Trong bối cảnh AI ngày càng xâm lấn vào không gian sáng tạo, mâu thuẫn giữa các nghệ sĩ độc lập và công nghệ AI đã âm ỉ nhiều năm. Tuy nhiên, vụ kiện lần này lại cho thấy một điều bất ngờ: các tập đoàn giải trí hùng mạnh, vốn nhiều lần bị chỉ trích vì khai thác IP, nay lại đứng về phía những người sáng tạo cá nhân. Như luật sư Ray Seilie từ hãng Kinsella Holley Iser Kump Steinsapir nhận định: “Đây là một trong những trường hợp hiếm hoi mà giới nghệ sĩ và các hãng phim lớn hoàn toàn đồng lòng.”
 |
| Đây là hình ảnh các nhân vật Minions của Universal được cho là do hệ thống AI của Midjourney tạo ra. |
Theo nội dung đơn kiện dài 143 trang, Disney và NBCUniversal cáo buộc Midjourney đã cố ý sao chép trái phép hàng loạt nhân vật nổi tiếng thuộc quyền sở hữu của họ, từ Darth Vader, Yoda, R2-D2 đến Elsa, Olaf, Deadpool, Iron Man, Shrek và Minion. Vụ kiện nhấn mạnh rằng bất kỳ người dùng nào có tài khoản trả phí (từ 10 đến 120 USD/tháng) đều có thể dễ dàng tạo ra hình ảnh “gần như hoàn hảo” của các nhân vật này chỉ bằng vài dòng lệnh.
Điều đáng nói là Midjourney không chỉ tạo ra những bản sao, mà còn quảng bá các hình ảnh đó công khai trên website của mình, với số lượng lên đến “hàng trăm, nếu không muốn nói là hàng nghìn hình ảnh” vi phạm bản quyền, theo lời của Disney và NBCU. Trong khi đó, Midjourney vẫn chưa có bất kỳ phản hồi chính thức nào về vụ kiện.
Lập luận trung tâm của Disney và NBCUniversal là: “Việc sử dụng AI không thể là vỏ bọc cho hành vi vi phạm bản quyền.” Họ ví Midjourney như một “kẻ quá giang bản quyền điển hình”, tạo ra lợi nhuận hàng trăm triệu USD mà không đầu tư một xu nào cho việc sáng tạo nội dung gốc.
Horacio Gutierrez – Phó Chủ tịch điều hành và Giám đốc pháp lý của Disney – khẳng định: “Chúng tôi đặt niềm tin vào tiềm năng của AI, nhưng đạo luật bản quyền là nền tảng làm nên sức mạnh sáng tạo của Mỹ. Ăn cắp vẫn là ăn cắp, dù thực hiện bằng AI hay công nghệ nào đi nữa.”
Tương tự, bà Kim Harris – Phó Chủ tịch và Cố vấn pháp lý của NBCU, cho biết: “Hành vi xâm phạm trắng trợn bản quyền này là một đòn tấn công không chỉ vào Disney và Universal mà còn vào toàn bộ cộng đồng sáng tạo.”
 |
| Darth Vader trong Rogue One – Ảnh chụp màn hình từ Walt Disney Studios Motion Pictures. |
Luật sư Seilie nhận định rằng vụ kiện này có thể dẫn đến một phán quyết mang tính bước ngoặt, khẳng định rằng việc “cào dữ liệu” (data scraping) từ các tác phẩm có bản quyền để huấn luyện AI là hành vi vi phạm luật bản quyền. “Các hãng phim không đơn thuần tìm kiếm bồi thường tài chính. Họ muốn một phán quyết rõ ràng từ tòa án rằng hành vi đó là bất hợp pháp.”
Trong trường hợp Midjourney bị xử thua, đây có thể là hồi chuông cảnh báo cho toàn ngành công nghiệp AI, buộc các công ty công nghệ phải điều chỉnh cách thức huấn luyện mô hình và kiểm soát đầu ra. Ngược lại, nếu Midjourney thắng kiện, giới chuyên gia dự báo đây sẽ là một “cơn địa chấn” đối với ngành điện ảnh, khi ranh giới sở hữu trí tuệ bị đe dọa nghiêm trọng.
Khả năng vụ việc được dàn xếp bằng thỏa thuận cấp phép không bị loại trừ. Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng Disney và NBCU sẽ kiên quyết theo đuổi đến cùng để có được một phán quyết mang tính tiền lệ. Họ muốn khám phá toàn bộ quy trình huấn luyện mô hình AI của Midjourney – điều có thể mở ra một cuộc chiến pháp lý kéo dài và gay gắt.
Vụ kiện của Disney và NBCUniversal cũng được Hiệp hội Điện ảnh Hoa Kỳ (MPA) lên tiếng ủng hộ. Chủ tịch MPA Charles Rivkin khẳng định: “Bảo vệ bản quyền là xương sống của ngành công nghiệp sáng tạo. Chúng ta cần một cách tiếp cận cân bằng với AI – vừa bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, vừa khuyến khích đổi mới có trách nhiệm.”
K.T.N dịch và tổng hợp
