Chứ không phải trái tim sao?
…Phương dò dẫm về đến ngõ, thấy mờ mờ trước mặt chiếc xe hơi màu đen bóng, một dáng áo đỏ thon gọn mềm mại đang tựa lưng vào mũi xe.
“Anh chưa phẫu thuật mắt à? Sao không làm cho sớm, kẻo mà…”
“Kẻo mà mù phải không?” – Phương nghĩ thế, nhưng không đáp lại My, trong lòng anh đang rộn ràng một niềm vui nho nhỏ. My về, nghĩa là thằng Bơ cũng về. Mà nó đâu, sao không ra chào đón anh, như một người bạn cũ lâu ngày không gặp? Hay nó đã quên anh rồi?
…Phương thận trọng len vào giữa những khoảng cát không có cỏ gai để lần theo vết chân của con chó Phèn. Đơn giản là con Phèn ở đâu thì thằng Bơ ở đó. Khi Bơ xuất hiện, con Phèn lập tức nhận ra đó là người bạn thân thiết mà nó sẽ gắn bó lâu dài. Phương không biết chó nghĩ gì, nhưng chỉ nhìn ánh mắt đen lấp lánh của nó hướng về phía thằng Bơ là anh có thể nhận thấy điều nó nghĩ. Đối với loài chó, Phèn có đôi mắt tuyệt đẹp, đen và sáng long lanh, thứ mà nó dùng làm ngôn ngữ giao tiếp chính với loài người.
Khi chưa có Bơ, Phèn vẫn cùng Phương đi dạo trên bãi cát mỗi buổi sáng, tìm kiếm và đào bới những con ốc mỡ rất hồn nhiên để lộ mình trên cát. Ven bãi biển làng Phương không nhiều loài ốc mỡ, nhưng khi chúng đã xuất hiện là rất đáng để thưởng thức. Buổi sáng sớm, thủy triều rút biển xuống sâu mãi tận dưới kia, trên bãi cát phẳng nổi lên những đụn nhỏ to cỡ vốc tay, ấy chính là một chú ốc mỡ đang nằm trong cát. Chỉ cần dùng tay bới nhẹ, nhặt con ốc vào trong xô, một giờ buổi sáng có thể đầy xô. Sau khi nhặt ốc mỡ trên cát, Phương và con Phèn lại dắt nhau ra bờ kè bắt ốc mặt trăng. Buổi sáng, ốc mặt trăng bò lên bám vào những tấm bê tông lớn ở bờ kè, người ta chỉ việc phát hiện và tóm lấy chúng. Bắt ốc mặt trăng không phải là sở trường của Phèn, nên nó chỉ đứng trên bờ đợi chủ ném ốc lên, nó đón lấy và công vào xô.
![]() |
Bên bờ biển. Ảnh minh họa: Pixabay |
Khi con Phèn thành thạo thao tác bắt ốc mỡ trên cát, Phương có nhiều thời gian rảnh để ngắm biển hơn. Anh thích đi bộ ra bến tàu, nơi những con tàu đánh cá làng anh đang nằm nghiêng nghe sóng vỗ. Bãi cát trên bến tàu là thế giới của những con bối bối. Chúng là một loài cua nhỏ đào hang trong cát, nhỏ xíu, nhưng hai cái càng của chúng lại to bất thường. Khi mặt đất tĩnh lặng, cả làng bối bối kéo nhau ra cửa hang và giơ hai cái càng trắng xóa vẫy qua vẫy lại trong không khí. Phương chưa bao giờ bắt được một con bối bối, vì chưa khi nào anh lại gần chúng được. Chỉ cần một tiếng động nhẹ không phải của sóng và gió, là bối bối chui tọt vào hang. Phương cũng không biết động tác khua càng như chào hỏi ấy có nghĩa gì, và có ích gì cho cuộc đời bối bối, nhưng Phương thấy buồn lắm. Cả một bãi cát dài với những con bối bối khua những chiếc càng màu trắng, hệt như cái vẫy tay tạm biệt. Mà những cuộc chia ly mới buồn làm sao.
Con Phèn cũng chưa khi nào tóm được một con bối bối, và nó cũng thường giữ im lặng bên chủ để ngắm làng bối bối đứng ngoài cửa hang vẫy chào sóng gió. Phèn là con chó My tặng Phương trước khi rời làng đi miền Nam. Cả ngôi làng này đâu chỉ có My đi. Ai cũng đi cả, người này dắt theo người kia, họ cứ biền biệt, và chỉ về làng vào mấy ngày áp Tết, lại ra đi khi không khí mùa xuân còn chưa kịp loãng phai. Nói cách khác, bây giờ làng không còn thanh niên, chỉ người già và trẻ nhỏ. Những đứa trẻ đang lớn lên để rời làng đi, chỉ ít ỏi những người đàn ông trung tuổi còn bám biển, và những cụ ông, cụ bà lặng lẽ vun vén cho những mái nhà nhỏ nằm chênh chao bên bờ biển, khi mà những rừng phi lao mỗi năm lại bị sóng gặm mòn từng trảng lớn.
Thằng Bơ là con trai của My. Năm năm trước My mang nó về làng, rồi bỏ lại. Thằng bé thừa hưởng nét đẹp của cha nó, Phương nghĩ thế. Chỉ có một điều, nó không bao giờ cười.
…Bờ cát toàn dấu chân của Phèn. Khi đã hoàn thành việc tìm ốc mỡ mỗi sáng, Phèn tự cho phép mình lang thang trên bãi cát, tìm những đồ chơi nó yêu thích tha về. Sáng nào nó cũng tìm được ít nhất một món đồ mà sóng mang từ khơi xa đến, thường là những chiếc bóng đèn thủy tinh. Phương không hiểu bóng đèn từ đâu mà nhiều thế, con Phèn tha về để cả đống bên bờ giậu phi lao. Nó đem về tặng Bơ, mà Bơ thì tin rằng nó sẽ khiến những bóng đèn kia thắp sáng trở lại, Khi đó, nó sẽ chữa lành cho Phương đôi mắt. Bơ đã theo nhà nội rời làng chài từ lâu, mà con Phèn vẫn ngày ngày đi tìm quà về để đó, ngóng chờ.
Hồi ấy, Tết nào về làng My cũng đến gặp Phương. Thấy bảo Phương luôn cho thằng bé đi theo mỗi buổi sáng, thấy bảo con Phèn thân với thằng bé lắm. Thấy bảo mối quan hệ lạ lùng của cả ba người như được sắp xếp từ tiền kiếp. Rồi My bảo nếu Phương rời làng, đi với My vào trong Nam, thì có thể bây giờ Phương là cha đẻ của thằng Bơ, thì đã không có những cuộc chia ly mỗi kỳ xuân đến.
Nhưng Phương làm sao là cha đẻ của thằng Bơ được, Phương cũng không thể rời làng. Đôi mắt anh mỗi ngày một mờ đi, khoảng cách giữa anh và vạn vật mỗi ngày một xa dần. Làm sao anh theo My vào Nam để thành gánh nặng cho cô được. Người ta nói căn bệnh anh đang mang sẽ có ngày khiến anh mù vĩnh viễn.
Phương đã chuẩn bị cho điều đó từ lâu rồi. Nên khi My mang một đứa trẻ bốn tuổi về làng, anh không thấy hờn ghen, giận dỗi. Anh có cảm giác như đó là một món quà lớn mà My sẽ dành tặng anh, như trước khi đi My đã tặng anh con Phèn. Vì thế, ngày nào anh cũng sang nhà hàng xóm đón thằng Bơ đi chơi. Anh cho nó theo anh ra bãi biển. Mắt kém, anh không thể theo thuyền ra khơi đánh cá, nhưng anh sẽ dạy nó biết cách ngắm bình minh biển như thế nào. Mỗi khi một mẻ lưới được kéo lên bờ, anh cảm nhận trong đôi mắt thằng Bơ một niềm háo hức, vui mừng. Nó nhanh nhẹn, xăm xắn giúp các bác chài gỡ cá ra khỏi lưới, thận trọng đặt những món quà của biển vào chiếc rổ lớn, thích thú ngắm những con sứa lớn trong suốt hay những con sao biển như những ngôi sao năm cánh trên bầu trời đêm mải ngắm mình trong mắt biển mà rớt xuống. Những lúc đó, anh tin là khóe miệng xinh xinh của nó sẽ nở một nụ cười. Nhưng nó không bao giờ cười. Nó biểu hiện niềm vui bằng đôi mắt, nhưng không phải nụ cười.
Phương có yêu My không? Có người rạch ròi rằng trong số những tình yêu, thì may ra mới chỉ có một tình yêu đích thực. Trên đời có những người không bao giờ gặp một tình yêu đích thực. Phương không rạch ròi như thế, anh nghĩ đơn giản lắm: Bất cứ ai, bất cứ điều gì khiến anh nhớ thương và đau khổ, anh đều cho đó là tình yêu.
…Hôm nay, dấu chân con Phèn có phần xáo động. Nó liên tục đi vòng tròn. Những dấu chân như lún sâu hơn trong cát, nhưng nó không hề đào bới. Bình thường nó chỉ lướt một vòng trên bờ cát, nhưng lần này nó để lại những dấu chân quẩn quanh. Tuồng như nó quá vui, hay bối rối, bồn chồn. Phương gạt hết lớp cỏ gai nhọn đang đua nhau đâm vào bắp chân trần của anh. Mọi thứ chỉ thực sự hiện lên hình hài khi anh đến thật gần. Nên để lần theo dấu chân con Phèn, mà anh biết chắc nó sẽ dẫn đến chỗ thằng Bơ, anh phải lom khom dò dẫm như người đang bắt con gì bò trên cát. Trèo lên đỉnh một đụn cát, Phương nhìn xuống cái hủm sâu, nơi mà bằng cách nào đó biển tạo thành một cái lòng chảo lớn, phủ cát mịn màng, mà trên nền cát mềm mịn ấy nở tím sẫm những bông muống biển. Đúng như anh đoán, thằng Bơ và con Phèn đang nằm ngủ giữa những đóa hoa tím sẫm.
Tháng bảy, hoa muống biển nở tím trên bờ cát, còn rất lâu mới đến Tết, nhưng My đã đột ngột trở về. Phương đoán đi cùng My là một ông già, người mà cách đây lâu lâu đã ép My phải đón thằng Bơ vào Nam, người mà nhìn cách ăn mặc thì có vẻ một trí thức, hay một quan chức. Ông ta tuyên bố thằng Bơ không thể lớn lên ở biển, nhất lại là cái làng chài buồn tẻ ấy được. Phương đoán mối quan hệ của họ từng bị gián đoạn, đó chính là quãng thời gian My đưa thằng Bơ về làng, và nó đã ở bên Phương năm năm, như một đứa con trai, như một người bạn nhỏ.
Phương không biết những gì anh thấy rất mờ nhạt, là biển xanh, là sóng bạc, là những con sao hay ốc biển, hàng phi lao, và thậm chí khuôn mặt xinh đẹp của My, thì với những người khác, nó hiện ra rõ nét, đầy đủ sắc màu. Anh chưa bao giờ hiểu thế nào là một hình ảnh rõ nét, nên anh không cảm thấy mình bị mất đi một điều vô cùng quý giá, cũng như với những người khiếm thính bẩm sinh, thì âm thanh là thứ không tồn tại, chứ không phải thứ họ bị mất đi. Nhưng khi cái tin có người về đón thằng Bơ đi miền Nam, thì trái tim anh tan nát. Anh cảm nhận điều đó từ sâu trong ngực trái. Anh thấy một khoảng trống khổng lồ trong đó. Vậy là, không phải huyệt đản trung, anh không cảm thấy gì ở đó cả, điều duy nhất anh cảm thấy lúc này là sự đớn đau và trống rỗng ở trái tim.
Người đàn ông ấy là cha của thằng Bơ. Ông ta tin rằng khi đưa nó vào Nam, ông ta sẽ cho nó một cuộc sống đủ đầy, những thứ khiến nó mỉm cười và còn hơn thế, nó sẽ cười lớn cho cuộc đời hạnh phúc mà ông ban cho nó.
Phương cũng tin anh sẽ khiến thằng bé cười. Đôi lúc, trong các cố gắng của mình, anh thấy khóe miệng thằng bé dường như cong lên, với đôi mắt lấp lánh biểu thị niềm vui của nó. Nhưng nó không cười.
Tại sao thằng bé không cười? Nó nhất định phải từng biết cười từ khi sinh ra. Nghĩa là nụ cười là thứ nó mất đi, chứ không phải không tồn tại.
![]() |
Người ta bảo huyệt đản trung chủ về tình cảm, người ta dùng kim châm vào huyệt ấy để khống chế tình cảm với người khác. Ảnh minh họa: Pixabay |
…Phương ngồi xuống vạt hoa muống biển, bên thằng Bơ đang ôm cổ con Phèn ngủ ngon lành, như trước đây nó vẫn thường làm thế. Nghe động, thằng Bơ thức giấc, nó nhìn Phương nhoẻn cười.
Những người trong làng thường rời đi cùng chuyến xe lúc nửa đêm. Một chiếc xe giường nằm đậu ở khu công nghiệp ngay đầu làng, ngày nào cũng như ngày nào, 12 giờ đêm là chuyển bánh. Hôm ấy, người ta thấy con Phèn ngồi ở đó ngóng cổ tiễn chủ trên chiếc xe giường nằm. Vậy là, Phương quyết định đi Hà Nội phẫu thuật mắt rồi đấy. Có thể việc phẫu thuật sẽ không thành, và số tiền anh dành dụm bao năm sẽ trở nên vô nghĩa. Anh mang theo thằng Bơ trong lần đi phẫu thuật này, để lỡ có không thành, anh sẽ được nhìn thấy hình ảnh nó lần cuối cùng.
Phương vẫn hàng sáng đi bộ trên bãi biển nhặt ốc mỡ và ra bến tàu ngắm làng bối bối vẫy tay chào hư không một lời từ biệt. Người làng chài thở dài tiếc cuộc phẫu thuật mắt của anh đã không thành. Nhưng thằng Bơ đã biết cười, chỉ tiếc nó biết cười rồi thì lại theo mẹ và ông bố già đi miền Nam sống.
Một cái gì đó ở mạng sườn khiến thằng bé đau mỗi khi cười, hay khóc, thậm chí là nấc hoặc hắt hơi. Ông bác sĩ ở bệnh viện trung ương kết luận.
Nghĩa là mỗi khi cười, cái thứ ở mạng sườn ấy làm thằng bé đau, dần dần, nó hiểu ra nguyên nhân dẫn đến sự đau đớn ấy, và một cách rất tự nhiên, những nụ cười biến mất.
Điều bí mật ấy, chỉ Phương, con Phèn và biển biết.
Những con bối bối trên bờ biển nghe động khẽ, đã vội vàng rút chạy vào hang sâu. Phương kiên nhẫn đứng chờ, y như rằng lát sau từng chú bối bối lại mon men bò ra cửa hang, rồi yên tâm không có gì ngoài sóng và gió, chúng lại khua những cái càng trắng như thể từ biệt ai kia đang sắp rời thuyền. Không biết bối bối có huyệt đản trung không nhỉ? Người ta bảo huyệt đản trung chủ về tình cảm, người ta dùng kim châm vào huyệt ấy để khống chế tình cảm với người khác. Mỗi lần nghĩ về My và thằng Bơ, Phương lại rờ tay lên huyệt đản trung, nhưng lại nghe trong ngực trái tiếng thở dài của biển, sự trống rỗng loang toàng trong gió…
Song Ngư | Báo Văn nghệ