Mùa mưa năm 1970, từ Đại đội 11, Tiểu đoàn Pháo cao xạ 11 trực tiếp chiến đấu ở Bản Ban, tôi được gọi về Ban Tuyên huấn Binh trạm 11. Ở đây đã sẵn có hai anh là Thượng sĩ Ngô Xuân Thông, trợ lý câu lạc bộ và Thiếu úy Phạm Trung Nhân, trợ lý tuyên truyền. Thoạt đầu, tôi với quân hàm Hạ sĩ, được phiên chế về Đội Văn nghệ của binh trạm, ngày ấy gọi là Đội Tuyên văn, để ra Hà Nội tập huấn xây dựng chương trình biểu diễn. Nhưng chưa kịp lên đường thì có quyết định binh trạm tách hai, thành lập một binh trạm mới là Binh trạm 13 lên tuyến trước, thuộc chiến trường Lào. Anh Xuân Thông ở lại Binh trạm 11, hậu cứ ở Mường Xén, bên này biên giới, còn anh Trung Nhân và chúng tôi được đưa về Binh trạm 13, đi sâu vào nước bạn Lào 100km, mờ mịt đạn bom. Anh Trung Nhân vẫn là trợ lý tuyên truyền, còn tôi được giao nhiệm vụ làm thơ, viết kịch cho Đội Tuyên văn biểu diễn, với những diễn viên như Hữu Chính, Thu Hòe, Thu Minh, Kim Tuyến, Quang Văn, Ngọc Thìn, Việt Bắc, Đức Long, Thu Lan... rút về từ những đơn vị pháo, công binh, thanh niên xung phong, kho hàng... năm tháng sống cùng lửa đạn chứ chưa một lần đứng dưới ánh đèn sân khấu.
Nhưng dẫu vậy, Đội Tuyên Văn của binh trạm đã làm nức lòng chiến sĩ cả tuyến đường. Sân khấu của chúng tôi lúc ấy là một đại đội xe không kính, một trạm giao liên giữa rừng sâu, một trạm quân y mà người xem có người chỉ nghe mà không nhìn thấy vì đang băng mắt, có người chỉ thấy mà không nghe vì tai đã bị bom đánh ù đặc... và có khi sân khấu chỉ là một kho hàng giữa rừng, với một, hai người trông kho mà người diễn lại nhiều hơn người xem.
Họ nghe chúng tôi hát, họ xem kịch chúng tôi diễn. Những vở kịch ấy, chẳng ở đâu xa lạ, mà nói ngay về cuộc sống chiến đấu của binh trạm chúng tôi, một binh trạm ác liệt trên đất bạn Lào. Tôi sung sướng vì là tác giả của những vở kịch ấy. Chính ủy khen ngợi, lính tráng yêu thích, lại còn được giới thiệu trên làn sóng Đài Tiếng nói Việt Nam (gần đây, nhà thơ Trần Đăng Khoa còn nhắc tới những vở kịch mặt trận này của tôi). Nói thật được như thế với một người lính như tôi, kể là rất mỹ mãn, chẳng còn mong gì hơn. Sau thời gian này, do tờ tin Đường phía trước của binh trạm cần người, tôi và Ngô Quốc Lập - một chiến sĩ công binh chiến đấu rất dũng cảm trên đèo Phu Nốc Cốc được biên chế về, thằng viết bài, thằng viết chữ ngược lên một tấm đá li tô, rồi lấy giấy trắng đè lên lăn mực, rồi phơi nắng cho khô và tối thì cõng ra mặt đường, phát tận tay cho chiến sĩ. Đến bây giờ, Ngô Quốc Lập vẫn nhớ bom đạn là thế mà rồi cũng ra được hàng trăm số báo, gửi cả về tận Hà Nội cho các cấp lãnh đạo của Tổng cục, Cục và nhiều cơ quan thông tấn tuyên truyền.
Kể như từ ấy, ngoài nhiệm vụ của một người lính chiến đấu, đi đâu cũng kè kè một khẩu AK bên mình, binh trạm còn giao tôi cây bút: viết báo, viết kịch, viết văn. Cây bút đã cùng cây súng là vũ khí ra trận của tôi. Và năm mươi năm sau, cho đến hôm nay, tôi vẫn viết bằng chính cây bút mà Binh trạm 13, mà Chính ủy Dư Cao giao cho tôi từ ngày ấy, như thể tôi vẫn đang là người lính của Binh trạm 13!
| Nhớ năm 1970, địch mở chiến dịch Cù Kiệt, đánh phá tuyến Đường 7 dã man, nhiệm vụ thêm nặng nề. Cơ quan Tuyên huấn binh trạm lại thiếu người quá, thủ trưởng binh trạm cử mình và Ngô Xuân Thông xuống các đơn vị trong binh trạm tìm người bổ sung. Chúng mình đã xuống nhiều đơn vị, trong đó có Tiểu đoàn Pháo cao xạ 11, bởi trước đó các anh chỉ huy tiểu đoàn về binh trạm họp đã kháo chúng mình là tiểu đoàn các anh có con trai một người nghệ sĩ nổi tiếng, mừng quá, thế là xuống ngay tiểu đoàn tìm hiểu về Hoài, nắm tình hình cụ thể và lôi Hoài về cơ quan Tuyên huấn (Hoài là tên khai sinh của tôi mà các anh thường gọi). Nhớ ngày đầu tiên Hoài khoác ba lô về binh trạm bộ, các anh Lê Độ, Lý Trần Chi, Ngô Xuân Thông và mình tiếp Hoài ở một ngôi nhà lá, vách nứa giữa sườn đồi. Ở phía dưới chân đồi có con suối nước rất trong xanh chảy qua, là nơi ở của đội văn nghệ. Từ đó, Hoài và Ngô Quốc Lập trở thành những "trợ thủ" giúp mình làm tờ Đường phía trước, xuống các đơn vị lấy tin viết tin, về Hà Nội mua mực in, giấy in... Nhớ mỗi lần Hoài đi công tác về Hà Nội, là mỗi lần vượt qua bao bom đạn, chuyển xe chuyển tàu nhiều ngày mới tới nơi. Cứ nghe tiếng bom dội về hay lâu lâu Hoài chưa về, anh Hạnh Trưởng ban cứ bần thần: "Thằng Hoài chắc chưa tìm được xe vào rồi..." Còn anh Nhân với các anh Vương Anh, Xuân Thông, Đức Chính... thì cứ chia sẻ với nhau mỗi lần nghe bom nó đánh rát ở Đường 1: "Dạo này máy bay nó đánh Diễn Châu dữ quá, không biết cu Hoài về có gặp sự cố gì không". Lo thì lo vậy, nhưng có bao thuốc Đ’rao hay gói chè cao cấp Hồng Đào vẫn để dành chờ Hoài đi công tác về... |
Lá thư ấy anh Nhân viết cho tôi, tôi luôn để ngay đầu giường mình, mỗi khi ngẫm nghĩ về đời mình, mỗi khi nhớ lại những năm tháng chiến tranh và đời lính, tôi lại mang ra đọc và dù đọc tới hàng chục lần, không lần nào không thấy tự nhiên những dòng nước mắt cứ dào ra trên má.
 |
| Tiểu thuyết "Lửa sáng phía chân trời" của nhà văn Châu La Việt |
Tháng 5 vừa rồi, cùng Thủ trưởng Nguyễn Phú Nho chúng tôi đã tổ chức Đoàn cựu chiến binh Binh trạm 13 thăm lại chiến trường xưa, qua Dốc Chum, nơi binh trạm bộ đóng quân. Nhớ năm 1972, tôi có quyết định ra Hà Nội tham gia một trại viết của Tổng cục ở "Công trường" 800. Khi vừa ra tới nơi, nhận được tin B.52 vừa rải thảm binh trạm bộ ở Dốc Chum, ruột gan như lửa đốt, mượn vội chiếc xe đạp, đạp vội ra Quần Ngựa là nơi Cục Vận tải Quân sự đóng quân, thăm hỏi tình hình binh trạm. May thay dù có nhiều thiệt hại nhưng anh em thì vẫn còn đủ cả... Nửa năm sau, xong trại viết từ Hà Nội trở về, cũng mất nhiều ngày đêm lắm mới về tới binh trạm, khi vào tới nơi thì ngạc nhiên quá, thấy những cánh rừng yên ắng lạ kỳ, lại còn ríu rít rất nhiều tiếng chim hót như đang rất thanh bình. Vừa khoác ba lô bước vào, anh Trung Nhân chồm ra ôm chầm lấy tôi, hét toáng lên: "Thằng Hoài, thằng Hoài nó vẫn còn, nó về đây rồi anh em ơi..." Anh em tóa ra, ôm lấy tôi hết sức hoan hỉ, có người còn rưng rưng nước mắt... Thì hóa ra, những ngày ấy máy bay bom đạn của Mỹ hút hết ra Hà Nội đánh phá nên chiến trường mới im ắng thế. Nhưng im ắng thì ruột gan anh em cũng đều như có lửa đốt, là bởi nghe tin B.52 đánh dã man Hà Nội, lại đánh cả vào khu Đài Tiếng nói Việt Nam, anh Trung Nhân bảo lo cho thằng Hoài quá, nó đang đi công tác ngoài ấy, rồi mẹ Hoài nữa ở gần khu Đài, không biết có làm sao không...
Ôi! Những tháng năm đẹp nhất của cuộc đời. Một người lính bình dị đã dám cùng đồng đội đi vào cái chết vì Tổ quốc. Một người lính thư sinh đi chiến đấu theo ánh sáng lý tưởng, cao quý thay, lại được tôi luyện, được Quân đội trao cho cây bút trở thành một người viết văn, một nhà văn!
*
Trước chuyến đi này, tôi đã thức nhiều đêm để viết tiểu thuyết Lửa sáng phía chân trời về Binh trạm 13 của chúng tôi. Tôi là một người lính viết văn trưởng thành từ những mâm pháo, những con đường ra trận, từ mặt trận Cánh Đồng Chum... Tôi chiến đấu thực thụ ở đây chỉ năm năm, nhưng suốt năm mươi năm qua, tôi như thể vẫn là một người lính của Binh trạm 13, vẫn viết bằng cây bút mà binh trạm, Chính ủy Dư Cao, rộng ra là Quân đội giao tôi ngày nào. Và chỉ viết về những người lính, những đồng đội thân yêu của mình, mà mới đây nhất chính là tiểu thuyết Lửa sáng phía chân trời. Ngay khi viết xong bản thảo, tôi in làm hai bản, một bản gửi nhà xuất bản, một bản cất trong ba lô, đợi chờ tới chuyến đi cùng các cựu chiến binh thăm lại chiến trường xưa...
Thế rồi khi xe chúng tôi tới trọng điểm Đèo Đất rất ác liệt năm xưa, tôi đã đứng trên đỉnh núi cao, cầm trong tay bản thảo tiểu thuyết rồi ném vào không gian, để gửi tặng cho gió, cho rừng, cho suối sâu, đèo cao, cho cỏ cây, cho những đồng đội Việt Nam và Lào cùng chiến đấu năm xưa, cho những người dân Lào hiền lành thuần phác...
Tôi sung sướng vì đã thực hiện được nguyện ước đời lính của mình, đã gửi lại tác phẩm của mình cho rừng núi, cho những đồng đội thân yêu, dù họ còn hay mất.
