Sự kiện & Bình luận

Dế Mèn và Trạng Quỳnh cùng ra rạp: Hoạt hình Việt đang kể chuyện theo cách của mình

Đàm Việt Hà
Đời sống 21:08 | 07/06/2025
Chỉ trong vòng một tháng, hai bộ phim hoạt hình Việt lần lượt đổ bộ rạp chiếu: Dế Mèn: Cuộc phiêu lưu tới xóm Lầy Lội và Trạng Quỳnh nhí: Truyền thuyết Kim Ngưu. Hiện tượng chưa từng có này không chỉ gây bất ngờ với khán giả, mà còn mở ra những kỳ vọng mới cho nền công nghiệp hoạt hình nội địa, một lĩnh vực từng bị xem là “ngủ yên” suốt hàng thập kỷ.
aa

Nếu như trước đây, phim hoạt hình Việt Nam thường gắn với định dạng truyền hình, chiếu mạng hoặc được xem như một sản phẩm “phụ” bên lề điện ảnh, thì hè 2025 chứng kiến một bước ngoặt chưa từng có: hai phim hoạt hình Việt ra rạp trong cùng một tháng. Dế Mèn: Cuộc phiêu lưu tới xóm Lầy Lội (đạo diễn Mai Phương) khởi chiếu từ ngày 30/5, mở màn mùa phim hè, đã nhanh chóng thu về hơn 9 tỷ đồng sau 5 ngày, một con số không nhỏ với một phim hoạt hình nội địa. Tiếp đó, Trạng Quỳnh nhí: Truyền thuyết Kim Ngưu (đạo diễn Trịnh Lâm Tùng) chuẩn bị ra mắt vào ngày 20/6, hứa hẹn tiếp tục “giữ lửa” cho hoạt hình Việt.

Dế Mèn và Trạng Quỳnh cùng ra rạp: Hoạt hình Việt đang kể chuyện theo cách của mình

Không chỉ là những sản phẩm giải trí đơn thuần, hai bộ phim này đều xuất phát từ văn học dân gian và văn học thiếu nhi Việt Nam, được làm hoàn toàn bởi đội ngũ người Việt, từ kịch bản, thiết kế, kỹ xảo 3D đến âm nhạc, lồng tiếng. Việc chuyển thể từ ngôn ngữ văn học sang ngôn ngữ hình ảnh đòi hỏi tư duy cấu trúc lại mạch truyện, tiết tấu và phân đoạn, đồng thời phải giữ được “linh hồn” nguyên tác. Trong bối cảnh điện ảnh hoạt hình bị lấn át bởi bom tấn ngoại nhập, sự hiện diện của hai bộ phim nội ngay đầu hè đã tạo nên một “cú hích” mang tính biểu tượng cho ngành công nghiệp vốn được xem là còn non trẻ.

Những thành công bước đầu ấy không đến từ may mắn. Cả hai đạo diễn đều nhấn mạnh con đường làm phim hoạt hình ở Việt Nam là hành trình gian nan: thiếu cơ chế hỗ trợ, kinh phí hạn hẹp, nhân lực vừa phải đào tạo vừa phải sản xuất.

Đạo diễn Mai Phương cho biết ê-kíp của chị bắt đầu từ con số 0. Sau 10 năm tự mày mò công nghệ, học hỏi và cải tiến kỹ thuật, họ mới đủ lực để đưa Dế Mèn ra rạp. Trong khi đó, Trịnh Lâm Tùng cho biết Trạng Quỳnh nhí là thành quả của hành trình bốn năm: ba năm đầu chỉ làm series truyền hình, đến năm thứ tư mới chuyển sang phim chiếu rạp.

Đáng chú ý, cả hai phim đều hướng đến sự kết hợp giữa yếu tố văn hóa truyền thống với nhịp sống hiện đại: Dế Mèn làm mới nguyên tác Tô Hoài để phù hợp tâm lý trẻ em hiện nay; còn Trạng Quỳnh nhí xây dựng một thế giới huyền sử kỳ ảo pha chất hài hước, dễ tiếp cận. Dưới hình thức 3D, những nhân vật quen thuộc trong văn hóa dân gian Việt được "hồi sinh" bằng công nghệ và cảm hứng đương đại.

Dù ghi nhận những bước tiến rõ rệt, nhưng các đạo diễn đều cho rằng hoạt hình Việt hiện vẫn mới dừng ở mức “hiện tượng”, chưa thể gọi là nền công nghiệp đúng nghĩa.

Trịnh Lâm Tùng thẳng thắn: “Chúng ta chưa có một nền công nghiệp hoạt hình. Sản lượng mỗi năm rất ít, chủ yếu là phim ngắn, và gần như không có series dài tập”. Trong khi đó, các quốc gia như Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc đều có những thương hiệu hoạt hình mạnh mẽ, được đầu tư chiến lược để xây dựng IP (tài sản trí tuệ) tầm quốc tế.

Ngoài ra, vấn đề về niềm tin khán giả cũng cần được đặt ra. Đạo diễn Mai Phương cho rằng khán giả Việt vẫn thích hoạt hình nội, nhưng vì ít được tiếp cận nên không biết đó là sản phẩm Việt. Trong một “sân chơi chung” toàn cầu hóa, việc cạnh tranh với những biểu tượng lớn như Doraemon là khó tránh khỏi, nhưng đó cũng là thách thức buộc hoạt hình Việt phải trưởng thành.

Dế Mèn và Trạng Quỳnh cùng ra rạp: Hoạt hình Việt đang kể chuyện theo cách của mình

Cả hai đạo diễn đều lên tiếng kêu gọi sự đồng thuận từ ba phía: nhà nước, nhà đầu tư và khán giả. Bên cạnh các chính sách ưu đãi cho ngành sáng tạo, việc tạo điều kiện cho phim nội xuất hiện tại rạp một cách đường hoàng, không bị dồn vào suất chiếu ít ỏi, giờ không thuận lợi, là điều thiết yếu.

“Hoạt hình là món ăn tinh thần không thể thiếu cho trẻ em. Nếu chúng ta không chủ động sản xuất, trẻ em Việt sẽ chỉ biết đến hoạt hình Nhật, Mỹ, Trung, và vô hình trung đánh mất một phần bản sắc văn hóa”, đạo diễn Trịnh Lâm Tùng nhấn mạnh.

Đạo diễn Mai Phương cũng cho rằng, ngoài yếu tố đầu tư, điều quan trọng nhất là tạo được thói quen tiếp nhận phim hoạt hình Việt trong lòng công chúng. “Không ai chỉ xem Doraemon cả tháng trời. Khán giả sẽ chọn nhiều món ăn tinh thần, miễn là chúng ta nấu được món ngon.”

Dế MènTrạng Quỳnh nhí không chỉ là hai phim chiếu rạp thành công, mà còn là tuyên ngôn lặng lẽ nhưng mạnh mẽ của những nhà làm phim hoạt hình Việt: chúng ta có thể, và xứng đáng có một nền công nghiệp hoạt hình. Không ai mong đợi sự “vượt mặt” Pixar hay Ghibli, nhưng điều mà khán giả cần lúc này, và điều mà các nhà làm phim đang dấn thân chứng minh, chính là việc hoạt hình Việt có thể sống được, sống khỏe, và nuôi dưỡng tâm hồn một thế hệ trẻ bằng chính ngôn ngữ văn hóa Việt.

Hoạt hình không chỉ là phương tiện giáo dục, mà còn là ngôn ngữ văn hóa mang khả năng định hình thế hệ trẻ. Một nền hoạt hình có thể kể những câu chuyện của chính mình, bằng phong cách và kỹ thuật của chính mình, đó mới là nền công nghiệp đích thực.


Danh sách Chủ tịch UBND các tỉnh, thành mới sau sáp nhập

Danh sách Chủ tịch UBND các tỉnh, thành mới sau sáp nhập

Baovannghe.vn - Ngày 24/6/2025, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã ký các Quyết định chỉ định nhân sự giữ chức vụ Chủ tịch UBND các tỉnh, thành mới sau sáp nhập.
Chốn xưa.  Truyện ngắn của Đức Ban

Chốn xưa. Truyện ngắn của Đức Ban

Baovannghe.vn - Từ Thành phố N. lên xứ Kẻ Xá đâu đấy, người ta bảo có thể đi đường bộ bằng ô tô hoặc đáp thuyền gắn máy ngược sông Duềnh.
Quốc hội: Thành lập Hội đồng bầu cử quốc gia gồm 19 thành viên

Quốc hội: Thành lập Hội đồng bầu cử quốc gia gồm 19 thành viên

Baovannghe.vn - Sáng 25/6, tiếp tục chương trình kỳ họp thứ chín, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Nghị quyết của Quốc hội về việc thành lập Hội đồng bầu cử quốc gia.
Ra mắt Không gian trưng bày mỹ thuật ứng dụng, dân gian

Ra mắt Không gian trưng bày mỹ thuật ứng dụng, dân gian

Baovannghe.vn - Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam vừa ra mắt không gian trưng bày mỹ thuật ứng dụng và mỹ thuật dân gian nhân kỷ niệm 59 năm Ngày thành lập Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam (24/6/1966 – 24/6/2025).
Mèo đêm - Thơ Hà Phạm Phú

Mèo đêm - Thơ Hà Phạm Phú

Baovannghe.vn- Màu nhung ánh sâu ngầu thép lạnh/ Chú mèo khoác áo choàng đen nửa địa cầu