Mùa giải Oscar 2025 đầy kỳ lạ và kỳ quặc dù được kỳ vọng sẽ mang đến những kỳ quan điện ảnh mới. Nhưng càng theo dõi Oscar càng nhiều bê bối lộ ra, khiến cho những kỳ vọng và niềm vui thú thưởng thức điện ảnh của người hâm mộ theo đó mà giảm đi đáng kể.
Ngày 23/1 vừa qua, Viện Hàn lâm Khoa học và Nghệ thuật điện ảnh đã công bố danh sách đề cử chính thức cho Oscar 2025. Theo đó, 10 tác phẩm điện ảnh hay nhất năm 2024 bao gồm Anora, A Complete Unknown, Conclave, Dune: Part Two, Emilia Pérez, I’m Still Here, Nickel Boys, The Brutalist, The Substance và Wicked. Những đạo diễn xuất sắc lọt danh sách đề cử gồm có Sean Baker, Brady Corbet, Coralie Fargeat, Jacques Audiard và James Mangold. Những màn trình diễn ấn tượng của Demi Moore, Mikey Madison, Fernanda Torres cho đến Adrien Brody, Timothee Chalamet, Colman Domingo... đều lần lượt được ghi nhận. Đặc biệt, bộ phim Pháp Emilia Pérez lập kỷ lục là phim không nói tiếng Anh nhận được nhiều đề cử nhất trong một năm. Có thể nói, Oscar 2025 không quá bùng nổ và kịch tính như các năm gần đây nhưng có sự đa dạng và hấp dẫn riêng. Sau vụ cháy rừng tại bang California mới đây, Viện Hàn lâm lại càng muốn lễ trao giải Oscar được diễn ra thuận lợi. Tuy nhiên, “kịch bản” trước đêm trao giải không êm đềm mà náo loạn hơn bao giờ hết.
Năm nay, Viện Hàn lâm được cho là có sự lắng nghe, cải tiến và thay đổi ở hạng mục Phim hay nhất (Best Pictures). Những điều chỉnh được bổ sung gồm: đóng góp của cộng đồng đa sắc tộc, LGBTQ+, người khuyết tật..., cũng như có sự phong phú về mặt thể loại. Những nỗ lực mang đến một giải thưởng uy tín, đáp ứng những phạm vi cả trong và ngoài điện ảnh này cho thấy sự tiến bộ nhưng vẫn còn cứng nhắc, thiếu hợp lý.
|
Đường đua Oscar 2025 liên tiếp nổ ra tranh cãi, khiến hình ảnh giải thưởng trở nên xấu đi. Tuy nhiên, các tranh cãi này cũng đang phơi lộ những vấn đề mà nền điện ảnh đương thời phải đối mặt. Những nỗ lực cải thiện hình ảnh và mang giá trị mới cho Oscar phần nào đó được đặt cược vào Emilia Pérez, phim có đề tài tội phạm với thể loại nhạc kịch do Jacques Audiard đạo diễn. Tác phẩm từng thắng giải thưởng Ban giám khảo và Diễn viên nữ xuất sắc (cho cả dàn diễn viên) tại Cannes 2024 vướng chỉ trích khi loạt bài đăng phân biệt chủng tộc, bài tôn giáo và bài ngoại của nữ diễn viên Karla Sofia Gascon (đề cử hạng mục Nữ diễn viên chính xuất sắc) bị đào xới lại. Nữ diễn viên chuyển giới Karla Sofia Gascon trở thành nhân vật phản diện bậc nhất trong lịch sử lễ trao giải Oscar; Emilia Pérez từ bộ phim đạt kỷ lục đề cử trở thành tác phẩm bị ghét bỏ.
Kể cả khi không đào sâu vào bê bối cá nhân của riêng nữ diễn viên Karla Sofia Gascon, bộ phim Emilia Pérez cũng vấp phải những vấn đề của chính nó. Tác phẩm này giống như là một phản đề cho những kỳ vọng mà Oscar gọi là “lắng nghe, cải tiến”. Sự đóng góp đa sắc tộc mà Oscar hướng đến không thể áp dụng cho Emilia Pérez bởi phim có bối cảnh và con người Mexico nhưng được quay tại Pháp; dàn diễn viên cũng không tái trình hiện con người Mexico. Oscar hướng tới ủng hộ LGBTQ+ nhưng tác phẩm của đạo diễn Jacques Audiard lại bị chính cộng đồng này chỉ trích vì cách xây dựng nhân vật không phù hợp.
Bên cạnh đó còn là câu chuyện về tiền kỳ, hậu kỳ sản xuất phim với những vấn đề hết sức nóng hổi. Một trong những ứng cử viên sáng giá cho giải thưởng năm nay là Anora (đạo diễn Sean Bakers) vấp phải tranh cãi về câu chuyện điều phối viên cảnh thân mật trên phim trường. Theo đó, nữ diễn viên thủ vai Anora - Mikey Madison tiết lộ, không có bất cứ điều phối viên giám sát cảnh thân mật (18+) trên phim trường. Sau đó nữ diễn viên trẻ khẳng định cô cảm thấy thoải mái khi thực hiện những cảnh nóng. Cô cũng là người đưa ra quyết định không cần người giám sát khi thực hiện những cảnh phim nhạy cảm này. Tuy nhiên, điều phối viên cảnh thân mật là một bộ sung mới, chịu trách nhiệm giám sát phim trường nhằm tăng thêm độ an toàn và thoải mái cho diễn viên.
Trong khi đó, câu chuyện hậu kỳ với việc sử dụng công nghệ AI (artificial intelligence) trong hai tác phẩm dẫn đầu đường đua Oscar là The Brutalist và Emilia Pérez cũng gây tranh cãi đối với chính cộng động làm phim và khán giả. AI vốn được xem là “vấn nạn” tại Hollywood cũng như nền nghệ thuật đương thời, khi công nghệ này thiếu tuân thủ về mặt bản quyền, tác động đến vấn đề việc làm của người lao động. Sau tranh cãi này, Oscar yêu cầu các nhà sản xuất phải báo cáo rõ về việc sử dụng AI khi nộp đề cử từ mùa giải 2026.
Tất nhiên Oscar 2025 còn có các bê bối và câu chuyện gây tranh cãi khác đã và có thể nổ ra ngay trước thềm lễ trao giải. Những kỳ vọng của Oscar khi muốn mang đến một giải thưởng tôn vinh điện ảnh và những trách nhiệm xã hội đi kèm đang được đổi mới, dù thất bại tại lễ trao giải năm nay. Tuy nhiên, điều này vẫn tác động tích cực, là hàn thử biểu cho những nỗ lực của Viện Hàn lâm Khoa học và Điện ảnh Hoa Kỳ.
Đứng ở góc độ chỉ là một khán giả, mỗi người lại có những niềm vui và kỳ vọng khác nhau. Nhìn vào danh sách đề cử Oscar 2025, có người hài lòng nhưng cũng có người phản đối. Nhưng thay vì nhìn ngắm nó dưới góc độ của một cuộc đua “sống còn” hay cuốn vào những bê bối gần đây, Oscar vẫn luôn là một gợi ý tuyệt vời cho những người yêu thích nghệ thuật thứ 7. Khi quan sát ở khía cạnh này, người hâm mộ sẽ thấy đầy hy vọng với những tác phẩm xuất sắc, với những vẻ đẹp và sự suy tư mà điện ảnh có thể mang lại.
Với công chúng yêu điện ảnh, 2 tháng trước lễ trao giải Oscar luôn là khoảng thời gian kỳ diệu. Nhiều người, trong đó có cả tôi, đều có những cuộc “chạy marathon” đúng nghĩa, tranh thủ thưởng thức những cái tên và tác phẩm ấn tượng ra mắt trong năm vừa qua. Ngoại trừ một số bộ phim chính thức ra rạp, hoặc được trình chiếu các nền tảng trực tuyến rải rác trước đó, đây là khoảng thời gian mà hầu như mọi khán giả - bằng cách này hay cách khác - có thể thưởng thức hầu hết mọi tác phẩm được đánh giá cao trong năm 2024.
Khoảng 50 tác phẩm là một số lượng không tưởng đối với khoảng thời gian hai tháng để một khán giả có thể thưởng thức trọn vẹn. Công chúng điện ảnh cũng bắt đầu lần lại những LHP diễn ra trước đó, từ Cannes đến Venice, từ Berlin đến Busan, Toronto… để xem vận động điện ảnh nào đang được thúc đẩy, xu hướng nào đang được ưa chuộng, tác phẩm và tác giả nào đang được ghi nhận. Đó là chưa kể, dịp cuối năm và đầu năm mới cũng là lúc nhiều giải thưởng điện ảnh quan trọng của thế giới sẽ diễn ra. Từ Quả Cầu Vàng đến BAFTA (Giải thưởng Điện ảnh Viện Hàn lâm Anh), từ Critics Choice Awards và PGA (phê bình và sản xuất) đến SAG (mảng diễn xuất)... đều mang đến không khí điện ảnh đậm nét.
Nhìn lại những tác phẩm và cái tên được đề cử tại Oscar 2025, người hâm mộ điện ảnh đích thực như thể đang dạo chơi trong dòng thác nước trong phim hoạt hình Flow. Họ được nếm mùi tình ái và hài hước trong Anora; mở ra một mật nghị bầu cử Giáo hoàng trong Conclave, hay những giấc mơ hùng vĩ trong Dune: Part Two. Đó cũng là khoảnh khắc, người xem thấy quý giá thời gian khi chiêm nghiệm sâu về sắc đẹp và sự châm biếm vào ngành giải trí trong The Substance hay hồi hộp và cầu nguyện với câu chuyện về phẩm giá và tự do trong The Seed of the Sacred Fig. Tất nhiên, còn nhiều bộ phim tuyệt với khác mà Oscar 2025 có thể gợi ý cho khán giả. Đó là không khí thưởng thức điện ảnh hiếm có mà chỉ người hâm mộ bộ môn nghệ thuật thứ 7 mới được trọn vẹn hân hưởng. Và tất cả những trải nghiệm này, một phần dẫn đến những quan sát và dự đoán về lễ trao giải Oscar sẽ diễn ra vào ngày 2/3 sắp tới đây.
