Sáng tác

Mắt đêm. Tản văn của Nguyễn Đức Lợi

Nguyễn Đức Lợi
Tản văn
07:00 | 12/03/2025
Baovannghe.vn - Mẹ vẫn biết, ở trên đất nước phần đa là chiến tranh này, có đến hàng vạn người như mẹ. Một bà mẹ của những đứa con liệt sĩ.
aa

Vì nhiều nên mẹ chỉ là một bà mẹ bình thường như bao bà mẹ khác. Ngót tám mươi năm ở đời, ngày ngày, mẹ vẫn lầm lũi bên những vạt rau, vạt bí, bên con lợn, con gà. Đã hơn 40 năm kể từ ngày anh - người con trai duy nhất của mẹ - ra đi, sau sự ra đi của chồng mẹ, và người con rể duy nhất. Hơn 40 năm ấy, cứ đến ngày này, mẹ lại lấy tờ giấy báo tử đã nhàu ố mà mẹ vẫn cất cẩn thận ở trong hòm ra, dùng chiếc khăn chuyên lau bàn thờ, chùi đi chùi lại ở phần: Lý do chết.

Mắt đêm
Nguồn pinterest

Mẹ không tin là anh đã chết! Nhất định không thể như thế. Trong số 39 tờ giấy báo tử của làng, và cũng trong số 3 tờ giấy báo tử mà mẹ là người nhận, chỉ có hai giấy báo tử của chồng mẹ và con trai mẹ là khác biệt - tờ giấy không có bản đính kèm sơ đồ chôn cất. Chồng mẹ thì tan xác do tiểu đội bị bom. Còn con mẹ thì mất tích. Mất xác, có người chứng kiến là một cái chết thực tế đến tan nát cõi lòng. Nhưng mà mất tích thì chưa hẳn đã chết!

Hơn 40 năm, mẹ chong mắt vào đêm. Mẹ sợ, chỉ một lần ngủ quên, anh về không nhớ ngõ nhà và lại ra đi vĩnh viễn. Hơn 40 năm, bất kể ngày lễ tết, giỗ chạp nào của nhà, của họ, của đất nước... mẹ đều không thắp hương anh. Mẹ tin anh còn sống nên mẹ không thờ, không khấn người chưa khuất. Mẹ chỉ lau dọn chiếc chõng tre anh vẫn nằm dịp nóng nực kéo về làng, và sắp ra đấy khi thì đĩa khoai luộc, lúc mấy bắp ngô, vài quả ổi... những thứ mà anh rất thích ăn mỗi khi đi học ở trường dã chiến về. Bữa nào mẹ cũng sắp ra mâm hai cái bát, hai đôi đũa, hai cái thìa. Một cho mẹ, một phần anh. Năm anh mười bảy tuổi, mẹ thổ lộ nguyện vọng, thời buổi giặc giã, mẹ muốn có cháu nội sớm. Anh cười thật tươi rồi bảo: “Mẹ cứ như sợ con chết sớm ấy. Còn lâu mẹ nhé, con của mẹ sẽ rất thọ, và sẽ đẻ cho mẹ một đàn con, đông như bọn lợn con của mẹ”. Mẹ có ngờ đâu, nụ cười đó cũng là nụ cười cuối cùng, mẹ còn lưu lại được trong bộ nhớ già nua và chật vật!

Ngày thương binh liệt sĩ hàng năm, lệ thường, mẹ vẫn lấy tờ giấy báo tử ra lau bụi rồi lẩm nhẩm đọc những dòng chữ trên đó. Cả đời mẹ cũng chỉ đọc được những dòng chữ ấy. Mẹ không được học. Mẹ đọc được là do mẹ đi nhờ đọc hộ nhiều quá, rồi thành nhớ, nhớ như in, nhớ làu làu, dòng đầu có bao nhiêu chữ, là những chữ gì; rồi dòng hai, dòng ba... Dòng cuối cùng chỉ có 5 chữ, một chữ “kỉ” và 4 chữ là: Trung úy Trần Mịch. Thế rồi chấm hết. Ai đọc hộ mẹ, cũng đọc chấm hết.

Trong tờ báo tử ấy, mẹ nhớ nhất, ngay bên dưới dòng (Báo tin cho mẹ là: Lê Thị Gút, thôn..., xã..., huyện..., tỉnh...), rằng: Lý do chết: Mất tích. Rồi mẹ lau dọn bàn thờ, sắp lễ là bát cơm, quả trứng dằm nước mắm, rồi thắp hương tổ tiên. Đến bát hương chồng mẹ, mẹ lầm rầm khấn: “Ông cũng nằm trong đó, 50 năm tròn, có biết tin gì của thằng Hiếm không? Nó còn sống thì ông cho nó vài roi rồi chỉ đường bảo nó về nhà. Nó chết, hai bố con dắt nhau mà hồi hương hồi quán chứ, sao ông vô tâm thế...”.

Năm nào cũng chỉ nói được có vậy, rồi mắt mẹ nhòa đi. Đôi mắt phải làm việc bằng hai, bằng ba đôi mắt của những người khác. Đôi mắt đã hơn 40 năm ròng, không một lần nhắm, không một lần ngủ nghỉ. Vì mẹ sợ, con mẹ về, mẹ không nhìn thấy mà gọi, mà đón, nó sẽ lại ra đi. Đi mãi mãi!

Văn nghệ, số 35-36/2012
Bài thơ “Sông Thương tóc dài” của Hoàng Nhuận Cầm

Bài thơ “Sông Thương tóc dài” của Hoàng Nhuận Cầm

Baovannghe.vn - Hoàng Nhuận Cầm thi sĩ đã thành công khi nói về nỗi cô đơn khi đứng ở bên dòng sông Thương. Sông Thương êm đềm đấy, nhưng không khỏa lấp được cái cô đơn trong lòng nhà thơ...
Tôn vinh  “Áo dài - Sắc thắm Cố đô” qua Tuần lễ Áo dài cộng đồng Huế

Tôn vinh “Áo dài - Sắc thắm Cố đô” qua Tuần lễ Áo dài cộng đồng Huế

Baovannghe.vn - Tuần lễ Áo dài cộng đồng Huế với lễ hội trọng tâm “Áo dài - Sắc thắm Cố đô” sẽ diễn ra từ ngày 6 đến 15/6. Đây là hoạt động trong khuôn khổ Năm Du lịch Quốc gia và Festival Huế 2025.
Cần cách làm mới, đột phá mới trong nhận thức lý luận

Cần cách làm mới, đột phá mới trong nhận thức lý luận

Baovannghe.vn - Ngày 17/3, tại Hà Nội, Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương phối hợp với Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Tạp chí Cộng sản, Hội đồng Lý luận Trung ương tổ chức Hội thảo quốc gia “Công tác lý luận của Đảng và những định hướng nghiên cứu quan trọng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”.
Bài ca mới- Thơ Trần Vạn Giã

Bài ca mới- Thơ Trần Vạn Giã

Baovannghe.vn-Mẹ cõng tuổi thơ con qua sông/ Nước xoáy phù sa đang khóc
Món tráng miệng. Truyện ngắn của Giang Nghiệp

Món tráng miệng. Truyện ngắn của Giang Nghiệp

Baovannghe.vn - Cứ đến ngày hai ba tháng chạp, gia đình ông lại tổ chức bữa cơm thân mật. Việc đó đã trở thành thông lệ. Ông bảo, trước hết là đưa Ông Táo về trời, sau nữa là dịp để bạn bè thân hữu ngồi lại với nhau sau cả năm trời vật lộn trong dòng xoáy của công việc.