới sự điều phối của nhà nghiên cứu Lê Nguyên Long - giảng viên Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội, các phần chia sẻ được kết nối chặt chẽ, tạo nên một dòng chảy liền mạch từ tư liệu lịch sử, dịch thuật cho đến khảo sát dân tộc học.
Có thể nói, buổi tọa đàm Sông Đà - Lịch sử một vùng biên cảnh Việt Nam không chỉ giới thiệu tới độc giả một tác phẩm đáng chú ý trong mảng lịch sử về vùng thượng lưu sông Đà, mà còn mở ra nhiều câu hỏi, sự quan tâm về văn hóa các dân tộc cũng như những chủ đề nghiên cứu sâu rộng hơn trong tương lai, như: khu vực hạ sông Đà, những thủ lĩnh cai quản của các dân tộc khác, v.v...
Một số hình ảnh tại buổi tọa đàm:
 |
Ảnh: Omega Plus Books |
Sông Đà - Lịch sử một vùng biên cảnh Việt Nam là một tập đại thành, công trình nghiên cứu đồ sộ của nhà sử học Philippe Le Failler về lịch sử khu vực sông Đà - một không gian địa lý, lịch sử và văn hóa đặc biệt, vùng biên cảnh của Việt Nam với Lào và Trung Quốc. Đây là miền Thượng, nơi dòng sông Đà hùng vĩ chảy qua, khu sinh sống lâu đời của nhiều dân tộc như Thái, Dao, Khơ Mú, Lô Lô... Đây cũng là nơi từng tồn tại thế lực của dòng họ Đèo - những người đã gắn số phận của mình với sự hiện diện của người Pháp và rồi cũng biến mất theo bước chân của họ trên vùng đất này. Những cuộc cải cách hành chính liên tục đã cho thấy tham vọng của nhà cầm quyền đối với lãnh thổ bao la, thưa dân nhưng khó khuất phục này. Nhờ những nỗ lực khai thác, chắt lọc tư liệu từ quốc sử, ghi chép của quan lại địa phương, các du khảo, cũng như nguồn lưu trữ phong phú của chính quyền dân sự và quân sự Pháp, nhà sử học Philippe Le Failler đã dựng nên một bức tranh toàn cảnh, sâu sắc và sinh động về lịch sử sông Đà - một vùng biên cảnh Việt Nam từ thế kỷ XI cho đến đầu thế kỷ XXI. |
Hân My | Báo Văn nghệ