Tuy nhiên, khi đến nơi thấy các em… quá nhỏ để có thể nói những chuyện như dự định, chúng tôi bèn “đổi kịch bản” bằng cách đọc truyện, đọc thơ và chia sẻ những vướng mắc của các em lẫn phụ huynh trong quá trình đọc sách.
Đến bây giờ nghĩ lại, tôi vẫn còn rất thích thú với không gian của buổi chiều hôm ấy. Không băng rôn, không sân khấu, chúng tôi trải bạt xuống cỏ, cùng quây quần bên nhau dưới một bóng cây. Tôi và nhà văn Phương Huyền thay phiên nhau đọc thơ, kể chuyện, giới thiệu những đầu sách phù hợp với các em. Đến phần giao lưu, một cậu bé vừa học xong lớp 1 rụt rè giơ tay. Tôi tưởng đó sẽ là một câu hỏi, nhưng không phải, mà là tâm sự dường như được giấu kín lâu nay. “Con rất thích truyện tranh mà mẹ con không cho mua” - cậu bé cầm micro rồi nói nhanh. Tôi và những người có mặt không khỏi phì cười trước màn “tố cáo” đầy dễ thương của cậu bé. Bởi bên cạnh cậu lúc đó là người mẹ cũng đang cười ngượng ngùng.
 |
| Nhà văn Hồ Huy Sơn |
Cậu bé này không phải là “nạn nhân” duy nhất, bởi rất nhiều phụ huynh kiên quyết “nói không với truyện tranh” với lý do truyện tranh là thứ vô bổ; thậm chí, từng có quan niệm truyện tranh là “con sâu đục khoét tâm hồn”. Đã là quan điểm cá nhân thì rất khó để thay đổi, và có thể sẽ gây ra những “cuộc chiến” không hồi kết. Có điều, nếu một lần phụ huynh thử mở lòng với truyện tranh, tôi tin là ít nhiều họ sẽ có cái nhìn khác. Bởi thực tế cho thấy, có rất nhiều thế hệ đã lớn lên cùng những bộ truyện tranh như Doraemon, Thám tử lừng danh Conan, Nữ hoàng Ai Cập, Nhóc Maruko, Thần đồng đất Việt, Cô tiên xanh, Trạng Quỳnh… Kể cả giờ đây, khi đã trưởng thành, đã có gia đình, không ít người vẫn mua và đọc truyện tranh như thường!
Tôi cũng từng rất yêu thích Doraemon, chỉ tiếc là hồi xưa không có điều kiện để có thể sở hữu một bộ truyện cho riêng mình, mà chỉ đọc theo kiểu được chăng hay chớ, “vớ” được cuốn nào là đọc say sưa. Đây là bộ truyện không chỉ giúp các em nhỏ giải trí sau những giờ học căng thẳng, mà còn mang ý nghĩa giáo dục cao về tình bạn, về tình cảm gia đình. Một bộ truyện tranh nữa mà tôi tin chắc rằng, khi đọc xong, định kiến về thể loại này ít nhiều cũng được giảm. Đó là bộ truyện Người bà tài giỏi vùng Saga - cũng đến từ Nhật Bản, được họa sĩ Saburo Ishikawa minh họa dựa trên cuốn hồi ký của nghệ sĩ hài Yoshichi Shimada. (Tác phẩm này còn có phiên bản truyện chữ phát hành ở Việt Nam trước khi có phiên bản truyện tranh). Qua những khung tranh đầy sinh động, câu chuyện cảm động về tình bà cháu dần dần hiện lên với rất nhiều thương yêu, ấm áp mà tôi tin rằng, dẫu là người lớn hay trẻ con khi đọc không thể không rưng rưng.
2. Dẫn ra để thấy truyện tranh hoàn toàn không vô bổ, không “nguy hiểm” cho tâm hồn. Vậy nên, khi con mình thích đọc truyện tranh, tôi nghĩ phụ huynh không cần lo lắng hay cấm cản mà hãy tìm mua cho con những bộ truyện phù hợp và có giá trị. Phần việc sau đó là giám sát thời gian đọc của con, để không bị ảnh hưởng đến việc học hay sinh hoạt. Không chỉ truyện tranh mà các thể loại khác cũng như vậy. Nếu thực lòng muốn con có thói quen đọc sách, trước nhất, các bậc phụ huynh hãy quan tâm và tôn trọng sở thích đọc của con. Khi trẻ đã biết đọc đồng nghĩa với việc trẻ đã có sở thích riêng của mình. Tùy vào tính cách mà mỗi em lại có sở thích đọc khác nhau. Có em thích truyện tranh, có em thích truyện chữ. Có em thích văn học, có em thích lịch sử, địa lý, văn hóa hay thông tin kiến thức về vũ trụ, không gian…
Trong thời đại hiện nay, trước những cám dỗ từ TikTok, YouTube, FaceBook… để yêu cầu trẻ đọc sách thực sự không phải dễ. Điều đáng lo ngại nhất là các em không quan tâm, ngó màng đến sách vở; nếu các em có sở thích, mong muốn được đọc sách đã là một thành công bước đầu trong hành trình tạo lập thói quen đọc sách cho trẻ. Chính vì vậy, khi trẻ mong muốn đọc sách, hãy để trẻ thoải mái với lựa chọn của mình. Thậm chí, nếu có thể, phụ huynh hãy mua thật nhiều sách về nhà, như một cách tăng cường sự tiếp xúc và độ nhận diện của trẻ với sách. Ban đầu, có thể trẻ còn chưa quan tâm, chưa thích thú nhưng sống trong không gian ngập tràn sách vở như vậy, giống như một cách “mưa dầm thấm lâu”, trẻ sẽ dần dần khám phá ra những điều thú vị từ sách, trở nên thích thú và hào hứng hơn. Bởi chỉ có sự thích thú và hào hứng mới đưa trẻ đến với sách, từ đó giúp trẻ có thói quen đọc và yêu sách. Về sau, khi đã trở thành một người đọc thực sự, trẻ sẽ biết cách lựa chọn những cuốn sách tốt và phù hợp nhất với mình. Khi đó, phụ huynh đã không còn phải lo lắng, giành giật với trẻ từ điện thoại, máy tính nữa mà chỉ cần vui vẻ “móc ví” mua sách cho con mà thôi!
Trong quan sát cá nhân, tôi nhận ra có sự khác biệt rõ rệt giữa những em bé có đọc sách và không đọc sách. Khi trò chuyện với những em bé được giới thiệu là có đọc sách từ nhỏ, không ít lần tôi ngạc nhiên về vốn từ và khả năng nói chuyện của các em. Và dường như, một tác dụng quý giá mà việc đọc sách mang lại chính là trao cho các em một tâm hồn, một tấm lòng biết rung động, biết thương yêu và chia sẻ đến những người xung quanh. Nhưng tất nhiên, cũng cần phải lưu ý rằng, các bậc phụ huynh không nên đặt quá nhiều kỳ vọng vào việc đọc sách của con, từ đó vô tình tạo ra áp lực cho con cũng như cho chính bản thân mình. Hãy xem sách là món ăn tinh thần của con, đừng nghĩ rằng, đọc sách sẽ giúp con trở nên tài giỏi, xuất chúng hay đọc xong cuốn sách hôm nay thì ngày mai con sẽ ngoan ngoãn, lễ phép hơn.
Sự kỳ vọng đó vô hình trung khiến các bậc phụ huynh xem đọc sách là một nhiệm vụ bắt buộc của trẻ, vì mục tiêu mà phụ huynh đang chờ đợi ở con em mình. Dẫn đến hệ quả là trẻ cũng cảm thấy áp lực và dần dần nảy sinh tâm lý ghét sách, không còn hứng thú với sách. Bên cạnh đó, để việc đọc sách của trẻ trở nên hiệu quả, nếu có thể, cha mẹ hãy đọc sách cùng con. Sẽ chẳng có một đứa trẻ nào yêu thích việc đọc sách khi trong nhà không có một cuốn sách nào, khi bố mẹ chúng không đọc sách mà suốt ngày cắm cúi vào máy tính, điện thoại. Việc đọc sách cùng nhau, một mặt vừa đồng hành với con vừa tăng sự kết nối, giúp tình cảm giữa các thành viên trong gia đình gần gũi, bền chặt hơn.
3. Một mùa hè nữa lại về. Có lẽ, không lúc nào thích hợp để khích lệ, động viên trẻ nhỏ đọc sách bằng lúc này. Bởi đây là lúc mà trẻ không còn phải lo chuyện học hành, thi cử, có thời gian và tâm trạng dành cho việc đọc sách nhiều hơn. Hãy đưa trẻ đến và “thả” chúng vào những nơi có nhiều sách như nhà sách, thư viện, hay quán cà phê sách, để trẻ bắt đầu làm quen và khám phá những điều thú vị từ trong sách vở cũng như khám phá chính sở thích của mình. Trường hợp gia đình tổ chức đi tham quan du lịch ở đâu đó, đừng quên nhét một, hai cuốn sách vào ba lô để gia đình có thể cùng nhau đọc sách trên bãi biển, dưới tán cây rừng hay trên thảm cỏ xanh đầy gió…
Giống như cây kiểng, muốn cây có thế đẹp thì người làm vườn phải bỏ công uốn nắn từ lúc cây còn nhỏ. Việc tạo lập thói quen đọc sách cho trẻ cũng vậy. Muốn trẻ trở thành người yêu thích, hưởng lợi từ việc đọc sách, thì trước mắt phải hình thành và tạo lập thói quen đọc sách cho trẻ. Một thói quen, nhất là thói quen đọc sách bao giờ cũng cần đến sự kiên trì, và rất nhiều yêu thương.
Trước khi “giao phó” cho nhà trường và xã hội, hãy bắt đầu từ chính gia đình mình. Bởi thời gian gắn bó với gia đình của các em trong kỳ nghỉ hè này nhiều hơn, nếu không muốn nói là toàn thời gian. Tôi biết rằng, nuôi dưỡng một đứa trẻ thật không dễ dàng, nhưng để trao một cuốn sách mà chúng yêu thích thì hoàn toàn không khó. Quan trọng hơn, nếu không hành động sẽ không bao giờ có kết quả. Vì vậy, hãy trao cho đứa trẻ của mình cuốn sách mà chúng yêu thích ngay từ bây giờ, với một sự thoải mái và vui vẻ nhất!
