Mới đây, tại Anh xuất hiện một nhóm người lấy tên gọi Just Stop Oil đã ném súp cà chua lên bức tranh nổi tiếng “Hoa hướng dương” của danh họa Vincent Van Gogh. Trước đó, họ đã có những nỗ lực nhằm tấn công các kiệt tác nghệ thuật của danh họa Leonardo da Vinci tại Viện nghệ thuật hoàng gia London và một số nơi trên thế giới. Không chỉ tấn công tranh quý, nhóm này còn tạt sơn vào các công trình của chính phủ. Mục đích của họ là nhằm thu hút sự chú ý của cộng đồng về vai trò của nhiên liệu hóa thạch trong biến đổi khí hậu. Cũng là bảo vệ môi trường, nhưng thay vì sáng tạo nghệ thuật, họ lại tìm cách “xúc phạm”. Vậy, chúng ta nghĩ gì về Nghệ thuật Môi trường?

Nghệ thuật môi trường là một phong trào nghệ thuật bao gồm các tác phẩm nghệ thuật nhằm nâng cao hoặc trở thành một phần của môi trường, nỗ lực đưa ra các tuyên bố về các vấn đề môi trường và sinh thái. Tác phẩm nghệ thuật thân thiện với môi trường được tạo ra bởi các nghệ sĩ chỉ sử dụng các vật liệu tự nhiên như cánh hoa, vỏ sò, cành cây, cát và nước.

Vậy, nghệ thuật chủ nghĩa môi trường có lịch sử như thế nào?

Sắp đặt Lửa và Băng: Khung cảnh đang thay đổi của chúng ta với các tác phẩm của Ethan Turpin và Environment Makers tại Bảo tàng Nghệ thuật và Tự nhiên Wildling

Môi trường vật chất và tự nhiên luôn có vị trí trong lĩnh vực nghệ thuật. Quay trở lại với các bức tranh trong hang động thời kỳ đồ đá cũ, thường là các đại diện của động vật hoặc thực vật; những thứ từ thiên nhiên có tầm quan trọng đối với lối sống thời tiền sử. Khi nghệ thuật và các hình thức của nó phát triển qua nhiều thế kỷ, các biểu hiện của môi trường tự nhiên được nhìn thấy thông qua các hình thức như tranh phong cảnh, liên quan đến việc người nghệ sĩ vẽ một môi trường khi họ ngồi trước nó, phát triển mối liên hệ sâu sắc với môi trường xung quanh vật chất của họ.

Tuy nhiên, khi xã hội đã nhận thức rõ hơn về môi trường vật chất và các vấn đề sinh thái mà nó phải đối mặt, nghệ thuật môi trường đã phải thích ứng. Các họa sĩ Môi trường đương đại đã lồng ghép những vấn đề này vào các tác phẩm của họ, để thu hút sự chú ý và khơi dậy cuộc thảo luận về cách con người và sự phát triển không ngừng của nền công nghiệp hóa đã ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường vật chất.

Với sự suy thoái liên tục của môi trường, các cuộc thảo luận rộng rãi trên toàn cầu, các họa sĩ và nghệ sĩ môi trường bắt đầu thích nghi với nghệ thuật của họ. Họ thể hiện cách môi trường đang chết dần thay vì chỉ đơn giản là thể hiện vẻ đẹp của nó. Phong trào này được ghi nhận là mới nổi vào những năm 1960, với các nghệ sĩ nổi bật bao gồm Jean-Max Albert, Nils Udo, Piotr Kowalski và Robert Smithson.

Tại sao Nghệ thuật Môi trường lại quan trọng?

Nghệ thuật Môi trường không chỉ tạo ra một không gian để thể hiện vẻ đẹp của môi trường tự nhiên mà còn tạo ra một không gian để truyền bá những thông tin quan trọng, nâng cao nhận thức về các vấn đề sinh thái và môi trường như sự nóng lên toàn cầu, biến đổi khí hậu.

Phong trào nghệ thuật chủ nghĩa môi trường.

Nghệ thuật môi trường, còn được gọi là nghệ thuật Chủ nghĩa môi trường, hoặc thậm chí nghệ thuật biến đổi khí hậu, có thể được định nghĩa là một loạt các hoạt động nghệ thuật liên quan đến việc trình bày, thể hiện các vấn đề sinh thái của biến đổi khí hậu, ô nhiễm và các chủ đề tương tự liên quan đến tình trạng xấu đi của môi trường.

Phong trào này đã đạt được sức hút đáng kể trong suốt những năm 1990 khi các nghệ sĩ bắt đầu thảo luận về cách con người ảnh hưởng đến môi trường họ sống.

Kể từ những năm 1990, phong trào nghệ thuật Môi trường đã hướng tới những cách thể hiện sâu sắc hơn, mô tả những biểu hiện của các hệ thống, quá trình và hiện tượng liên quan đến các mối quan tâm xã hội - sinh thái. Với chủ đề của nó, phong trào bao gồm cả khoa học và triết học, liên quan đến các phương tiện truyền thống cũng như mới trong các mô tả của nó về môi trường.

Ví dụ về những điều này là cảnh quan thiên nhiên nhiều hơn từ các khu vực nông thôn, cũng như các môi trường đô thị và ngoại ô được công nghiệp hóa nhiều hơn. Phong trào đã có một vị trí rất nổi bật trong lĩnh vực nghệ thuật, trở thành tâm điểm của nhiều cuộc triển lãm đương đại trên toàn thế giới khi các cuộc trò chuyện về các vấn đề biến đổi khí hậu và các mối quan tâm về môi trường toàn cầu được mở rộng.

Nghệ thuật môi trường là một khái niệm rất rộng, chứ không phải là một phong trào cụ thể. Không có định nghĩa cụ thể về thuật ngữ, nhưng phong trào bao gồm một loạt các chủ đề và thông điệp xã hội, chính trị và khoa học, và có thể được phân loại thành một số phong trào phụ.

Các phong trào phụ này là nghệ thuật Khái niệm, nghệ thuật Trái đất, nghệ thuật Đất và nghệ thuật Bền vững. Một chủ đề chung chính giữa tất cả các phong trào phụ này là chủ đề đối phó với khủng hoảng khí hậu và chuyển động sinh thái.

Tìm kiếm địa điểm mới có nghĩa là các nghệ sĩ đã loại bỏ sức mạnh khỏi ngành công nghiệp đã thành lập, và do đó đặt câu hỏi về sự cần thiết của ngành công nghiệp thương mại hóa này. Việc sử dụng vị trí này cũng cho phép các nghệ sĩ thể hiện mối quan hệ giữa con người và môi trường vật chất bằng cách kết hợp hai lực lượng trong tác phẩm của họ, thể hiện khả năng nghệ thuật và thực hành của họ trong chính tác phẩm nghệ thuật.

Những nghệ sĩ này sẽ nhằm mục đích thay đổi cách nhìn hoặc nhận thức các địa điểm tự nhiên này, nhưng đồng thời, mang lại ánh sáng cho những gì vốn có tự nhiên ở đó, khiến người xem suy nghĩ lại về cách họ nhìn nhận môi trường tự nhiên và chú ý đến các hệ sinh thái.

Mục tiêu chính của các nghệ sĩ theo chủ nghĩa Môi trường là thể hiện mối quan hệ giữa con người và môi trường, bằng cách kết hợp môi trường tự nhiên với tác phẩm của họ. Điều này thường được thể hiện thông qua các vấn đề về sinh thái, sức khỏe môi trường và các vấn đề liên quan đến quyền con người, làm cho Nghệ thuật môi trường trở thành một phương tiện tuyệt vời để đại diện cho bảo tồn thiên nhiên và chính trị thân thiện với môi trường.

Đương nhiên, điều này có nghĩa là những nghệ sĩ này đóng một vai trò quan trọng trong xã hội lớn hơn, thay vì chỉ từ góc độ nghệ thuật, vì tác phẩm của họ nâng cao nhận thức về các vấn đề sinh thái và các vấn đề nghiêm trọng mà môi trường đang phải đối mặt.

Các nghệ sĩ môi trường làm thay đổi cách chúng ta xem vị trí của sáng tạo nghệ thuật; thay vì sử dụng studio của nghệ sĩ làm không gian duy nhất để sáng tạo, các nghệ sĩ Môi trường tương tác với thế giới tự nhiên một cách trực tiếp và tích cực hơn nhiều.

Có nhiều quan điểm môi trường khác nhau về nghệ thuật và thiên nhiên. Các đại diện sinh thái có thể bao gồm từ hoạt động tích cực đến nâng cao nhận thức tại các lễ hội và triển lãm nghệ thuật. Để cải thiện hành tinh và mang con người và môi trường đến gần nhau hơn, các nghệ sĩ cố gắng nâng cao nhận thức của công chúng thông qua các sáng tạo của họ.

(Theo artincontext.org)

Nguồn Văn nghệ số 44/2022