Thành công không đồng nghĩa với lợi nhuận

Rachel Keen, nghệ danh Raye, từng hợp tác với các siêu sao như Beyoncé và Taylor Swift. Nữ nghệ sĩ 27 tuổi này đã gặt hái nhiều thành công trong sự nghiệp, bao gồm ba đề cử Grammy và hàng triệu lượt phát trực tuyến. Tuy nhiên, trong một bài phỏng vấn gần đây với Business Insider, Raye tiết lộ một sự thật bất ngờ: cô chỉ mới "hòa vốn" khi hoạt động độc lập.

Raye không phải là một nghệ sĩ mới nổi. Album đầu tay của cô, My 21st Century Blues (2023), đã nhận được đánh giá tích cực từ giới phê bình, và cô còn giành sáu giải thưởng tại Brit Awards 2024, bao gồm cả giải Album của năm. Nhưng đằng sau những ánh hào quang, Raye phải tự mình xoay xở để chi trả mọi chi phí từ sản xuất đến quảng bá âm nhạc. “Chúng tôi đang hòa vốn, và điều đó thật tuyệt vời,” cô nói, thể hiện sự hài lòng với những thành quả đạt được, dù phải đối mặt với áp lực tài chính khổng lồ.

Raye từng ký hợp đồng với hãng Polydor vào năm 2014 khi mới 17 tuổi, nhưng sau bảy năm, cô công khai chỉ trích hãng này vì kìm hãm sự nghiệp của mình. Cô đã phải đấu tranh để được giải phóng khỏi hợp đồng và bắt đầu hành trình tự lập đầy gian nan.

Raye, nữ ca sĩ kiêm nhạc sĩ từng được đề cử ba giải Grammy, gần đây chia sẻ rằng cô chỉ "hòa vốn" khi làm nghệ thuật độc lập. Ảnh: Business Insider.

Trong ngành công nghiệp âm nhạc, các hãng đĩa lớn như Universal, Sony và Warner đóng vai trò trung gian không chỉ trong việc phát hành sản phẩm mà còn hỗ trợ tài chính cho các nghệ sĩ. Theo luật sư âm nhạc kỳ cựu Donald Passman, chi phí để sản xuất một album nhạc pop hoặc hip-hop có thể lên tới 250.000 USD. Các khoản chi phí này bao gồm thuê phòng thu, trả lương cho kỹ sư âm thanh, nhà sản xuất, và các chiến dịch quảng bá. Khi hoạt động dưới sự bảo trợ của hãng đĩa lớn, nghệ sĩ thường nhận được các khoản ứng trước để chi trả cho những chi phí này.

Tuy nhiên, khoản ứng trước từ các hãng đĩa không phải là "quà tặng miễn phí." Đây là khoản vay mà nghệ sĩ phải trả bằng tiền bản quyền hoặc doanh thu từ các sản phẩm âm nhạc của mình. Đối với nhiều nghệ sĩ, đây là cái giá phải trả để đạt được sự ổn định trong những năm đầu sự nghiệp.

Raye, sau khi rời bỏ Polydor, đã phải tự thân vận động. Cô tổ chức các buổi biểu diễn nhỏ ở Amsterdam, London và Berlin để quảng bá cho đĩa đơn Genesis. Mỗi buổi diễn không chỉ là dịp kết nối với người hâm mộ mà còn là cách cô tự tài trợ cho âm nhạc của mình. Tuy nhiên, như Raye thừa nhận, chi phí đi lại, thiết kế ánh sáng, và thuê ban nhạc đều rất tốn kém.

Không chỉ riêng Raye, nhiều nghệ sĩ khác cũng phải đối mặt với những chi phí đáng kinh ngạc khi tự mình vận hành sự nghiệp âm nhạc.

Muni Long, ca sĩ R&B từng đoạt giải Grammy, ước tính chi phí cơ bản để thu âm một album đầy đủ như album đột phá năm 2022 của cô, "Public Displays of Affection: The Album" thì có thể phải lên đến khoảng 300.000 USD. Con số này bao gồm: Phòng thu: 1.200 USD mỗi 12 giờ. Kỹ sư âm thanh: 75-100 USD/giờ. Phối khí và master: 2.500-10.000 USD cho mỗi bài hát. Sản xuất beat: 5.000-40.000 USD.

Những con số này đủ để khiến 75% nghệ sĩ mới chùn bước ngay từ đầu. Muni Long nhận xét: "Tôi không nhận ra cần bao nhiêu tiền để thực sự trở thành một nghệ sĩ."

Rachel Chinouriri, một ca sĩ kiêm nhạc sĩ người Anh, chia sẻ rằng hợp đồng thu âm với Parlophone đã giúp cô biến âm nhạc thành sự nghiệp toàn thời gian. Nếu không có sự hỗ trợ tài chính từ hãng đĩa, Chinouriri thừa nhận cô sẽ phải làm thêm công việc khác để trang trải chi phí sinh hoạt.

Muni Long, ca sĩ R&B từng đoạt giải Grammy, ước tính chi phí cơ bản để thu âm một album có thể phải lên đến khoảng 300.000 USD. Ảnh: Amazon Music .

Tự do sáng tạo: Sự lựa chọn không dễ dàng

Những năm gần đây, xu hướng từ bỏ các hãng đĩa lớn đang gia tăng. Các nghệ sĩ như Laufey, Tinashe, và Little Simz đều chọn con đường độc lập để làm chủ tầm nhìn nghệ thuật của mình. Nhưng, như Raye và các nghệ sĩ khác chia sẻ, tự do sáng tạo thường đi kèm sự đánh đổi về mặt tài chính và quy mô tiếp cận khán giả.

Những nghệ sĩ như Laufey, Little Simz, và Tinashe đã chọn rời bỏ các hãng đĩa lớn để tìm kiếm tự do sáng tạo. Nhưng con đường này không dành cho tất cả. Khi rời khỏi RCA Records, Tinashe phải học cách làm việc với ngân sách nhỏ, từ sản xuất bài hát đến quay video âm nhạc.

Theo Simonne Solitro, quản lý của Tinashe, việc hoạt động độc lập giống như điều hành một công ty khởi nghiệp. "Mỗi đô la kiếm được đều phải tái đầu tư," Solitro nói. Các nghệ sĩ phải tự mình xây dựng mạng lưới cộng tác viên, tìm kiếm nhà tài trợ và thậm chí tự làm marketing để duy trì sự nghiệp.

Nhưng Raye khẳng định: "Tôi thà mất tiền còn hơn làm nghệ thuật hời hợt." Câu chuyện của cô phản ánh một lựa chọn khó khăn mà nhiều nghệ sĩ phải đối mặt: chọn tự do nghệ thuật hay chấp nhận thỏa hiệp tài chính để tồn tại trong một ngành công nghiệp ngày càng khắc nghiệt.

Tranh của họa sĩ Josh Gosfield.

Mặc dù các hãng đĩa lớn thường bị chỉ trích vì hạn chế tự do nghệ thuật, nhưng vai trò của họ trong việc thúc đẩy sự nghiệp nghệ sĩ vẫn không thể phủ nhận. Họ không chỉ cung cấp hỗ trợ tài chính mà còn giúp nghệ sĩ tiếp cận mạng lưới phát hành, chiến dịch quảng bá, và các mối quan hệ trong ngành.

Donald Passman khẳng định: "Nếu bạn muốn trở thành siêu sao toàn cầu, gần như không thể làm được điều đó nếu không có hãng đĩa." Các nghệ sĩ độc lập có thể tạo dựng tên tuổi trên mạng xã hội, nhưng việc đạt đến tầm vóc quốc tế thường đòi hỏi sự hỗ trợ của những hệ thống lớn mạnh hơn.

Sự phát triển của các nền tảng trực tuyến như Spotify và TikTok đã làm thay đổi cách nghệ sĩ tiếp cận khán giả. Một bài hát nổi tiếng trên TikTok có thể đưa nghệ sĩ từ vô danh trở thành hiện tượng chỉ sau một đêm. Tuy nhiên, thành công nhanh chóng không đảm bảo sự bền vững lâu dài.

Với hơn 100.000 bài hát được tải lên Spotify mỗi ngày, việc nổi bật giữa "đám đông" trở nên khó khăn hơn bao giờ hết. Trong khi các nghệ sĩ độc lập tìm kiếm cách thức mới để vượt qua thách thức, các hãng đĩa lớn vẫn giữ vai trò quan trọng như một "bộ lọc" giúp sàng lọc và đưa những nghệ sĩ xuất sắc nhất đến với công chúng.

Theo Passman, "Ngành công nghiệp âm nhạc đang dân chủ hóa, nhưng điều đó không có nghĩa là dễ dàng." Để thành công, các nghệ sĩ cần kết hợp giữa tài năng, chiến lược kinh doanh, và khả năng tận dụng công nghệ. Tuy nhiên, ngành công nghiệp âm nhạc vẫn là một sân chơi khắc nghiệt, nơi sự tự do sáng tạo phải trả giá bằng mồ hôi, nước mắt và tài chính.