Đây cũng được xem là dòng phim có lợi thế với nguồn tư liệu lịch sử phong phú hay các chính sách hỗ trợ của Nhà nước. Tuy nhiên, trước xu thế toàn cầu hoá và áp lực cạnh tranh từ thị trường, dòng phim cách mạng Việt Nam cũng đang phải đối mặt với nhiều trở ngại để tăng khả năng thu hút khán giả trong khi vẫn giữ vững màu sắc riêng. Thách thức về kịch bản, công nghệ và chiến lược phân phối vẫn là bài toán đang cần tìm lời giải trong khi chi phí sản xuất được xem là khó khăn lớn nhất đối với các nhà làm phim.
Thành công với hơn 600 tỷ đồng doanh thu phòng vé của Mưa đỏ (tính đến ngày 13/9) xác lập đỉnh cao mới trong lịch sử điện ảnh Việt Nam, củng cố thêm niềm tin về sự phát triển của dòng phim chiến tranh - lịch sử - cách mạng. Chia sẻ với giới truyền thông, đạo diễn Mưa đỏ - Đặng Thái Huyền gọi đây là “giấc mơ có thật” và cho biết toàn thể ê-kíp đã “dốc đến kiệt sức” để làm nên bộ phim.
Dù chi phí sản xuất không được tiết lộ, giới chuyên môn vẫn cho rằng Mưa đỏ là một trong số tác phẩm tiên phong nhờ cách làm phim mới, khi lần đầu tiên bộ phim do Nhà nước thực hiện được phát hành thương mại. Sự khác biệt này nhanh chóng trở thành hiệu ứng, lan toả mạnh mẽ trong cộng đồng.
Trên VnExpress, đạo diễn Đặng Thái Huyền cho rằng yếu tố khiến tác phẩm vượt qua được ranh giới “phim Nhà nước” không nằm ở việc đơn vị Nhà nước hay tư nhân sản xuất mà ở việc nó có được đầu tư xứng đáng hay không. “Một bộ phim thành công phải đáp ứng đủ các yếu tố cơ bản: kịch bản tốt, được đầu tư kỹ lưỡng và sự nghiêm túc, nỗ lực của ê kíp. Nếu hội đủ những điều kiện đó, tôi tin phim dù xuất phát từ mục đích thương mại hay phục vụ nhiệm vụ chính trị, đều có thể chạm đến trái tim khán giả”, đạo diễn Mưa đỏ nhận định.
Đạo diễn Đinh Tuấn Vũ - một nhà làm phim thuộc thế hệ 8x và từng có duyên với dự án phim chiến tranh, lịch sử theo đơn đặt hàng của Nhà nước tiết lộ: thông thường chi phí đầu tư cho mỗi tác phẩm anh thực hiện thuộc chủ đề này chỉ dưới 15 tỷ đồng. Trong khi đó, nếu muốn mang lại hiệu quả chân thực về mặt thị giác, một bộ phim kể câu chuyện chủ đề chiến tranh sẽ cần khoản kinh phí lớn hơn rất nhiều.
“Sự chung tay giữa Nhà nước và các nhà đầu tư tư nhân, theo tôi, là yếu tố tối quan trọng và là tiền đề để dòng phim chiến tranh cách mạng có thể bùng nổ lâu dài theo cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng. Nếu chúng ta đủ khả năng, đủ nguồn lực để khai thác, tôi tin dòng phim này sẽ có thể một lần nữa trở thành ‘signature’ của điện ảnh Việt Nam trên trường quốc tế”, đạo diễn Truyền thuyết về Quán Tiên tâm sự.
Nam đạo diễn cũng bày tỏ mong muốn có cơ chế hợp tác thật cụ thể, thuận lợi giữa Nhà nước và các nhà đầu tư tư nhân. “Nghĩa là việc xã hội hoá một dự án phim chiến tranh cách mạng cần được thực hiện theo cách dễ dàng, hiệu quả nhất. Bởi những nhà làm phim tư nhân thường luôn gặp nhiều khó khăn khi muốn tái hiện những khoảnh khắc lịch sử nếu không có sự hỗ trợ từ phía Nhà nước. Ngược lại, những bộ phim do Nhà nước đầu tư mà không có sự tham gia của phía tư nhân thì luôn gặp khó trong khâu phát hành, tiếp cận khán giả. Khi đó, nhiều bộ phim làm ra sẽ không thể vươn tới vị trí và ‘nhiệm vụ tuyên truyền’ đúng nghĩa của nó”, Đinh Tuấn Vũ phân tích.
Ở góc độ nhà đầu tư, ông Nguyễn Hoàng Hải - Giám đốc Nội dung của CGV Việt Nam - nhấn mạnh rằng để dòng phim cách mạng phát triển bền vững, sẽ luôn cần sự đồng hành lâu dài giữa Nhà nước và doanh nghiệp. “Các cơ quan chức năng nên có chính sách ưu đãi về tài chính, phát hành và truyền thông cho phim thuộc thể loại này. Còn các nhà đầu tư cần nhìn nhận phim cách mạng không chỉ là sản phẩm văn hoá mà còn là cách tạo dựng thương hiệu, góp phần vào chiến lược ‘ngoại giao văn hoá’”, đại diện CGV Việt Nam gợi ý.
Ông Hải cũng khẳng định nếu được đầu tư đúng cách, dòng phim cách mạng Việt Nam sẽ không chỉ gây tiếng vang trong nước mà còn có thể vươn tới các thị trường quốc tế, giúp quảng bá hình ảnh Việt Nam đầy bản sắc cùng với chiều sâu văn hoá lịch sử.
Tại Hội nghị lần thứ 39 Ban chấp hành Đảng bộ TP.HCM khoá XI, Bí thư Thành uỷ TP.HCM khi đó là ông Nguyễn Văn Nên từng nhắc đến phim Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối với điều đáng suy ngẫm khi tác phẩm này không do Nhà nước đầu tư, mà do một nhóm nhà làm phim cùng các nhà tài trợ thực hiện. Theo đó, ông Nên cũng đề nghị các ngành có liên quan suy nghĩ, nghiên cứu, có chính sách thu hút mọi nguồn lực xã hội để phát triển văn học, nghệ thuật của TP.HCM.
Hầu hết nhà làm phim và các đơn vị sản xuất đều công nhận đề tài chiến tranh - lịch sử đang là mảnh đất tiềm năng để khai thác, đặc biệt trong bối cảnh hoà bình, giữa thời điểm thế hệ trẻ ngày càng ủng hộ, quan tâm nhiều hơn đến các sản phẩm giải trí mang tinh thần dân tộc, lòng yêu nước. Thế nhưng, nút thắt về kinh phí hay chính sách đang bị xem là rào cản lớn khiến nhiều đơn vị làm phim vẫn còn loay hoay nghĩ giải pháp.
|
Đạo diễn Nguyễn Quang Dũng gợi ý rằng các đơn vị Nhà nước có thể chủ động xem xét, lựa chọn kịch bản ý nghĩa, phù hợp để đầu tư ngân sách, hoặc ủng hộ về mặt chính sách giúp đoàn phim giảm gánh nặng chi phí, ví dụ như có thể hỗ trợ bối cảnh ở địa phương, hay giúp ổn định an ninh trật tự trong suốt quá trình bấm máy... Còn khi chưa thể giải quyết triệt để vấn đề trên, một số hình thức Nhà nước ủng hộ về mặt tinh thần như động viên các nhà đầu tư, người làm nghệ thuật theo đuổi đề tài khó này cũng được đạo diễn Nguyễn Quang Dũng đánh giá cao.
“Cái gì mà khó thì nhà đầu tư sẽ rất cân nhắc, dẫn đến khả năng khan hiếm sản phẩm đầu ra. Mà ít làm thì lại khó hay, khó phát triển. Điều quan trọng tôi nghĩ rằng chúng ta cũng nên tư duy thoáng và hiểu rằng nghệ thuật không phải là chính sử. Nếu cần yếu tố chính xác về lịch sử, chúng ta có thể đầu tư vào dự án của các nhà nghiên cứu lịch sử. Còn nghệ thuật đó là những góc nhìn khác nhau, cùng đi tìm sự đồng cảm”, đạo diễn Đất rừng phương Nam bày tỏ.
Khó khăn trong khâu thực hiện dẫn đến sự thiếu hụt số lượng tác phẩm thuộc chủ đề chiến tranh - cách mạng - lịch sử trong thị phần phim ảnh tại Việt Nam. Đây cũng là nỗi niềm trăn trở của nhiều thế hệ đi trước - những người từng bước qua mưa bom bão đạn và chưa bao giờ quên được nỗi ám ảnh. Tác giả Đặng Kim Trâm - em gái của nữ bác sĩ, liệt sĩ, Anh hùng lực lượng vũ trang Đặng Thuỳ Trâm cho rằng với truyền thống ngàn năm giữ nước, đây là đề tài bất tận mà trước nay vẫn chưa được khai thác nhiều cho xứng đáng với bề dày lịch sử Việt Nam. “Tôi mong có nhiều bộ phim tái hiện lại lịch sử dân tộc để lớp trẻ ngấm và yêu sử nước nhà”, bà Trâm chia sẻ.
Ông Bùi Quang Minh - nhà sáng lập kiêm Chủ tịch Beta Group, tập đoàn hoạt động trong lĩnh vực đầu tư, sản xuất, phát hành và trình chiếu - đánh giá dòng phim cách mạng Việt Nam là một mảnh đất tiềm năng, nhưng cũng đòi hỏi cách tiếp cận tinh tế và sáng tạo để phim “vừa giữ được chiều sâu, vừa hấp dẫn về hình thức”. Trong quá trình chọn lọc dự án và các ý tưởng mới, ông Minh tiết lộ đơn vị này đặc biệt cân nhắc những câu chuyện có tính nhân văn, yếu tố cảm xúc mạnh mẽ, lồng ghép tinh thần yêu quê hương, đất nước và văn hoá Việt nhưng vẫn phải đủ thu hút khán giả đại chúng. Thách thức lớn nhất, theo ông Minh: “Có lẽ là việc cân bằng giữa yếu tố chính luận và tính giải trí”.
Có thể thấy dòng phim cách mạng Việt Nam hiện giữ vai trò rất quan trọng trong đời sống văn hoá nghệ thuật quần chúng. Tuy vậy, chỉ khi có sự đồng lòng từ cơ quan quản lý và giới làm phim cùng sự ủng hộ của khán giả đại chúng, dòng phim này mới thực sự phát huy thế mạnh, tiến tới phát triển bền vững và góp phần giáo dục thế hệ trẻ về lịch sử dân tộc.
