Tiểu thuyết Chữ và người, 400 năm do Nhà xuất bản Phụ nữ Việt Nam ấn hành được đánh giá đã mang đến một góc nhìn đa chiều, sâu sắc về giai đoạn hình thành chữ Quốc ngữ.

Chữ và người, 400 năm tập trung khai thác bối cảnh thế kỷ XVII tại Đại Chiêm (Hội An), nơi giáo sĩ Bồ Đào Nha Francisco de Pina bắt đầu những ghi âm đầu tiên về tiếng Việt, đặt nền móng cho hệ thống chữ viết Latinh hóa sau này.

Tiểu thuyết lịch sử “Chữ và người, 400 năm…” của nhà văn Hoàng Minh Tường được đánh giá là tác phẩm hiếm hoi trực diện khai thác quá trình hình thành chữ Quốc ngữ ở Đàng Trong thế kỷ XVII dưới góc nhìn văn chương.

Theo ghi nhận từ giới phê bình văn học và Sử học, nhà văn Hoàng Minh Tường không chỉ đơn thuần tái hiện lịch sử mà còn đặt trọng tâm vào sự giao thoa phức hợp giữa các yếu tố Đông – Tây, chính trị – tôn giáo, cá nhân – cộng đồng, tạo nên một bức tranh sinh động về sự ra đời của chữ viết dân tộc giữa dòng biến động lịch sử. Từ đó làm nổi bật sự hình thành phát triển của Tiếng Việt. Từ đó, tiếng Việt được nâng lên thành “nhân vật chính” – một thực thể sống động, mang vẻ đẹp và sức biểu đạt của tâm hồn người Việt.

Điểm khiến cho Chữ và người, 400 năm trở nên mềm mại, cuốn hút, tránh được sự xơ cứng về số liệu chính là sự khéo léo trong nghệ thuật đan xen các nhân vật lịch sử và hư cấu, hay nói đúng hơn là sự cân bằng giữa hư cấu nghệ thuật và tính chính xác lịch sử như: Francisco de Pina, Bento Thiện, Đào Duy Từ, Công nữ Ngọc Vạn cùng những câu chuyện tình lãng mạn, bi thương và biến động quyền lực. Trong đó, nổi bật là chuyện tình trắc trở của Nguyễn Phúc Kỳ và tiểu thư Tống Thị Toại, hay cuộc hôn nhân mang tính hy sinh của Công nữ Ngọc Vạn với vua Chân Lạp. Những câu chuyện này đã làm cho hành trình phiên âm tiếng Việt trở nên sinh động và đậm tính nhân văn. Điều đó đã khiến cho chính giáo sĩ Francisco de Pina, nhân vật trung tâm, bị cuốn hút bởi vẻ đẹp và sức gợi cảm của tiếng Việt ngay từ lần đầu tiên tiếp xúc, thôi thúc ông bắt tay vào công cuộc phiên âm. Tuy nhiên, hành trình vĩ đại ấy không phải là công việc của một cá nhân mà là kết quả của sự hợp tác, gắn kết giữa hai nền văn hóa

Trong khuôn khổ buổi ra mắt sách, nhiều nhà nghiên cứu, giới phê bình đã đánh giá cao nghệ thuật viết và tính chính xác lịch sử như: cuốn sách đã “dựng lên đầy đủ câu chuyện về lịch sử tiếng Việt bằng văn chương” (Nhà báo Lưu Trọng Văn). Thậm chí, đã có nhiều ý kiến cho rằng: Cuốn sách đã “giải oan” cho lịch sử và khẳng định vị thế của tiếng Việt là linh hồn, là di sản sống động của dân tộc.

Nhà văn Hoàng Minh Tường tại buổi ra mắt sách

Chia sẻ tại buổi ra mắt sách, nhà văn Hoàng Minh Tường cho biết, ông đến với đề tài không chỉ bằng đam mê mà còn từ nỗi trăn trở đi tìm cội nguồn chữ viết, bởi “xung quanh sự ra đời của chữ Quốc ngữ vẫn còn nhiều điều bí ẩn chưa được giải mã”. Để tái hiện chân thực bức tranh lịch sử, ông đã dày công đọc lại các công trình nghiên cứu và tư liệu trước khi đặt bút.

Thông qua tác phẩm, ông muốn gửi gắm thông điệp sâu sắc rằng, chữ Quốc ngữ không chỉ là thành quả của trí tuệ, mà còn là kết tinh của tình yêu và lòng tôn kính dành cho tiếng nói của cha ông. Nó là một kho báu văn hóa vô giá, kết tinh lịch sử, tâm hồn và bản sắc của dân tộc, nhắc nhở mỗi người Việt phải thêm trân trọng và gìn giữ di sản ngôn ngữ của mình.