Sáng tác

Mắt đêm. Tản văn của Nguyễn Đức Lợi

Nguyễn Đức Lợi
Tản văn 07:00 | 12/03/2025
Baovannghe.vn - Mẹ vẫn biết, ở trên đất nước phần đa là chiến tranh này, có đến hàng vạn người như mẹ. Một bà mẹ của những đứa con liệt sĩ.
aa

Vì nhiều nên mẹ chỉ là một bà mẹ bình thường như bao bà mẹ khác. Ngót tám mươi năm ở đời, ngày ngày, mẹ vẫn lầm lũi bên những vạt rau, vạt bí, bên con lợn, con gà. Đã hơn 40 năm kể từ ngày anh - người con trai duy nhất của mẹ - ra đi, sau sự ra đi của chồng mẹ, và người con rể duy nhất. Hơn 40 năm ấy, cứ đến ngày này, mẹ lại lấy tờ giấy báo tử đã nhàu ố mà mẹ vẫn cất cẩn thận ở trong hòm ra, dùng chiếc khăn chuyên lau bàn thờ, chùi đi chùi lại ở phần: Lý do chết.

Mắt đêm
Nguồn pinterest

Mẹ không tin là anh đã chết! Nhất định không thể như thế. Trong số 39 tờ giấy báo tử của làng, và cũng trong số 3 tờ giấy báo tử mà mẹ là người nhận, chỉ có hai giấy báo tử của chồng mẹ và con trai mẹ là khác biệt - tờ giấy không có bản đính kèm sơ đồ chôn cất. Chồng mẹ thì tan xác do tiểu đội bị bom. Còn con mẹ thì mất tích. Mất xác, có người chứng kiến là một cái chết thực tế đến tan nát cõi lòng. Nhưng mà mất tích thì chưa hẳn đã chết!

Hơn 40 năm, mẹ chong mắt vào đêm. Mẹ sợ, chỉ một lần ngủ quên, anh về không nhớ ngõ nhà và lại ra đi vĩnh viễn. Hơn 40 năm, bất kể ngày lễ tết, giỗ chạp nào của nhà, của họ, của đất nước... mẹ đều không thắp hương anh. Mẹ tin anh còn sống nên mẹ không thờ, không khấn người chưa khuất. Mẹ chỉ lau dọn chiếc chõng tre anh vẫn nằm dịp nóng nực kéo về làng, và sắp ra đấy khi thì đĩa khoai luộc, lúc mấy bắp ngô, vài quả ổi... những thứ mà anh rất thích ăn mỗi khi đi học ở trường dã chiến về. Bữa nào mẹ cũng sắp ra mâm hai cái bát, hai đôi đũa, hai cái thìa. Một cho mẹ, một phần anh. Năm anh mười bảy tuổi, mẹ thổ lộ nguyện vọng, thời buổi giặc giã, mẹ muốn có cháu nội sớm. Anh cười thật tươi rồi bảo: “Mẹ cứ như sợ con chết sớm ấy. Còn lâu mẹ nhé, con của mẹ sẽ rất thọ, và sẽ đẻ cho mẹ một đàn con, đông như bọn lợn con của mẹ”. Mẹ có ngờ đâu, nụ cười đó cũng là nụ cười cuối cùng, mẹ còn lưu lại được trong bộ nhớ già nua và chật vật!

Ngày thương binh liệt sĩ hàng năm, lệ thường, mẹ vẫn lấy tờ giấy báo tử ra lau bụi rồi lẩm nhẩm đọc những dòng chữ trên đó. Cả đời mẹ cũng chỉ đọc được những dòng chữ ấy. Mẹ không được học. Mẹ đọc được là do mẹ đi nhờ đọc hộ nhiều quá, rồi thành nhớ, nhớ như in, nhớ làu làu, dòng đầu có bao nhiêu chữ, là những chữ gì; rồi dòng hai, dòng ba... Dòng cuối cùng chỉ có 5 chữ, một chữ “kỉ” và 4 chữ là: Trung úy Trần Mịch. Thế rồi chấm hết. Ai đọc hộ mẹ, cũng đọc chấm hết.

Trong tờ báo tử ấy, mẹ nhớ nhất, ngay bên dưới dòng (Báo tin cho mẹ là: Lê Thị Gút, thôn..., xã..., huyện..., tỉnh...), rằng: Lý do chết: Mất tích. Rồi mẹ lau dọn bàn thờ, sắp lễ là bát cơm, quả trứng dằm nước mắm, rồi thắp hương tổ tiên. Đến bát hương chồng mẹ, mẹ lầm rầm khấn: “Ông cũng nằm trong đó, 50 năm tròn, có biết tin gì của thằng Hiếm không? Nó còn sống thì ông cho nó vài roi rồi chỉ đường bảo nó về nhà. Nó chết, hai bố con dắt nhau mà hồi hương hồi quán chứ, sao ông vô tâm thế...”.

Năm nào cũng chỉ nói được có vậy, rồi mắt mẹ nhòa đi. Đôi mắt phải làm việc bằng hai, bằng ba đôi mắt của những người khác. Đôi mắt đã hơn 40 năm ròng, không một lần nhắm, không một lần ngủ nghỉ. Vì mẹ sợ, con mẹ về, mẹ không nhìn thấy mà gọi, mà đón, nó sẽ lại ra đi. Đi mãi mãi!

Văn nghệ, số 35-36/2012
Khai mạc Hội nghị Trung ương lần thứ 12 khóa XIII

Khai mạc Hội nghị Trung ương lần thứ 12 khóa XIII

Baovannghe.vn - Hội nghị lần thứ 12 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII chính thức khai mạc sáng nay (18/7) tại Thủ đô Hà Nội. Đây là Hội nghị có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, được triệu tập sớm hơn gần 3 tháng so với kế hoạch đề ra, thể hiện tinh thần chủ động, khẩn trương, trách nhiệm cao của toàn Đảng trong việc chuẩn bị một cách toàn diện, kỹ lưỡng các nội dung trình Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng.
Vĩnh biệt hoạ sĩ Lê Thiết Cương, người em thân yêu về cõi cực lạc

Vĩnh biệt hoạ sĩ Lê Thiết Cương, người em thân yêu về cõi cực lạc

Baovannghe.vn - Em rời cõi tạm về nơi vĩnh hằng, gặp nhà thơ, nhạc sĩ Nguyễn Thuỵ Kha và gặp bao người thân yêu, những văn sĩ lớn mà em mến mộ…
Lạnh - Thơ Nguyễn Lạc Đạo

Lạnh - Thơ Nguyễn Lạc Đạo

Baovannghe.vn- Xuân đi lạnh lá sau vườn/ em đi lạnh má người dưng cạnh nhà
Trò chơi tỷ đô trên lưng giới sáng tạo

Trò chơi tỷ đô trên lưng giới sáng tạo

Tại Hoa Kỳ, hàng loạt vụ kiện bản quyền đang bùng nổ nhằm vào các công ty phát triển trí tuệ nhân tạo như Meta, OpenAI, Anthropic, với cáo buộc đã sử dụng trái phép hàng triệu tác phẩm có bản quyền để huấn luyện mô hình AI. Các phiên điều trần tại Thượng viện Mỹ gần đây cho thấy cuộc tranh cãi pháp lý không đơn thuần là chuyện giữa Big Tech và giới xuất bản, mà đang trở thành vấn đề có ảnh hưởng sâu rộng đến tương lai của sáng tạo văn hóa toàn cầu. Diễn biến này đặt ra nhiều câu hỏi đáng lưu tâm về quyền sở hữu trí tuệ, đạo đức công nghệ và vai trò của nhà sáng tạo trong thời đại AI.
Người mù uống rượu - Thơ Dương Thắng

Người mù uống rượu - Thơ Dương Thắng

Baovannghe.vn- Sẽ có một trận mưa lớn/ Đêm nay tiếng sấm ùng oàng