Trong thời gian gần đây, chương trình Tân Binh Toàn Năng phát sóng trên nền tảng trực tuyến, đã thu hút sự quan tâm từ nhiều khán giả, đặc biệt là đối tượng trẻ. Đây là chương trình tuyển chọn những nghệ sĩ trẻ trong lĩnh vực âm nhạc và thành lập nhóm nhạc thần tượng để tranh tài trên các sân khấu quốc tế. Qua các tập phát sóng, Tân Binh Toàn Năng đã chọn ra 11 nghệ sĩ trẻ xuất sắc cho Đội hình Tân Binh Thăng Cấp, để tiếp tục “chinh chiến” với các nhóm nhạc tân binh từ nhiều nước trên thế giới. Với một chương trình được mua bản quyền nước ngoài và lần đầu sản xuất tại Việt Nam, nhiều khán giả đặt kỳ vọng không nhỏ vào nhóm nhạc với 11 chàng trai ưu tú này.
Trước Tân Binh Toàn Năng, ngành giải trí Việt Nam cũng từng có những chương trình thành lập nhóm nhạc thần tượng gồm các tài năng trẻ, giống với cách thức vận hành nhóm nhạc ở Hàn Quốc. Tuy nhiên, chất lượng nghệ thuật của những chương trình ấy chưa thực sự đạt hiệu quả. Theo đánh giá từ phía khán giả, các chương trình tuyển chọn gương mặt mới cho nhóm nhạc nói chung chưa thuyết phục về chất lượng giọng hát của các thí sinh. Có lẽ do phải đảm nhiệm nhiều vai trò trên sân khấu như hát, trình bày vũ đạo đã khiến cho các nghệ sĩ trẻ tham gia không thể tập trung vào một thế mạnh.
Cùng với đó, một số chương trình với nội dung thành lập nhóm nhạc tương tự nhưng với đối tượng tham gia là các nghệ sĩ nổi tiếng, cũng tạo nên sức ảnh hưởng mạnh mẽ. Đó là những cái tên: Anh Trai Vượt Ngàn Chông Gai, Chị Đẹp Đạp Gió, Anh Trai Say Hi và “oanh tạc” các bảng xếp hạng âm nhạc trong thời gian gần đây là Em Xinh Say Hi. Các chương trình này đã tạo ra sân chơi mới cho nhiều nghệ sĩ có thời gian dài hoạt động độc lập, thử sức phối hợp trong đội hình nhiều người. Từ sức hút trên sóng truyền hình, các chương trình đã đánh dấu bước đi mới cho công nghiệp văn hóa nói chung và nghệ thuật biểu diễn nói riêng, khi mà nhiều buổi diễn âm nhạc ngoài trời được đầu tư mạnh tay, trở thành cơn bão săn vé của công chúng.
Bên cạnh các nhóm nhạc được thành lập dựa trên kết quả bình chọn của khán giả vào cuối chương trình, các nghệ sĩ tham gia cũng tìm kiếm cho mình những đồng đội phù hợp để thành lập nhóm nhạc riêng. Không khó để lí giải cho việc này, bởi lập nhóm nhạc đòi hỏi sự phối hợp ăn ý, bổ khuyết một cách hài hòa cho nhau, thay vì chỉ đơn giản là dựa trên sự sắp xếp một cách cơ học. Tuy nhiên, nhìn vào thực tế, các nhóm nhạc này dù đã có sản phẩm “trình làng” nhưng chưa thực sự tạo được tiếng vang, hoặc ít nhiều tạo được tiếng vang nhưng duy trì phong độ lại không bền vững.
Mặc dù vậy, các chương trình truyền hình thực tế nêu trên đã kiến tạo hướng đi đầy hoài bão cho các nhóm nhạc. Đó là hướng tới là nhóm nhạc thần tượng giống với mô hình từ Hàn Quốc. Ở đó, các nghệ sĩ trong cùng một nhóm nhạc đều có các kĩ năng hát (vocal), rap, biểu diễn (performance), vũ đạo (dance) và thể hiện hình ảnh (visual). Có thể lý giải một phần là do các nghệ sĩ tham gia chương trình kể trên vốn đã gây dựng được tên tuổi trong suốt quá trình hoạt động nghệ thuật, đồng thời tìm kiếm được cho mình những phong cách, định hướng riêng. Việc đưa vào một khuôn khổ nhất định có thể đạt được hiệu quả bước đầu, song khó đảm bảo về lâu dài.
Bên cạnh đó, nhìn vào thực trạng các nhóm nhạc nổi tiếng từ trước đó có thể thấy, vòng đời của một nhóm nhạc thường chỉ kéo dài trên dưới 5 năm. Cũng có một số trường hợp dù không tan rã, nhưng hoạt động cầm chừng hoặc không có sản phẩm mới tạo được dấu ấn trong lòng công chúng. Nhìn sang thị trường Hàn Quốc - nơi nổi tiếng với các nhóm nhạc thần tượng, có một thuật ngữ được biết đến là “lời nguyền 7 năm”, ám chỉ vòng đời của nhiều nhóm nhạc. Sau khi hết 7 năm làm việc với công ty quản lý, các nghệ sĩ sẽ tách ra khỏi nhóm nhạc và tìm kiếm hướng đi riêng. Dẫu vậy, Hàn Quốc vẫn là môi trường lý tưởng cho các nhóm nhạc. Bởi số lượng các nhóm nhạc được lập nên, đang hoạt động sẽ bù đắp khoảng trống cho các nhóm nhạc dừng hoạt động. Và việc đẩy mạnh truyền thông từ phía các công ty quản lý góp phần ghi dấu ấn trong lòng công chúng quốc tế về sự lớn mạnh của nền giải trí với hàng loạt nhóm nhạc thần tượng.
Thị trường nghệ thuật vận động từng ngày, từng giờ, đòi hỏi các nghệ sĩ phải miệt mài cho ra đời những sản phẩm đáp ứng thị hiếu của công chúng. Hoạt động độc lập cho phép các nghệ sĩ tự do tìm kiếm cộng sự hợp tác cho từng dự án âm nhạc. Còn hoạt động trong cùng một tập thể, cần có sự nhất quán giữa các thành viên để có thể đi đến quyết định cuối cùng. Sự nhất quán ấy đôi khi cần nhiều thời gian hơn, khiến cho nhiều nghệ sĩ lựa chọn theo đuổi hoạt động nghệ thuật độc lập.
 |
| Tiết mục thi đấu “Chuyện đôi ta” trong tập 14 chương trình Tân Binh Toàn Năng. Ảnh BTC. |
Với sự am hiểu và nhạy bén cập nhật thị trường giải trí, bản thân những công ty giải trí Việt Nam cũng không đảm bảo được tương lai của các nhóm nhạc do mình tạo nên. Dẫu vậy, sản xuất các chương trình truyền hình thực tế với các ban nhạc thần tượng vẫn được nối tiếp nhau thực hiện. Đó là hướng đi nhằm đa dạng hóa các loại hình chương trình giải trí của công ty. Đồng thời, đó là phép thử với xác suất thành công cao cho độ nhận diện thương hiệu của đơn vị sản xuất trong lòng công chúng. Liệu công ty ấy có dám đầu tư cho một dự án truyền hình hứa hẹn giàu tiềm năng hay không? Việc tạo ra sức ảnh hưởng trong thời điểm phát sóng chương trình giúp cho công ty ấy đem về lợi nhuận khổng lồ, kéo theo đó là những hoạt động nối dài thành công của chương trình, tiêu biểu là concert?
Bản thân các nghệ sĩ sau khi tham gia những chương trình ấy cũng là những cá nhân hưởng lợi. Đối với những nghệ sĩ đã có thời gian hoạt động trong nghề, tham gia những chương trình giải trí có format mới mẻ như vậy sẽ thu hút sự hiếu kì của người xem. Nhờ vậy, tên tuổi của họ đến gần với đông đảo đối tượng khán giả hơn. Còn những nghệ sĩ đã vắng bóng một thời gian dài khỏi sân khấu cũng có thể tìm lại hào quang như trong quá khứ cho bản thân. Đối với các nghệ sĩ trẻ chưa có cơ hội xuất hiện trước công chúng, đây là dịp để trau dồi kĩ năng của mình.
Nhóm nhạc tan rã là sự đánh dấu cho bước đi tiếp theo cho các nghệ sĩ trong việc hoạt động độc lập. Với những kĩ năng được bồi đắp trong quá trình hoạt động với nhóm nhạc của mình, nghệ sĩ ấy sẽ có kinh nghiệm để vận dụng cho sự nghiệp sau này? Hay bản thân họ vẫn mãi luẩn quẩn trong quá khứ về một nhóm nhạc từng thịnh hành? Từ đó, vấn đề cần đặt ra không còn là làm sao để mãi duy trì một nhóm nhạc, mà là cần làm gì để xây dựng và khẳng định được thương hiệu cá nhân cho một nghệ sĩ độc lập. Rất nhiều ca sĩ từng là thành viên của các nhóm nhạc, nhưng sau khi tách ra hoạt động, họ lại gây dựng được tên tuổi cho riêng mình với các sản phẩm mang đậm dấu ấn cá nhân.
Do vậy, không nhất thiết phải lấy tuổi thọ của một nhóm nhạc, đặc biệt là những nhóm nhạc được thành lập từ các chương trình hút khách ra làm thước đo cho ngành giải trí Việt Nam. Thước đo phải dựa trên sức ảnh hưởng của các chương trình, sức nóng vẫn còn duy trì ngay cả khi đã kết thúc. Minh chứng là hàng loạt những concert biểu diễn các bài hát từng được thể hiện trên sóng truyền hình, sự tham gia của các nghệ sĩ trong những chương trình truyền hình thực tế khác… Đó là động lực để các công ty giải trí tiếp tục sản xuất những chương trình có chất lượng tốt hơn, đồng thời cũng giúp cho các nghệ sĩ tự tin hơn trong một sân chơi đầy cạnh tranh nhưng cũng không kém phần cuốn hút.
