Nhà thơ, nhà lý luận phê bình Lê Thành Nghị, một đồng đội thân thiết của nhà văn Xuân Thiều ở Tạp chí Văn nghệ Quân đội từng đánh giá: “Nhà văn Xuân Thiều là một trong những cây bút xuất sắc của văn học Việt Nam hiện đại. Sáng tác của Xuân Thiều trải rộng trên hai đề tài chính: Chiến tranh cách mạng và hậu chiến. Mảng đề tài nào Xuân Thiều cũng có những tác phẩm được viết bởi nhiều trăn trở tìm tòi về tư tưởng chủ đề cũng như một bút pháp đậm chất nhân văn trên một nền tảng tinh thần không thay đổi của một nhà văn mặc áo lính: Tôn trọng sự thật và niềm tin yêu cuộc sống…

Truyền thuyết về quán tiên - Truyện ngắn: Xuân Thiều; Giám đốc sản xuất: Nguyễn Thị Hồng Ngát - Trịnh Đức Việt; Biên kịch: Đoàn Minh Tuấn; Đạo diễn: Đinh Tuấn Vũ; Quay Phim: NSƯT Vũ Quốc Tuấn; Họa sỹ: Đào Ngọc Hùng; Âm nhạc: Lê Trọng Cát Lý; Điều hành sản xuất: Chí Dũng

Các diễn viên Tham gia: Minh Hải, Thúy Hằng, Mai Anh, Minh Khuê…

HongNgatfilm hợp tác cùng Cty Cổ phần sáng tạo DV&H Creative sản xuất

Mặt mạnh của của Xuân Thiều là khả năng nắm bắt tâm lý của con người khi bị rơi vào những hoàn cảnh không bình thường, những hoàn cảnh éo le, thương tâm… không kể hết trong chiến tranh. Truyện ngắn "Truyền thuyết Quán Tiên" dựng lại bức tranh sinh động của những tháng ngày gian nan khổ cực của những cô gái trên một trọng điểm Trường Sơn. Khổ cực, chết chóc với họ không có gì đáng sợ. Nhưng thiếu thốn tình cảm đã giằng xé trong tâm hồn họ, những cô gái tuổi mới lớn đầy khát khao trần thế. Xuân Thiều sử dụng bút pháp kết hợp hiện thực và huyền ảo đầy tinh tế để đi sâu vào nội tâm phức tạp của nhân vật”

Đạ diễn và đoàn làm phim

Cũng xin được nói thêm rằng, dù được đánh giá là truyện ngắn xuất sắc, nhưng Truyền thuyết về Quán Tiên buổi đầu xuất hiện cũng gặp những soi xét, những thăng trầm. Nhưng sau đó báo Văn nghệ đã mạnh dạn in trọn vẹn, như một sự khẳng định về ý nghĩa và giá trị của truyện. Càng thêm nhiều thời gian (đến nay đã gần 40 năm), tính khốc liệt của chiến tranh, tính nhân văn của tác phẩm càng làm rung động nhiều thế hệ người đọc, nhất là những nhà làm điện ảnh. Mới đây, Truyền thuyết về Quán Tiên đã được Nhà nước đặt hàng để trở thành một tác phẩm điện ảnh. HongNgatfilm, hợp tác cùng Công ty Cổ phần sáng tạo DV&H Creative và đạo diễn trẻ tài năng Đinh Trọng Vũ nhận lãnh sứ mệnh này.

Ngày 6/4/2019, phim bắt đầu được khởi quay tại khe nước lạnh Lệ Ngân, huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình. Từ Tp. Hồ Chí Minh, tôi bay ra để dự lễ khởi quay bộ phim. Rất nhiều cảm xúc đã đến với tôi, nguyên một người lính vận tải Trường Sơn, trong buổi sáng tinh khôi bấm máy này. Là bởi cánh rừng này, con suối kia mà đoàn làm phim chọn làm bối cảnh, chính là nơi năm xưa đơn vị chúng tôi từng đóng quân trước khi lên đường vào Nam chiến đấu. Đây cũng chính là nơi Bộ Tư lệnh Trường Sơn đã đứng chân để làm nên những kỳ tích anh hùng của mình. Và bên tôi, thiếu tướng Phan Khắc Hải, nguyên Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao & Du lịch, cũng vừa từ Hà Nội bay vào để dự lễ khởi quay bộ phim, sáng nay quân phục chỉnh tề, đã xúc động tâm sự: “Cánh rừng này ngày xưa mình với Xuân Thiều đã cùng hành quân qua để vào mặt trận Trường Sơn và Trị Thiên - Huế đấy. Những binh trạm Trường Sơn bắt đầu từ đây, và những trang viết máu lửa và hào hùng về cuộc chiến đấu của những người lính vận tải Trường Sơn của Xuân Thiều cũng bắt đầu từ đây, trong đó có truyện ngắn Truyền thuyết về Quán Tiên rất xúc động này…”

Những cảm xúc của tôi còn được nhân lên bởi những sỹ quan, những chiến sỹ quân phục chỉnh tề có mặt nghiêm trang bên cạnh. Không chỉ bởi đây là một tác phẩm điện ảnh về chiến tranh nên được Bộ quốc phòng và đồng chí Đại tướng Bộ trưởng rất quan tâm, mà còn bởi bộ phim nói về những người linh hậu cần, những con đường Trường Sơn mà chúng ta đang hướng tới kỷ niệm 60 năm con đường huyền thoại này, và kỷ niệm 70 năm Cục vận tải quân sự, 70 năm Tổng Cục hậu cần QĐND Việt Nam… nên sự quan tâm đến có phần ưu ái ấy cũng là điều dễ hiểu. Tổng cục Hậu cần cũng cử một đoàn đại biểu do Đại tá Đỗ Thanh Phong, Phó chủ nhiệm chính trị Tổng cục vào tặng hoa và dự lễ. Tôi biết Phong trước đây nguyên chính ủy một lữ đoàn vận tải, nguyên chính ủy Cục vận tải quân sự, cũng đã từng tổ chức nhiều đoàn văn nghệ sỹ đi sáng tác về đề tài hậu cần quân đội, nên xúc cảm của anh về bộ phim như cũng mạnh mẽ hơn…

Và không thể không kể về một người lính, nói đúng hơn là một cựu chiến binh như tôi, cũng đang xúc động đứng bên. Dường như trái tim anh có phần xốn xang khi chứng kiến đạo diễn lệnh bấm máy, và trước ống kính là chiếc xe com-măng-ca chở Binh trạm trưởng dính đấy bùn đất nổ máy trườn lên dốc… Cuộc đời lính của anh cũng đã trải qua những năm tháng ở nơi những cánh rừng bom đạn này. Anh vốn là sinh viên Tổng hợp văn, đã cùng những sinh viên trường Tổng hợp lên đường vào Nam chiến đấu, rồi được đưa về một sư đoàn chiến đấu thuộc Quân khu Bốn, chính là những cánh rừng Nghệ An-Hà Tĩnh-Quảng Bình lửa đạn này. Anh là Đinh Trọng Tuấn, Tổng biên tập tạp chí Điện ảnh, và cũng chính là thân sinh của đạo diễn điện ảnh trẻ, tài năng, từng được giải thưởng phim quốc tế, và là đạo diễn của phim Truyền thuyết Quán Tiên, Đinh Tuấn Vũ. Chắc hẳn người đạo diễn tròn 30 tuổi sở dĩ có nhiều hơn những háo hức và nhiệt tình để lần đầu nhận lãnh sứ mệnh đạo diễn một bộ phim chiến tranh do Nhà nước đặt hàng này không thể không có sự động viên và truyền cảm hứng từ người cha thân yêu của mình…

Và sẽ rất thiếu sót nếu chưa kể về người Giám đốc sản xuất của bộ phim truyện này: Nhà thơ, nhà biên kịch Nguyễn Thị Hồng Ngát. Tôi gặp chị lần đầu dưới ánh trăng mờ ảo của rừng Trường Sơn trong một đêm chiến tranh cách nay đã gần 50 năm. Khi ấy chị là một diễn viên chèo mảnh mai, xinh xắn của Đoàn chèo Trung ương vào chiến trường biểu diễn. Khúc lới lơ chị hát đêm ấy sao đắm say đến thế. Bao người lính Trường Sơn say mê tiếng hát và vẻ đẹp của các chị. Rồi sau này tôi lại được đọc những vần thơ của chị viết về Trường Sơn, về những người lính vận tải, hậu cần… Khi ấy mới hay rằng cô diễn viên chèo xinh đẹp ngày ấy còn là một nhà thơ, nhà biên kịch điện ảnh, đã không quên những con đường năm xưa để có những vần thơ rất xao xuyến về những màu lá đỏ, những con đường ngút ngàn đạn bom, về một buổi đưa nhau đi hái lá tàu bay, đi hái măng rừng… Và hôm nay người diễn viên chèo xinh đẹp ấy càng không quên Trường Sơn, khi đảm nhiệm vai trò giám đốc sản xuất Truyền thuyết về Quán tiên, bộ phim chuyển thể từ truyện ngắn đầy tinh tế và truyền cảm của nhà văn Xuân Thiều, nói về những cô Thanh niên xung phong của một binh trạm trên tuyến đường Trường Sơn, nơi mà hôm nay như vẫn còn lưu giữ dấu bàn chân chị và đòng đội năm xưa đã từng hành quân qua…

Nguồn Văn nghệ số 15/2019