Trong số những nhà văn Việt Nam đương đại quê đất Cảng, Hoài Khánh là gương mặt nổi bật. Thơ ông đa dạng đề tài và thể loại, giàu cảm xúc trẻ thơ. Với những giá trị đặc sắc, một số bài của Hoài Khánh được tuyển chọn dạy trong nhà trường bậc tiểu học. Không chỉ giàu cảm xúc ở mảng thơ thiếu nhi, ông còn có thành công đặc biệt khi viết về biển đảo và người lính. Tập thơ Thức với khơi xa là sáng tác mới nhất của ông. Với 120 trang, 52 bài thơ của ông có nội dung phong phú và những tìm tòi sáng tạo nghệ thuật. Bên cạnh cảm xúc đa dạng về cuộc sống và con người, thi phẩm đã tái hiện thành công hình ảnh người chiến sĩ quân đội nhân dân Việt Nam ngày đêm cầm chắc tay súng bảo vệ biển đảo, giữ bình yên Tổ quốc thân yêu.
Nhà thơ Hoài Khánh tên khai sinh là Đặng Văn Tài, từng làm việc tại Đài phát thanh - Truyền hình Hải Phòng. Ông nguyên là Phó chủ tịch Hội Nhà văn Thành phố Hải Phòng, ủy viên Ban Văn học Thiếu nhi Hội Nhà văn Việt Nam, đã xuất bản 10 tập thơ (6 tập dành cho thiếu nhi). Trên hành trình văn chương của mình, nhà thơ Hoài Khánh đã giành được nhiều giải thưởng văn học quý giá: các giải thưởng văn học thiếu nhi của Báo Thiếu niên Tiền phong, Nhà xuất bản Kim Đồng, Ủy ban Bảo vệ và chăm sóc Trẻ em Việt Nam, Hội Nhà văn Việt Nam và Quỹ Nhi đồng của Liên hiệp quốc tại Việt Nam.
|
Tập Thức với khơi xa cho thấy Hoài Khánh dành tình cảm cùng sự quan tâm đặc biệt của mình với đề tài người lính hải quân. Qua thơ ông, chân dung người chiến sĩ hải quân hiện lên thật đẹp. Đó trước nhất là vẻ đẹp của tình yêu nước, yêu biển đảo. Vẻ đẹp ấy thể hiện qua những hành động cụ thể là cùng nhau vượt qua mọi khó khăn gian khổ, cầm chắc súng bảo vệ lãnh hải đất nước. Người lính hải quân trong thơ Hoài Khánh đã tự nhủ với lòng mình khi thực thi nhiệm vụ: Với chúng tôi/ Tổ quốc ở tim mình/ Trời nơi này ngút ngát xanh/ Có khoảng em yêu thắm màu thương nhớ (Cột mốc giữa khơi xa). Sống ở nơi biển đảo là nhà, xa đất liền, xa hậu phương muôn dặm, lính hải quân hằng ngày đối mặt với bao thử thách, nhiều khi nhu cầu bình thường trong sinh hoạt cũng thiếu thốn. Với bản lĩnh vững vàng, tinh thần đoàn kết gắn bó với đồng đội, các anh: Chia nhau từng ca nước ngọt/ Những chiến sĩ hải quân là anh em một nhà…/ Chúng tôi bên nhau ngăn ngàn ngàn bão tố/ Nguyện canh giữ muôn đời từng tấc biển vẹn nguyên (Giữa khơi xa). Đọc những vần thơ ấy, chúng ta thật sự xúc động bởi ngày đêm đối mặt với gian nan, các chiến sĩ vẫn sát cánh bên nhau, nhường nhau từng phần nước ngọt quý giá. Nơi đây, lắm khi trong thời gian dài trời không có một giọt mưa, nước ngọt khan hiếm vô cùng. Song với quyết tâm sắt đá, người lính lòng tự nhủ lòng canh giữ vẹn nguyên biển đảo thiêng liêng của dân tộc. Các anh đã tự xác định nhiệm vụ lớn lao của đấng nam nhi với giang sơn: Chúng tôi như năm chục chàng trai/ Thuở theo cha Lạc long Quân ra biển… / Đất nước Tiên Rồng chưa thể nguôi yên/ lũ hải tặc vẫn rập rình dòm ngó/ dẫu núi đá hóa Vọng Phu đảo bạt ngàn mộ gió/ Chúng tôi vẫn vững vàng như cột mốc giữa khơi xa (Cột mốc giữa khơi xa). Sứ mệnh của người lính biển cao cả và thiêng liêng như những người con của Lạc Long Quân theo cha ra trấn giữ biển cả, dẫu có hy sinh cũng chẳng từ nan. Trong tập sách, hình tượng Lạc Long Quân - kết tinh vẻ đẹp của người Việt được tác giả nhắc đi nhắc lại trong bốn bài thơ, điều ấy không phải là ngẫu nhiên. Rõ ràng nhà thơ muốn ngợi ca đức tính quả cảm, yêu thương, giúp đỡ mọi người, sẵn sàng nhận hiểm nguy, gian khổ về mình ở người lính. Phẩm chất ấy thể hiện rõ trong những câu thơ: Chúng tôi vững vàng trên những chuyến tuần tra/ Để làm cột mốc chủ quyền nơi đầu sóng gió/ Vượt mọi hiểm nguy dẫu xương tan máu đổ/ Giữ muôn đời mỗi lớp sóng vẹn nguyên (Chiến sĩ Hải đội 2 Biên phòng Hải Phòng). Mang trên vai sứ mệnh bảo vệ từng tấc đất lãnh hải của ông cha, các chiến sĩ hải quân nguyện viết tiếp truyền thống lịch sử anh hùng, bất khuất của các bậc tiền nhân. Con người Việt Nam vốn yêu chuộng hòa bình, nhưng trước đây và cả hiện nay, kẻ xấu vẫn lăm le dòm ngó non sông yêu dấu, người lính biển tự hứa với lòng mình: làm cây cọc trên dòng sông Bạch Đằng lịch sử, sẵn sàng quyết chiến quyết thắng giặc xâm lăng: Bóng kẻ thù lấp ló phía biển Đông/ Tên Bạch Đằng lại vang trong huyết quản/ Tổ quốc ta oai linh và quyết chiến/ Cọc gỗ xưa vẫn vang tiếng quân reo/ Dân tộc bao đời đâu thích binh đao/ Nhưng giặc đến cây cũng xin làm cọc/ Những chiến thắng vẫn tươi nguyên bài học/ Hồn núi sông lưu bãi cọc Cao Quỳ (Bên bãi cọc Cao Quỳ).
Ngoài vẻ đẹp của tình yêu nước, nhà thơ Hoài Khánh cũng tập trung khắc họa những tâm trạng đời thường của người lính hải quân. Là những đứa con xa nhà, lòng người hải quân cũng luôn cồn lên nỗi nhớ gia đình, người thân, là những chàng trai trẻ tràn căng sức sống, trái tim những người lính hải quân cũng bao lần lỗi nhịp đập vì một bóng hình người con gái. Tình yêu đôi lứa luôn gắn với nỗi nhớ thương, niềm khát khao sum họp, thấy trống vắng khi xa cách. Không che giấu tâm trạng ấy, các anh chia sẻ nỗi niềm sâu kín, da diết cùng biển và biển đồng cảm cùng các anh: Khuất bóng em thấu cảm biển cô đơn. Bởi giàu tình cảm nên khi đi tuần tra, quan sát cảnh thành phố lên đèn, người lính không quên ngắm những vì sao lung linh trên nền trời, liên tưởng đến ngôi sao xanh trên ve áo và cả ngôi sao mắt em yêu nơi quê nhà: Tím chiều buông cho thành phố lên đèn/ Con tàu vẫn miệt mài nơi biển cả/ Vẫn sáng ngôi sao trên quân hàm xanh màu lá/ Cùng vạn ánh sao trời và có ánh sao em. (Chiến sĩ Hải đội 2 Biên phòng Hải Phòng). Nhớ thương em nhiều lắm nên gửi tình yêu tới người ở nhà, người lính thì thầm với lớp lớp sóng biển, nhờ con sóng nói hộ tâm tình: Có bến bờ trong nỗi nhớ dịu êm/ Giữa biển mặn nắng nồng rát bỏng/ Anh thầm gửi tình yêu vào sóng/ Để khoảng trời nghiêng ngả cánh chim bay (Thư tình người chiến sĩ cảnh sát biển). Tình yêu người, yêu biển đảo và cuộc sống chính là nguồn động lực tiếp thêm sức mạnh để người chiến sĩ vững vàng trước mọi khó khăn, thử thách, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ.
Điều cần ghi nhận ở Hoài Khánh qua cuốn sách là cùng với việc tái hiện hình ảnh người chiến sĩ hải quân, nhà thơ có sự tìm tòi sáng tạo những hình ảnh, ngôn từ mới lạ. Đọc tập thơ, thật thú vị khi nhà thơ phát hiện ra sự tương đồng nhất định giữa người lính và biển. Bề ngoài cả hai cùng chân mộc, thô nhám nhưng bên trong là một đời sống nội tâm phong phú Biển chát mặn nhường kia nhưng rất đỗi ân tình (Lần đầu ra biển). Miêu tả sóng biển và bờ cát, các nhà thơ Xuân Diệu qua bài Biển, Xuân Quỳnh với bài Sóng và Lâm Thị Mỹ Dạ qua bài Biển đã có những cảm nhận thật hay và độc đáo, được rất đông các nhà phê bình và bạn đọc ghi nhận, ngợi ca. Thế nhưng trong bài “Người lính hải quân nghe sóng hát”, Hoài Khánh lại nhân hóa biển như một sinh thể: Khi giận dữ lúc dịu êm/ Bao giờ cũng xô bờ làm nũng/ Ở bên sóng nhưng hiểu đâu hết sóng/ Sóng bạc đầu mà ruột vẫn xanh non/ Có khi sóng hiền như bà mẹ chờ con/ Người lính đảo xa lấy mùa hoa bàng vuông tính tuổi. Lại có khi nhà thơ có những phát hiện bất ngờ, giàu tính minh triết: Lịch sử ủ trong ruột đá/ Vạn năm sừng sững dáng hình… Một chiều trở lại cùng em/ Anh hớp mê man ngọn gió (Về với Hạ Long).
Tác giả bài viết xin được mượn lời của nhà thơ Trần Đăng Khoa (trích Lời giới thiệu Thức với khơi xa) để kết luận: “Thơ Hoài Khánh trong trẻo hồn nhiên... Tập thơ này là sáng tạo có chủ đích tập trung vào một đề tài cụ thể là nỗi niềm trăn trở thao thức với khơi xa của một nhà thơ luôn đau đáu với Đất nước… Những câu thơ chắt ra từ gan ruột của một nhà thơ, một công dân hết lòng vì đất nước”.
