Sinh ra trong một gia đình có bố mẹ là quân nhân nên có lẽ tinh thần quân ngũ đã ngấm vào cuộc sống của Nông Tiến Dũng từ ngày bé. Những tưởng hình tượng người chiến sĩ cách mạng, những cuộc chiến khốc liệt sẽ là đề tài mà người họa sĩ sinh năm 1982 theo đuổi ngay từ những ngày đầu cầm bút. Thế nhưng, anh lại sớm bén duyên với đề tài văn hóa truyền thống. Trong các bức tranh trước đây của anh, khi thì sừng sững, uy nghiêm những lầu gác, cung điện gợi nhớ một thuở vàng son, khi thì nghiêng nghiêng những mái đình, chùa nhuốm màu rêu phong theo năm tháng. Cũng có khi, anh lại tìm thấy cảm hứng sáng tác từ cuộc sống thường nhật đầy dung dị.
|
Cảm hứng sáng tác trong các tác phẩm mỹ thuật của Nông Tiến Dũng đã có sự dịch chuyển sang thời kì hiện đại với những câu chuyện đầy xúc động, lắng đọng xoay quanh những cuộc chiến đấu bảo vệ nền hòa bình, độc lập dân tộc. Sự chuyển hướng này chẳng phải được tính toán từ trước, mà chỉ là cái duyên tình cờ xuất phát từ mong muốn làm mới ngòi bút của bản thân. Cũng có thể, sự chuyển hướng này báo hiệu thời điểm mạch nguồn sáng tạo về đề tài kháng chiến, cách mạng được hình thành trong anh nay đã đến lúc tuôn trào.
Khoảng thời điểm năm 2013, 2014, khi mới dấn thân vào đề tài chiến tranh, cách mạng, các tác phẩm của anh hướng tới khắc họa sự ác liệt, dữ dội. Song anh không lựa chọn những hình ảnh đổ máu mà đưa vào tranh mình những vũ khí, khí tài quân sự như súng ống, bom mìn, máy bay, xe tăng cũng đủ để gợi sức tàn phá vô cùng khủng khiếp. Tác phẩm tiêu biểu có thể kể tới là Con đường huyết mạch (2014). Hiện ra trước mắt người xem là nền trời được tô vẽ bởi màu sắc u ám, cùng sự xuất hiện của những khí tài quân sự có cả nguyên vẹn, có cả hỏng hóc sau sức công phá của bom đạn. Anh khiêm tốn tự nhận, vẫn còn không ít thiếu sót trong ngôn ngữ biểu đạt khi mới thể hiện những bức tranh về đề tài này. Dẫu vậy, bức tranh Con đường huyết mạch lại được giới chuyên môn đánh giá cao và đoạt giải A tại Triển lãm Mỹ thuật khu vực I và Giải thưởng Hội Mỹ thuật Việt Nam năm 2015. Giải thưởng này vừa là bước ngoặt, vừa là động lực trên hành trình theo đuổi phong cách hội họa mới của họa sĩ Nông Tiến Dũng.
Bởi không trực tiếp tham gia vào cuộc chiến, nên để tìm kiếm chất liệu trong quá trình thực hiện các bức vẽ, anh thường tham khảo bối cảnh, nhân vật từ các bộ phim truyền hình, điện ảnh, phim tài liệu về đề tài này. Và để cảm xúc trong tranh chân thực hơn, anh cũng lắng nghe những câu chuyện kể từ các cựu chiến binh trở về từ chiến trường. Từ những câu chuyện được tiếp nhận từ nhiều nguồn thông tin khác nhau, họa sĩ chợt nhận ra, trong kháng chiến, đâu chỉ tồn tại sự khốc liệt, tang thương, mà đâu đó vẫn còn những hình ảnh trữ tình, lãng mạn. Để rồi, dấy lên trong lòng anh là niềm trăn trở rằng liệu có phải nhắc đến đề tài cách mạng là hồi tưởng về những trận đánh tàn khốc kéo theo những mất mát của dân tộc. Liệu người thưởng thức nghệ thuật, đặc biệt là thế hệ sống trong hòa bình như anh, có thực sự tìm thấy cảm giác đồng điệu về tâm hồn với các tác phẩm như thế hay không?
Thời điểm này, Nông Tiến Dũng cũng dành nhiều tâm huyết thực hiện các công trình nghiên cứu mang tính học thuật. Các đề tài nghiên cứu của anh tập trung vào yếu tố lãng mạn trong các tác phẩm mỹ thuật Việt Nam về tình quân dân sáng tác trong giai đoạn 1945 - 1975. Đây cũng là cơ hội để anh hiểu sâu hơn về nhãn quan nhìn về chiến tranh, cách thức thể hiện của thế hệ nghệ sĩ đi trước. Vậy nên, không còn là những cỗ máy sắt thép lạnh lẽo, vô cảm, các tác phẩm nối tiếp sau đó của Nông Tiến Dũng hướng người xem tranh tới những hình ảnh giàu cảm xúc hơn.
| Họa sĩ, tiến sĩ Nông Tiến Dũng (sinh năm 1982) hiện đang là giảng viên Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam. Anh là chủ nhiệm của nhiều đề tài nghiên cứu khoa học như: “Yếu tố lãng mạn trong tác phẩm sơn mài Việt Nam giai đoạn 1954 - 1975 về đề tài chiến tranh cách mạng” (2017); “Yếu tố lãng mạn trong tranh lụa Việt Nam giai đoạn 1954 - 1975 về đề tài chiến tranh cách mạng” (2018)… Đồng thời, cũng giành được nhiều giải thưởng danh giá như: Giải A, Triển lãm Khu vực 1, Hội Mỹ thuật Việt Nam (2015); Giải B, Giải thưởng Mỹ thuật Thủ đô (2013)... |
Trong những bức tranh anh vẽ là khoảnh khắc bồi hồi, không nỡ rời xa của người lính với thân nhân. Nhưng vì vận nước, người lính vẫn quyết tâm lên đường. Để rồi, gương mặt người mẹ già mỗi ngày qua, nếp nhăn lại càng khắc sâu lên da vì thấp thỏm trông mong con. Hay dáng hình cô gái, người chinh phụ hao gầy vì chờ đợi người yêu, người chồng. Rồi phảng phất đâu đó là bóng hình đầy huyền ảo của những chàng trai tuổi đôi mươi năm xưa gác nghiệp sách bút, xông pha ra trận, nhưng không thể quay về để thực hiện nốt ước mơ dang dở. Linh hồn của những người chiến sĩ hi sinh xương máu cho Tổ quốc gặp lại những người đồng đội may mắn sống sót sau cuộc chiến như thể muốn giãi bày những điều chưa nói với người thân vẫn đang thấp thỏm chờ các anh nơi quê nhà.
Mượn hội họa làm thông điệp xóa nhòa hận thù, Nông Tiến Dũng đã tái hiện cả những cuộc gặp mặt giữa những chiến binh Việt Nam và những chiến sĩ Pháp, Mỹ tại nơi đã từng phân chia hai chiến tuyến đối đầu. Đó là cuộc gặp mặt của lòng vị tha, bao dung từ phía dân tộc Việt Nam ưa chuộng hòa bình, mong muốn gác lại quá khứ đau thương, để hướng đến tương lai tốt đẹp cho cả hai phía. Đặc biệt những cuộc gặp gỡ đó là khoảnh khắc mà anh có thể bắt gặp và được truyền cảm hứng sáng tác một cách trực tiếp. Bởi vậy, nếu không thể làm một thiên phóng sự về cuộc chiến, anh tin bản thân có thể ghi lại những thước phim tài liệu về dịp hạnh ngộ của những nhân chứng cả những người còn sống và đã khuất sau khi bước qua lịch sử.
Điểm ấn tượng trong nhiều bức tranh của Nông Tiến Dũng còn thể hiện qua thủ pháp đối lập. Sự đối lập được thể hiện giữa người lên đường và người ở lại, giữa người còn sống và người đã khuất, giữa người bảo vệ hòa bình với người đứng về phía thế lực gieo rắc nỗi khiếp sợ. Mọi sự đối lập trong tranh của anh không tạo ra sự xung đột trong quan hệ giữa các nhân vật, dù cho họ có đứng ở hai chiến tuyến khác nhau. Hơn thế, quan hệ, biểu cảm giữa các nhân vật trong tranh càng đẩy cảm xúc người xem lên cao trào. Xúc động, biết ơn tới những người chiến sĩ, những người mẹ hi sinh cả đứa con của mình, và trân trọng cuộc sống hòa bình ngày hôm nay là những mỹ cảm đọng lại trong tâm trí người xem mà anh hi vọng có thể truyền tải. Và nếu đặt các bức tranh của anh cạnh nhau, chúng giống như một thước phim bằng hội họa về dòng cảm xúc miên man từ trước và sau khi kết thúc cuộc chiến tranh.
Vừa sáng tác, Nông Tiến Dũng vừa suy nghĩ, có lẽ những người chiến sĩ đã tham gia vào các cuộc cách mạng không còn nhiều thời gian ở cạnh chúng ta nữa. Điều này càng thúc giục anh phải “nói lớn” hơn nữa - tiếng nói từ sự biết ơn của một người được may mắn sống trong thời bình bằng ngôn ngữ mỹ thuật. Thành công mà anh gặt hái được qua những giải thưởng lớn, những lời động viên, khen ngợi từ các cựu chiến binh, giới chuyên gia và công chúng chính là động lực để anh tiếp tục theo đuổi con đường nghệ thuật mà không phải ai cũng dám dấn thân này.
