Không có dàn diễn viên trai xinh gái đẹp, không có lời thoại triết lý nhân sinh, nhưng Đèn Âm Hồn của đạo diễn Hoàng Nam nhẹ nhàng ẵm 106 tỷ doanh thu sau 2 tuần công chiếu. Điều này khiến nhiều người không khỏi thắc mắc: Đạo diễn Hoàng Nam là ai? Ghê gớm như thế nào mà lại “soán ngôi” cả Trấn Thành, Thu Trang? Nhắc đến mới khiến nhiều người “ngỡ” ra, Hoàng Nam nổi tiếng hơn cả với loạt video trên mạng, là một “YouTuber” hơn 10 năm kinh nghiệm. Thực tế, trước khi được biết đến với vai trò đạo diễn, Hoàng Nam là chủ nhân của kênh YouTube Challenge Me Hãy Thách Thức Tôi với 4 triệu người đăng ký. Video của anh chủ yếu ghi lại hành trình rong ruổi đến những địa điểm hoang sơ ít người biết ở Việt Nam như bệnh viện bỏ hoang, nhà ma ám… Trong suốt 10 năm ghé thăm những vùng “rừng thiêng nước độc”, trong anh hình thành đam mê sâu sắc với chủ đề tâm linh, văn hoá dân tộc, điều đã trở thành cảm hứng cho Đèn Âm Hồn.
 |
| Đạo diễn Hoàng Nam (ngoài cùng bên trái) và đoàn làm phim Đèn Âm Hồn. |
Bộ phim lấy ý tưởng từ tác phẩm văn học Chuyện Người Con Gái Nam Xương của Nguyễn Dữ. Nhân vật chính Thương (Diễm Trang) có chồng Đinh (Phú Thịnh) đi tòng quân, một mình ở nhà nuôi con. Trong một lần ra thăm mộ bà, con trai của Thương nhặt được chiếc đèn có khả năng triệu hồi cõi âm. Từ đó, mẹ con Thương bị bủa vây bởi quỷ giới, phải nhờ đến sự giúp đỡ của Liễu (một thầy cúng trong làng). Sau khi đi trận trở về, Đinh nghi ngờ vợ ngoại tình khi thấy con trai một mực không chịu nhận cha. Vì để rửa sạch nỗi oan, Thương gieo mình xuống sông tự vẫn và được thầy cúng tìm thấy trong tình trạng nguy kịch. Từ đó, Đinh phải bước vào âm giới để đấu với thế lực tà ác để cứu vợ.
Sau khi ra mắt, Đèn Âm Hồn nhanh chóng đạt doanh thu 60 tỷ trong 5 ngày đầu tiên, vượt mặt các “bom tấn” trăm tỷ khác đang dần đuối sức như Nụ Hôn Bạc Tỷ của Thu Trang và Bộ Tứ Báo Thủ của Trấn Thành. Bộ phim khiến nhiều khán giả liên tưởng đến dòng phim trừ tà đang thịnh hành những năm gần đây như Insidious hay Quật Mộ Trùng Ma (Exhuma). Ở phương diện tích cực, bộ phim có sự đầu tư bài bản, được quay tại huyện Trùng Khánh, Cao Bằng. Vị đạo diễn nhận được nhiều lời khen khi đã lột tả được vẻ đẹp ruộng bậc thang xanh mướt cùng núi non trùng điệp và thác nước Cò Là trắng xoá, đồng thời lồng ghép rất nhiều yếu tố bản địa, văn học qua các chi tiết về nghi lễ thờ cúng, thờ phụng tổ tiên. Bộ phim nổi lên như một hiện tượng mà không cần dàn trai xinh gái đẹp đang hót, các khách mời Anh Trai Say Hi hay chiến dịch tiếp thị rầm rộ.
Tuy nhiên, càng về sau bộ phim, kịch bản càng đuối, các phân cảnh trừ tà, quỷ nhập tràng được cho là thiếu các phân cảnh đắt giá hoặc thủ pháp gây bất ngờ (jump-scare) khiến câu chuyện tổng thể trở nên rời rạc. Diễn xuất các diễn viên của Đinh, chồng Thương do Phú Thịnh thủ vai đang rất thịnh hành trên TikTok vì “đơ”. Biểu cảm của nam diễn viên khiến phân cảnh vốn phải bi lụy trở nên gượng gạo đến mức khán giả phải bật cười.
Nhìn chung với 10 năm ấp ủ, 3 năm làm kịch bản, lần chào sân này của tay ngang Hoàng Nam thật sự khá ấn tượng. Tuy nhiên thay vì “ngậm ngải tìm trầm”, Hoàng Nam đã thực sự “ngậm ngải tìm.. phim trăm tỷ”. Đèn Âm Hồn hiện đang lọt top 30 bộ phim việt có doanh thu cao nhất mọi thời đại ở vị trí 27, cùng 106 tỷ thu về. Nhờ vậy, đạo diễn Hoàng Nam chia sẻ mình không còn phải bán nhà, bán xe để làm phim tiếp theo nữa. Lần đầu tiên làm phim dài, tác phẩm của Hoàng Nam còn “non” nhưng sự xuất hiện của làn gió mới này đã một lần nữa khẳng định, “miếng bánh” điện ảnh Việt đang được chia lại.
Sau khi Đèn Âm Hồn được công chiếu và thành công về mặt thương mại, công chúng điện ảnh đã nhanh chóng đặt lên bàn cân những nhà làm phim Việt đứng sau máy quay. Đạo diễn Nguyễn Quang Dũng theo học trường lớp bài bản, làm phim Yêu Nhầm Bạn Thân được 21 tỷ, ghi nhận lỗ, trong khi đó Hoàng Nam xuất thân YouTuber làm phim lần đầu doanh thu trăm tỷ.
Nhìn lại mới thấy, trong số 30 phim Việt có doanh thu cao nhất mọi thời đại, ⅔ phim đều từ các đạo diễn “tay ngang”: MC Trấn Thành lấn sân sang đạo diễn, lọt top 5 phim, trong đó Mai dẫn đầu với 550 tỷ. Hay Lý Hải xuất thân là ca sĩ, song series Lật Mặt của anh lần lượt chiếm sóng các vị trí dẫn đầu. Tiếp đến là Nụ Hôn Bạc Tỷ của Thu Trang, Nhà Gia Tiên của Huỳnh Lập. Thời hoàng kim nhất của các đạo diễn được đào tạo chính thống như Victor Vũ, Nguyễn Quang Dũng, Charlie Nguyễn… đã dừng lại từ thời Mắt Biếc năm 2019, tức 6 năm trước. Những năm gần đây, về mặt doanh thu thị trường. các đạo diễn được mệnh danh là trụ cột của điện ảnh Việt dần đuối sức, nhường lại sân chơi cho các đạo diễn tay ngang.
Dù vẫn tồn tại nhiều định kiến và khó chấp nhận khi một tay ngang lấn sân, nhưng không thể phủ nhận Hoàng Nam, Huỳnh Lập, Trấn Thành hay Thu Trang đã tạo ra rất nhiều kỷ lục phòng vé. Một điểm chung của những đạo diễn đó là đã có sẵn lượng khán giả ủng hộ từ trước. Trước khi làm phim, Hoàng Nam là chủ kênh Youtube với 4 triệu người đăng ký. Huỳnh Lập trước khi lấn sân cũng đã có nhiều năm làm các sitcom và là diễn viên hài được khán giả trẻ yêu thích. Nhờ đã có kinh nghiệm trong việc đáp ứng thị hiếu của khán giả mà các bộ phim đều có điểm chạm đến trái tim người xem.
Dù vậy, những bộ phim của những đạo diễn trăm tỷ vẫn tồn đọng dáng dấp của web-drama (phim chiếu trên các nền tảng OTT, dịch vụ truyền thông được cung cấp trực tiếp đến người xem thông qua Internet): tình tiết qua loa, không được đào sâu, hoặc chưa tới. Cũng không phải ai lấn sân cũng thành công, chẳng hạn như nhà sản xuất nhạc kịch Phi Phi Anh ra mắt đứa con đầu tay Giải Cứu Anh “Thầy” năm ngoái có thành tích lẹt đẹt, dù có cách tiếp thị khá thú vị.
Ra cùng dịp với các bộ phim trăm tỷ, tác phẩm làm lại của điện ảnh Thái Lan Yêu Nhầm Bạn Thân từ Nguyễn Quang Dũng trớ trêu khi chỉ thu về 21 tỷ. Dù có sự chỉn chu nhất về khâu sản xuất trong số các phim chiếu Tết, khi các cảnh quay được thực hiện ở các địa điểm đẹp, resort cao cấp, nhưng việc làm lại mô típ “trên tình bạn dưới tình yêu” từ bản gốc 6 năm về trước đã khiến khán giả chai sạn vì quá quen thuộc. Móng Vuốt do Lê Thanh Sơn làm đạo diễn cũng chung cảnh ngộ. Dù từng được kỳ vọng rất cao (nhất là từ sau thành công của Em Chưa 18), bộ phim của Dũng “Khùng” ghi nhận lợi nhuận… âm, đánh dấu bước thụt lùi của đạo diễn. Cũng trong năm 2024, Ngày Xưa Có Một Chuyện Tình, phim chuyển thể từ tác phẩm cùng tên của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh do Trịnh Đình Lê Minh đạo diễn, được kỳ vọng sẽ vượt qua Mắt Biếc, nhưng lại rời rạp với mức doanh thu “an toàn” là 45 tỷ đồng.
Nhiều khán giả bình luận rằng, “Hết MC làm phim rồi giờ tới YouTuber làm phim, chắc sắp tới có TikToker làm phim quá?” Hay, “cứ đi làm phim, chả mấy chốc mà giàu!” Nhưng làm điện ảnh, chưa nói đến hay dở, một bộ phim có sự đầu tư chỉn chu, bài bản, doanh thu trăm tỷ không phải là chuyện dễ, đặc biệt với thị trường khán giả ngày càng khó tính. Dù là tay ngang, nhưng để sản xuất Đèn Âm Hồn, Hoàng Nam mất nhiều năm nung nấu ý tưởng, hoàn thiện kịch bản cũng như bán 2 căn nhà để thực hiện giấc mơ. Huỳnh Lập cũng là tay ngang, nhưng từ khi bắt tay vào sản xuất web-drama, anh đã cho thấy sự quyết tâm khi dốc toàn bộ vốn liếng để đem đến những tác phẩm chỉn chu nhất có thể đến với đại chúng.
Huỳnh Lập từng chia sẻ trong một buổi phỏng vấn: “Tôi không dám mua hàng hiệu nhưng dám bỏ 10 tỷ để đầu tư cho bộ phim”. Anh cũng gửi lời cảm ơn khán giả vì đã ủng hộ những sản phẩm của anh dù anh đi lên với vai trò YouTuber, đồng thời hy vọng khán giả sẽ mở lòng trao cơ hội cho những TikToker/ YouTuber khác có nhiệt huyết và đam mê với nghề.
Trong thời gian sắp tới, nhiều đạo diễn nổi bật của thị trường điện ảnh Việt trong những năm qua sẽ lần lượt trở lại. Trong đó, Victor Vũ với tác phẩm Thám Tử Kiên, hay nhà sản xuất Võ Thanh Hòa và đạo diễn Lưu Thành Luân với Heo Năm Móng… Một điều khá chắc chắn, các đạo diễn không thể chỉ qua quýt đưa phim “hài nhảm” để trình làng khán giả, vì khán giả Việt đang đang thay đổi và có yêu cầu ngày càng khắt khe hơn. Tuy vậy, thị trường điện ảnh Việt Nam vẫn chào đón các nhà làm phim bước vào thế giới trên màn ảnh rộng.
