Sau khi nhà văn Khuất Quang Thụy nghỉ và qua đời, bà Nguyễn Hồng Liên, Phó Tổng biên tập phụ trách báo Văn nghệ làm Trưởng ban tổ chức. Hội đồng Giám khảo do nhà văn Nguyễn Bình Phương - Phó Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam, Trưởng ban Sáng tác Hội Nhà văn Việt Nam - làm Chủ tịch. Cuộc thi còn có Ban Cố vấn chuyên môn gồm các nhà văn: Sương Nguyệt Minh, Văn Chinh, Lê Hoài Lương và Nguyễn Trường. Tập đoàn THACO đồng hành trong suốt thời gian diễn ra cuộc thi.

Tháng 7/2025, Cuộc thi truyện ngắn báo Văn nghệ 2022 - 2024 được tổng kết, lễ trao giải diễn ra vào ngày 24/7, đáp ứng lòng mong mỏi của bạn viết, bạn đọc trên cả nước. Đây là một chặng đường dài so với các cuộc thi viết trước đây của báo Văn nghệ, là một cuộc thi được kì vọng lớn và có nhiều điểm khác biệt.

Cuộc thi truyện ngắn báo Văn nghệ 2022 - 2024 được phát động trong bối cảnh kinh tế, văn hóa của đất nước có nhiều biến động, đặc biệt sau Covid-19, đại dịch đã rung chấn địa cầu, làm thay đổi quỹ đạo cuộc sống của bộ phận lớn dân số thế giới nói chung và người dân nước ta nói riêng; Sự phát triển mạnh mẽ và vượt bậc của công nghệ, đặc biệt là AI tràn lấn sang lĩnh vực sáng tạo nghệ thuật, khiến một câu hỏi lớn được đặt ra: AI có thể thay thế nhà văn, những người sáng tạo nghệ thuật trên ngôn từ hay không?; Theo nhận định chung của các nhà nghiên cứu và thực tiễn, dường như mối quan tâm của người đọc và người viết với văn chương nói chung, thể loại truyện ngắn nói riêng đã giảm nhiều so với trước đây; Cuộc thi kéo dài hai năm và số lượng, yêu cầu đối với các tác phẩm trong thể lệ được nới rộng hơn. Nói cách khác, Cuộc thi truyện ngắn báo Văn nghệ đã được phát động và diễn ra trong vòng 2 năm với những biến động lớn trong đời sống xã hội. Đó là một cơ hội để các nhà văn, những nghệ sĩ của ngôn từ dang rộng cánh bay trên bầu trời nghệ thuật, nhưng cũng là một thách thức lớn trước đề tài, bút pháp và chất lượng tác phẩm.

Cho rằng văn chương, nghệ thuật vốn không nên có ưu ái cho bất cứ ai, đối tượng nào, chỉ cần tác phẩm hay. Nhưng với cuộc thi lần này Ban Tổ chức đã tỏ rõ kì vọng vào lực lượng viết trẻ. “Tác giả trẻ” ở đây không chỉ tính riêng những tác giả có độ tuổi từ 40 trở lại, mà cũng là những cây bút mới xuất hiện, những chủ nhân giàu tiềm năng của văn đàn trong tương lai gần. Các tác giả trẻ có xu hướng làm mới nội dung và hình thức rất quyết liệt.

Cuối năm 2023, khi cuộc thi đã đi được nửa chặng đường, Ban Biên tập báo Văn nghệ và Ban Cố vấn của cuộc thi đã có một cuộc họp sơ kết nhằm đánh giá, rút kinh nghiệm và đề ra những giải pháp mới nhằm tạo sức hút lớn hơn đối với cuộc thi. Ở chặng đầu, các tác phẩm dự thi hay chưa nhiều, tác phẩm xuất sắc nhất chưa xuất hiện, mà còn đang đợi... ở chặng sau. Thời điểm đó, nhà văn Khuất Quang Thụy đã nhận định: “Đi được một nửa chặng đường, nhưng cuộc thi chưa xuất hiện những tác phẩm xuất sắc, gây sửng sốt. Chưa thấy nghệ thuật thể hiện độc đáo. Các tác phẩm đều còn đọng lại những tiếc nuối phía sau. Nhiều tác giả trẻ có ý thức làm mới, nhưng chưa thành công. Các tác giả gạo cội lại chưa bứt phá. Một số tác giả được kì vọng lại chủ yếu viết “có nghề” mà thiếu sự tươi mới, chủ yếu nghiêng về luận đề”.

Nhà văn Hà Nguyên Huyến, nguyên Trưởng ban Văn xuôi báo Văn nghệ, cho rằng có thể dung lượng tối đa 7.000 chữ khiến các tác giả viết dàn trải, thiếu cô đọng. Tác giả trẻ có sự xanh tươi, nhưng để tạo được dấu ấn, có lẽ còn phải đợi chờ. Nhà văn Văn Chinh góp ý: Chặng đầu tiên của cuộc thi có vẻ êm ả, chưa thấy xôn xao, vẫn đang đợi chờ những tác phẩm cất lên được tiếng nói của thời đại. Theo nhà văn Sương Nguyệt Minh, số lượng truyện ngắn dự thi gửi về đã đăng đều cho thấy hiện trạng chung của văn chương nước nhà.

Nhưng ở chặng sau, chặng nước rút, các tác giả chọn đúng thời điểm để tung những tác phẩm đặc sắc nhất, tâm đắc nhất.

Theo thể lệ đã công bố, Cuộc thi truyện ngắn báo Văn nghệ đã kết thúc thời gian nhận tác phẩm dự thi vào 24h ngày 6/9/2024. Tổng số tác phẩm dự thi được gửi về tính đến khi khóa sổ là xấp xỉ 2.700 tác phẩm. Đặc biệt, trong tuần cuối cùng trước khi hết hạn nhận tác phẩm, báo Văn nghệ đã nhận được một lượng tác phẩm dự thi rất lớn gửi về: hơn 400 truyện ngắn. Ban Tổ chức, Ban Biên tập báo Văn nghệ quyết định kéo dài thời gian đăng tải tác phẩm dự thi, để không bỏ lỡ những tác phẩm hay. Do đó, các truyện ngắn dự thi được đăng trên báo Văn nghệ đến hết số 52/2024.

Trong thời gian diễn ra cuộc thi đã có 253 truyện được chọn đăng. Thành phần tác giả tham gia cuộc thi rất đa dạng. Có những tác giả ngoài 90 tuổi, lại có những tác giả còn nhỏ tuổi (trẻ nhất là 10 tuổi). Có các tác giả chuyên nghiệp, các nhà văn đã thành danh trên văn đàn và cả những tác giả lần đầu sáng tác.

Sau truyện ngắn dự thi cuối cùng của cuộc thi lần này đăng ở số báo 52, kết thúc năm 2024, cũng là kết thúc việc đăng tải tác phẩm dự thi, Ban Sơ khảo của cuộc thi đã được thành lập. Kết quả, sau vòng chấm sơ khảo, đã có 30 tác phẩm lọt vào vòng chung khảo. Ngay sau khi có kết quả sơ khảo, Ban Chung khảo của cuộc thi đã làm việc hết sức nghiêm túc, công tâm, chọn 10 tác phẩm để trao giải.

Đánh giá một cách tổng quan, nhà văn Nguyễn Bình Phương - Chủ tịch Hội đồng Giám khảo - khẳng định về cả số lượng lẫn chất lượng, cuộc thi đã thể hiện đúng mặt bằng hiện tại của thể loại truyện ngắn. Hầu hết các tác phẩm dự thi đã phản ánh khắc họa nhiều khía cạnh của đời sống xã hội bằng sự nhạy bén, sắc sảo và hết sức trách nhiệm. Qua những phản ánh, mổ xẻ đầy tinh tế này, chúng ta có thể rút ra bài học sâu sắc về số phận, thân phận và nhân phẩm cũng như tình thế của con người trong đời sống xã hội hôm nay. Ở khía cạnh nghệ thuật thể hiện, các tác phẩm phần nào cho thấy được tính đa dạng, phong phú đến mức tự do, tự tại về nghề của người sáng tạo. Bên cạnh những tác giả, tác phẩm kiên định với lối viết đậm chất truyền thống, có không ít những tác giả, tác phẩm thể hiện rõ nét tinh thần tìm tòi, khám phá cách thể hiện mới, từ góc tiếp cận tới giọng điệu, từ bút pháp cho tới bố cục.

“Ngoài giá trị nghệ thuật văn chương cụ thể mà các tác phẩm mang tới, cuộc thi còn cho thấy giá trị khác, đó là tình yêu văn chương dường như không bao giờ tắt, trái lại vẫn luôn bền bỉ cháy trong mỗi nhà văn”, nhà văn Nguyễn Bình Phương tổng kết.

Với bề dày lịch sử gần 80 năm thành lập và phát triển cùng uy tín văn chương, các cuộc thi của báo Văn nghệ luôn giữ vai trò quan trọng đối với nền văn học Việt Nam. Từ khi được thành lập cho đến nay, cơ quan ngôn luận của Hội Nhà văn Việt Nam liên tục tổ chức các cuộc thi viết gồm truyện ngắn, thơ, bút kí, phóng sự... Các cuộc thi của báo Văn nghệ luôn giữ vai trò “mắt xanh” phát hiện và bồi dưỡng những tài năng văn chương cho đất nước. Nhìn lại kết quả của các cuộc thi đã qua và hành trình sáng tạo của các nhà văn hiện thành danh từ các cuộc thi đó, chúng ta đều thấy rõ vai trò của tờ Văn nghệ trong việc hình thành đội ngũ nhà văn nhiều thế hệ khác nhau suốt gần 80 năm qua, rất nhiều người trong số họ đã trở thành những nhà văn trụ cột của nền văn học cách mạng nói chung và văn học hiện đại hôm nay. Cuộc thi truyện ngắn báo Văn nghệ 2022 - 2024 cũng đã phát hiện ra những cây bút giàu tiềm năng cho văn đanf.

Kết thúc một hành trình, một hành trình mới sẽ lại được bắt đầu, những cánh đồng văn chương lại được gieo cấy và hứa hẹn những mùa vàng thu hoạch mới. Chúng tôi tin rằng các cuộc thi văn chương nói chung và các cuộc thi viết trên báo Văn nghệ trong tương lai luôn được đón nhận với niềm tin yêu và luôn mang những giá trị đích thực của nền văn học nước nhà.

Ban Tổ chức

Một số minh họa trong truyện đoạt giải báo Văn nghệ