Đứng đầu danh sách là "The Dawns Here Are Silent..." (Nơi đây bình minh yên tĩnh) của Boris Vasilyev – một truyện vừa sâu sắc, lần đầu ra mắt năm 1969. Câu chuyện theo chân Chuẩn úy Vaskov và năm nữ chiến binh trẻ trong trận chiến không cân sức giữa rừng sâu chống lại quân phát xít Đức. Không chỉ là bản anh hùng ca về sự hy sinh, tác phẩm còn là bản hợp xướng bi tráng về thân phận con người trong chiến tranh – nơi cái đẹp, tuổi trẻ và tình người bị xé toạc bởi tiếng đạn. Với năm lần chuyển thể điện ảnh, tác phẩm này không chỉ là hiện tượng văn học mà còn là biểu tượng văn hóa Nga hiện đại.
![]() |
Ảnh trong phim Nơi đây bình minh yên tĩnh. |
Xếp thứ hai là truyện vừa "Số phận một con người" (Fate of a Man) của nhà văn đoạt Nobel Mikhail Sholokhov, viết năm 1956. Câu chuyện cảm động về Andrei Sokolov – một người lính Hồng quân chịu đựng mất mát và khổ đau tột cùng – trở thành biểu tượng của khả năng phục sinh tinh thần dân tộc sau chiến tranh. Phim chuyển thể của Sergei Bondarchuk năm 1959 càng khắc sâu giá trị nhân bản của văn học Nga hậu chiến.
Đứng thứ ba là "Không có trong danh sách" (Not on the List) – cũng của Boris Vasilyev, xoay quanh nhân vật Kolya Pruzhnikov, người lính vô danh tham gia bảo vệ Pháo đài Brest. Tác phẩm này là một ám chỉ tinh tế đến sự quên lãng trong lịch sử – khi không phải tất cả những anh hùng đều được ghi danh.
Trong thể loại phi hư cấu, ba tác phẩm nổi bật được chọn lựa:
"The War: The Soviet Myth 1939–1945" của Vladimir Medinsky – một công trình khảo cứu gây tranh luận, tái hiện cách Liên Xô kiến tạo ký ức chiến tranh như một huyền thoại quốc gia.
"Hồi ký của một Thống chế" (Memoirs of a Marshal) của Konstantin Rokossovsky – văn bản tự sự sắc sảo của một trong những vị chỉ huy lỗi lạc nhất của Hồng quân, vốn có ảnh hưởng cả trong quân sự lẫn chính trị hậu chiến.
"Cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại" của nhà sử học Alexander Monvizh-Monteverde – một biên niên sử lịch sử đậm chất tư liệu, được đánh giá cao trong giới học thuật Nga.
Danh sách này không chỉ cho thấy thị hiếu đọc của độc giả Nga đương đại, mà còn là chỉ dấu cho thấy văn học vẫn là một phương tiện quan trọng trong việc tái cấu trúc ký ức lịch sử quốc gia. Trong một thời đại mà sự thật lịch sử liên tục bị diễn giải lại, những trang sách ấy vẫn giữ vai trò như những “cột mốc ký ức”, nhắc nhớ về phẩm giá, hy sinh, và khát vọng sống còn của con người trong cơn bão của lịch sử.
![]() |