 |
| Đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương đánh trống khai hội. Ảnh: Nguyễn Quang Hưng |
Ngày 12/02/2025, tại thành phố Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình, Ngày Thơ Việt Nam lần thứ 23 đã được tổ chức với chủ đề “Tổ quốc bay lên”. Chương trình do Hội Nhà văn Việt Nam và tỉnh Ninh Bình phối hợp tổ chức nhân 50 năm thống nhất đất nước, 135 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh và các ngày lễ lớn của dân tộc.
Lấy cảm hứng từ câu thơ nổi tiếng của nhà thơ chiến sĩ Lê Anh Xuân: “Tổ quốc bay lên bát ngát mùa xuân”, Hội Nhà văn Việt Nam muốn bày tỏ sự tôn vinh và lòng biết ơn đối với tất cả những người con trên mảnh đất Việt Nam đã dâng hiến đời mình cho độc lập, tự do và thống nhất đất nước. “Chúng ta chọn dáng đứng của họ là chọn dáng đứng của một dân tộc không bao giờ biết quỳ gối trước mọi kẻ thù. Họ đã ngã xuống trong cuộc chiến tranh để Tổ quốc được quyền đứng lên kiêu hãnh làm người”, Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam Nguyễn Quang Thiều nói.
Cùng nhân dân, người yêu thơ tỉnh Ninh Bình, hơn 100 nhà thơ, nhà nghiên cứu văn học từ khắp mọi miền Tổ quốc đã đồng hành cùng Hội Nhà văn Việt Nam đến với Ninh Bình, tham dự các hoạt động thiết thực của Ngày Thơ truyền thống với một tinh thần trân trọng và nao nức.
 |
| Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều đọc diễn văn khai mạc đêm thơ. Ảnh: Việt Khôi |
 |
| NSND Mai Thủy trình bày thi phẩm Nguyên tiêu. Ảnh: Việt Khôi |
Thành phố Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình, nơi tổ chức Ngày Thơ Việt Nam lần thứ 23 là một thành phố trẻ vừa được thành lập trên cơ sở sáp nhập toàn bộ huyện Hoa Lư vào thành phố Ninh Bình, chính thức đi vào hoạt động từ ngày 01/01/2025. Đây là thành phố đầu tiên ở Đông Nam Á sở hữu di sản kép, và đang hướng tới trở thành đô thị di sản thiên niên kỉ.
Ông Phạm Quang Ngọc, Phó Bí thư tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Bình đã chia sẻ với các đại biểu về dự Ngày Thơ Việt Nam lần thứ 23 tại Ninh Bình: Ninh Bình giữ vị trí chiến lược, trọng yếu trong nhiều giai đoạn phát triển của lịch sử dân tộc, tạo điều kiện để văn hóa và con người Ninh Bình phát triển đa dạng, năng động trên nền tảng văn minh châu thổ sông Hồng, định hình không gian văn hóa đặc sắc mang đậm sắc thái địa phương. Thế kỉ 10, Ninh Bình là Kinh đô của Nhà nước Đại Cồ Việt. Trong 42 năm là kinh đô, mảnh đất Hoa Lư - Ninh Bình không chỉ là một trong những trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa quan trọng của cả nước mà còn là nơi để các giá trị văn hóa truyền thống được hội tụ, sáng tạo, phát triển và lan tỏa mạnh mẽ. Thời Tiền Lê, Thiền sư Đỗ Pháp Thuận đã sáng tác bài thơ “Quốc tộ”, một trong những bài thơ cổ nhất của dòng văn học viết nước ta, xác lập hướng đi cho cả một tiến trình văn học, đó là tiến trình của nền văn học luôn gắn với vận mệnh của đất nước, của dân tộc: “Vận nước rất bền vững/ Trời Nam mở thái bình / Vô vi trên điện gác/ Chốn chốn dứt đao binh”.
Tọa đàm trong khuôn khổ Ngày Thơ năm nay có chủ đề “Trách nhiệm và khát vọng của nhà thơ”. Tọa đàm góp phần làm rõ vai trò, mối quan hệ của thơ và người làm thơ, làm rõ vấn đề trách nhiệm của nhà thơ với đất nước, với thi ca cũng như những khát vọng của nhà thơ trong kỉ nguyên vươn mình của dân tộc. Nhà văn Nguyễn Bình Phương, Phó chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam, cho biết khi chọn chủ đề cho tọa đàm, Ban tổ chức đã cân nhắc về hai cụm từ “sứ mệnh” và “trách nhiệm” của nhà thơ. “Sứ mệnh” thì bao quát hơn, rộng hơn thậm chí có sự sang trọng hơn nhưng “trách nhiệm” xem ra cần thiết hơn, gắn với trách nhiệm công dân cũng như nghệ sĩ. Trách nhiệm ở đây không chỉ là trách nhiệm của người nghệ sĩ trước những sản phẩm sáng tạo, mà còn chịu trách nhiệm trước những vấn đề được đặt ra và chia sẻ với công chúng.
Với 11 tham luận và ý kiến tại tọa đàm, các nhà thơ, với tư cách người cầm bút, bày tỏ nhà thơ phải luôn có khát vọng khám phá và chinh phục những chân trời nghệ thuật. Và với tư cách một công dân, bằng sáng tác của mình, họ phải thể hiện trách nhiệm với đất nước, dân tộc và nhân loại tiến bộ trên thế giới như thế nào. Nhà thơ Hà Phạm Phú cho rằng phẩm chất của khát vọng nhà thơ là một xã hội lí tưởng, được gây dựng trên nền tảng Chân - Thiện - Mỹ. Thơ sẽ không trực tiếp can thiệp, thay đổi vận mệnh thực sự của con người, nhưng nó sẽ tác động đến xã hội một cách tinh tế… Thơ là một mô hình thu nhỏ của xã hội. Sứ mệnh thu nhỏ của thơ là quay trở lại với xã hội, cảm nhận và mô tả nỗi đau của xã hội, quan tâm đến mọi đối tượng có thể quan tâm. Trách nhiệm của nhà thơ là đi tiên phong và dự báo nó.
Nhà thơ Nguyễn Kiến Thọ cho rằng chúng ta đang sống trong một thế giới đầy biến động, với sự thay đổi đến chóng mặt của các hệ giá trị, với sự đấu tranh không khoan nhượng của cái mới và cái cũ, của những cách tân và thủ cựu trong mọi mặt của đời sống xã hội. Trách nhiệm lớn nhất của nhà thơ là phải đánh thức được ý thức cá nhân độc lập trong mỗi con người. Khi và chỉ khi ý thức độc lập ấy trở thành ý thức chung của cộng đồng, của cả dân tộc, thì đấy là lúc chúng ta thật sự lớn mạnh, mới thật sự bước vào kỉ nguyên vươn mình của dân tộc.
Đêm thơ “Tổ quốc bay lên” được tổ chức tại Nhà hát Phạm Thị Trân, thành phố Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình. Kịch bản văn học của nhà thơ Hữu Việt và đạo diễn chương trình là nghệ sĩ Nguyễn Quang Thập - Giám đốc Nhà hát Chèo Ninh Bình. Chương trình có sự đồng hành của Sở văn hóa thể thao tỉnh Ninh Bình và Bảo tàng Văn học Việt Nam. Tại đây, không gian Ngày thơ được trưng bày poster của 20 nhà thơ Việt Nam tiêu biểu được nhận Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học nghệ thuật, phong cảnh di sản và các bài thơ cổ và hiện đại về vùng đất Ninh Bình.
Tham dự đêm thơ “Tổ quốc bay lên” có các đồng chí đại diện Ban, Bộ, Ngành Trung ương và tỉnh Ninh Bình, cùng các nhà thơ thuộc Thế hệ kháng chiến chống Mỹ cứu nước, thế hệ sau ngày thống nhất đất nước (1975) đến những năm đầu đổi mới (2000) và các nhà thơ trẻ thế hệ từ 2001 đến nay, cùng công chúng yêu thơ tỉnh Ninh Bình và trên khắp mọi miền đất nước.
Sau diễn văn trang trọng và xúc động của nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam, đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương đánh trống khai mạc Ngày Thơ.
Với sự thể hiện của các nghệ sĩ Nhà hát Chèo Ninh Bình, đêm thơ mở đầu với tiết mục ca múa nhạc đặc sắc, lộng lẫy, rực rỡ và đậm chất thơ. Những bài thơ đặc sắc của tiền nhân như “Nguyên tiêu” của Chủ tịch Hồ Chí Minh, “Dục Thúy sơn” của Trương Hán Siêu, “Vũ lâm thu vãn” của Phật Hoàng Trần Nhân Tông do NSND Mai Thủy trình bày đưa cả không gian thơ trở về thời gian của hàng chục, hàng trăm năm trước, người nghe nghiêng mình rung động trước vẻ đẹp của non sông đất nước và chiều sâu tư tưởng của thi nhân, những nhà thơ, những chính trị gia, triết gia của dân tộc.
Những bài thơ được sáng tác trong giai đoạn kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ của các nhà thơ Lê Anh Xuân, Nguyễn Thi, Nguyễn Khoa Điềm... cũng được các nghệ sĩ Diệp Thuấn, Thanh Tuyền thể hiện xuất sắc, đằm sâu vào rung cảm của mỗi khán thính giả.
Các tiết mục đọc thơ của các nhà thơ cũng mang đến cho đêm thơ nhiều sắc thái như nhà thơ Trần Đăng Khoa, Phan Hoàng, Nguyễn Việt Chiến, Nguyễn Tiến Thanh, Bảo Chân, Trần Kim Hoa, Nguyên Bình, Phùng Thị Hương Ly, Nguyễn Quang Hưng... Họ lần lượt đưa người nghe từ những cung bậc cảm xúc về tình yêu quê hương, biển đảo, non sông đất nước đến những thăng hoa của tâm hồn về đời sống thường ngày.
Tất cả các tiết mục nghệ thuật diễn ra trong đêm thơ “Tổ quốc bay lên” tại Nhà hát Phạm Thị Trân, thành phố Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình đã tạo nên một đêm thơ đằm sâu trong cảm tác triết học và tình cảm con người với sự sống, niềm yêu mãnh liệt với cội nguồn và dân tộc. Để từ đó, cảm xúc và tinh thần của nhà thơ Lê Anh Xuân tiếp tục được thăng hoa: “Tổ quốc bay lên bát ngát mùa xuân”.
THANH THÚY
(Ghi từ Ngày Thơ Việt Nam lần thứ 23 tại thành phố Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình)
