Ngay sau khi Cục Điện ảnh gửi văn bản yêu cầu các đơn vị liên quan báo cáo, giải trình việc phát hành, phổ biến phim Hãy để tôi tỏa sáng được cho là có hình ảnh “đường lưỡi bò” phi pháp,vi phạm Điều 9 Luật Điện ảnh năm 2022, vi phạm chủ quyền lãnh thổ Việt Nam, vi phạm pháp luật Việt Nam, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã lập đoàn kiểm tra công tác chấp hành quy định về hoạt động phổ biến phim trên không gian mạng. Vụ việc của bộ phim Hãy để tôi tỏa sáng tiếp tục dấy lên những lo ngại về việc lợi dụng các tác phẩm điện ảnh nói riêng, nghệ thuật nói chung để cài cắm những thông tin sai sự thật, làm ảnh hưởng nghiêm trọng chủ quyền lãnh thổ Việt Nam. Đồng thời, cũng cho thấy các tổ chức, doanh nghiệp phổ biến phim trên không gian mạng tại Việt Nam, đặc biệt là các doanh nghiệp truyền hình trả tiền cần tăng tính chủ động, tự chịu trách nhiệm trước pháp luật.
Cụ thể Cục Điện ảnh đã ban hành Công văn số 1537/ĐA-VP ngày 3/10/2025 về việc báo cáo, giải trình việc phát hành, phổ biến phim Hãy để tôi tỏa sáng (lần 1) và Công văn số 1541/ĐA-VP ngày 3/10/2025 về việc báo cáo, giải trình việc phát hành, phổ biến phim Hãy để tôi tỏa sáng (lần 2) trong đó yêu cầu các công ty: Tổng công ty Viễn thông Viettel; Công ty cổ phần viễn thông FPT; Công ty cổ phần VieOn; Công ty trách nhiệm hữu hạn truyền hình số Vệ tinh Việt Nam; Công ty Tencent Holdings Limited, báo cáo, giải trình việc phát hành, phổ biến phim Hãy để tôi tỏa sáng. Cục Điện ảnh yêu cầu các nền tảng phổ biến phim báo cáo rõ ràng các thông tin về phim: tên phim, quốc gia sản xuất, đơn vị cung cấp, hình thức phổ biến (mua bản quyền, hợp tác phát hành…); thời gian phổ biến trên nền tảng, quy trình kiểm duyệt và phân loại phim trước khi phổ biến, đề xuất biện pháp xử lý của nền tảng trong trường hợp vi phạm… Tính đến thời điểm này, các công ty đã gửi báo cáo liên quan đến phim Hãy để tôi tỏa sáng chứa “đường lưỡi bò” phi pháp.
|
Trước đó, vào tối 2/10, cộng đồng mạng lên tiếng về bộ phim Hãy để tôi tỏa sáng với hình ảnh được cho là có chứa “đường lưỡi bò”, xuất hiện trên một bản đồ thế giới, trong phòng làm việc của nam chính trong tập phim 16. Dù không rõ nét nhưng khán giả Việt vẫn nhận ra những điểm bất hợp lý. Ngay lập tức, nhiều khán giả bày tỏ sự bức xúc, phản đối và tuyên bố ngừng xem, không chia sẻ thông tin về bộ phim này, xóa hết những bài đăng trước đó có liên quan. Các đơn vị, các trang phát hành phim cũng gỡ bỏ toàn bộ 16 tập phim trên hệ thống.
Thời gian gần đây, không chỉ phim chiếu rạp mà hệ thống nền tảng phim trực tuyến cũng chứng kiến sự hiện diện với mật độ dày đặc các bộ phim nước ngoài, trong đó có phim với nội dung xuyên tạc lịch sử, vi phạm chủ quyền đã được phát hiện trên các ứng dụng này. Cách đây hơn một năm, Netflix cũng phát hành bộ phim Lấy danh nghĩa người nhà nghi có đường lưỡi bò phi pháp. Cụ thể trong tập 18 của phim, có cảnh quay nhân vật bước vào thang máy, trong đó có biển quảng cáo in hình bản đồ có “đường lưỡi bò”. Mặc dù đơn vị mua bản quyền phát song song khi đó là FPT play đã cắt bỏ những chi tiết nhạy cảm nhưng rất nhiều khán giả Việt đã bày tỏ sự bức xúc, thậm chí chỉ trích yêu cầu nhà phát hành gỡ bỏ phim.
Không chỉ với riêng trường hợp của các bộ phim Lấy danh nghĩa người nhà, trường hợp các hình ảnh sai trái về chủ quyền biển, đảo của Việt Nam, có yếu tố xuyên tạc lịch sử còn xảy ra trong các bộ phim Gửi thời thanh xuân ấm áp của chúng ta, Một đời một kiếp, Little Women, Pine Gap… Bà Tô Nam Phương, Phó TGĐ FPT Play, cho biết một thực tế: “Với những quy định mới của Cục Phát thanh Truyền hình cũng như của Cục Điện ảnh thì chúng tôi được quyền hậu kiểm. Tuy vậy, để có thể biên tập hậu kì một bộ phim phát song song, nhiều khi chúng tôi cũng phải mất rất nhiều nguồn lực từ việc nhận file. Đặc biệt trong một số bộ phim nước ngoài, có nhiều cách thức tinh vi, đưa hình ảnh ‘đường lưỡi bò’ từ phía xa.”
Việc xuất hiện nhiều vụ việc liên quan đến một số bộ phim nước ngoài có sự lồng ghép tinh vi hình ảnh vi phạm trong các cảnh phim, với những hình ảnh bản đồ không rõ ràng cho thấy việc lợi dụng tác phẩm điện ảnh để cài cắm chi tiết có yếu tố phi pháp cũng như những hình ảnh gây ảnh hưởng đến chủ quyền lãnh thổ Việt Nam.
Trong bối cảnh Internet phát triển không ngừng, nhiều loại hình truyền thông mới xuất hiện đang ngày càng tác động mạnh mẽ đến đời sống của người dân và toàn xã hội, không chỉ với điện ảnh hay các tác phẩm nghệ thuật, hình ảnh bản đồ có “đường lưỡi bò” phi pháp còn xuất hiện trong các cuốn sách, game online, màn hình ôtô, in trên áo du khách, in trên hộ chiếu… Trong khi đó, các doanh nghiệp tại Việt Nam đang gặp khó khăn khi triển khai kiểm duyệt, phân loại, cảnh báo phim để phổ biến trên không gian mạng do nguồn lực bị hạn chế. Bà Hoàng Thị Bích Hà, Phó Giám đốc Công ty Phát triển Dịch vụ Truyền hình MyTV, cho rằng: “Nguồn nhân lực thực hiện phân loại, cảnh báo phim là yếu tố khó khăn đầu tiên đối với doanh nghiệp, bởi công việc này đòi hỏi người kiểm duyệt phải là các chuyên gia có năng lực, người có nhiều kinh nghiệm, kiến thức trong lĩnh vực thẩm định, phân loại phim, ví dụ như các nhà chuyên môn trong lĩnh vực điện ảnh, xã hội học, nhân sự có kinh nghiệm hiểu biết về xã hội, luật pháp, chính trị, đạo đức, tư tưởng… Trong khi đó với sự phát triển nhanh chóng của các ứng dụng có liên quan đến cung cấp kho phim, số lượng phim phát hành từ các ứng dụng này quá lớn và thường xuyên cập nhật mới.”
Trong khi đó, theo ông Đỗ Quốc Việt, Phó Cục trưởng Cục Điện ảnh thì việc kiểm duyệt, phân loại phim hiện nay còn hạn chế về công cụ thông minh hỗ trợ: “Tất cả những kiến thức, quy định được sắp xếp một cách logic, khoa học để tạo thành khung, để khi có rà quét liên quan đến khung đó thì máy tự nhận ra. Còn đối với các công cụ như trí tuệ nhân tạo, ví dụ như hình ảnh ‘đường lưỡi bò’ nhìn trực diện thì gần như nhận ra được hết; nhưng đối với những góc nghiêng, chẳng hạn trong phim Hướng gió mà đi thì AI, với những đơn vị chuyên về công nghệ, có trình độ xử lý các thuật toán cũng có những lúc khó nhận ra được. Thế nên việc quản lý, giám sát bằng nguồn nhân lực truyền thống vẫn là quan trọng.”
Trong bối cảnh toàn cầu hóa, nhằm phục vụ nhu cầu đa dạng của khán giả, việc hợp tác trực tiếp trong mua bán bản quyền với nhà cung cấp nước ngoài là tất yếu. Trường hợp rủi ro phim đang trong quá trình phát sóng tại thị trường Việt Nam mà bị cấm chiếu do vi phạm Luật Điện ảnh cũng như pháp luật Việt Nam, thiệt hại đầu tiên thuộc về đơn vị trực tiếp phổ biến phim. Thiệt hại này không chỉ về thương hiệu, uy tín mà còn cả kinh tế, trong khi khó quy trách nhiệm và bồi thường thiệt hại với nhà cung cấp phim nước ngoài. Do vậy, để xây dựng môi trường phát triển và lành mạnh giúp cho các doanh nghiệp kinh doanh tại Việt Nam cung cấp phim trên không gian mạng, cần có những giải pháp tổng thể: ban hành đầy đủ và thực thi nghiêm túc chính sách pháp luật về hoạt động phổ biến phim trên không gian mạng nhằm chống vi phạm bản quyền; có chế tài đủ sức răn đe đối với các hành vi phổ biến phim trái phép, phim có nội dung xấu, độc, cấm trong hoạt động điện ảnh được thực thi hiệu quả; tuyên truyền nâng cao ý thức, vai trò, trách nhiệm của người dùng khi xem các sản phẩm điện ảnh cài cắm các thông tin xuyên tạc, phát sóng lậu, vi phạm bản quyền; Xây dựng hệ thống big data để phát hiện sớm các nội dung vi phạm, kết hợp cơ chế kiểm duyệt của Nhà nước và khả năng tự kiểm duyệt, tự chịu trách nhiệm trước pháp luật của các nhà phát hành…
