Tuy nhiên, sự xuất hiện của nền tảng này đang gây tranh cãi khi giới dịch giả lo ngại AI sẽ làm mất đi sự tinh tế trong dịch thuật và đe dọa sinh kế của những người làm nghề.
 |
| Một nền tảng dịch thuật tiểu thuyết bằng AI có tên GlobeScribe.ai đã chính thức ra mắt tại Anh với mức giá chỉ 100 USD cho mỗi ngôn ngữ, giới dịch giả lo ngại AI sẽ làm mất đi sự tinh tế trong dịch thuật và đe dọa sinh kế của những người làm nghề. Ảnh minh họa. Nguồn internet |
GlobeScribe.ai được phát triển bởi hai nhà sáng lập Fred Freeman và Betsy Reavley, với mục tiêu giúp các tác phẩm văn học, đặc biệt là tiểu thuyết trinh thám, lãng mạn, và ly kỳ, dễ dàng vượt qua rào cản ngôn ngữ. Công ty khẳng định công nghệ AI của họ có thể tạo ra bản dịch chất lượng cao, thậm chí trong một số trường hợp còn "giữ đúng giọng điệu và sắc thái hơn bản gốc tiếng Anh".
Để chứng minh, GlobeScribe đã tiến hành thử nghiệm mù, yêu cầu người bản ngữ đọc song song bản dịch AI và bản dịch con người (không biết đâu là sản phẩm của AI). Kết quả cho thấy nhiều người không phân biệt được sự khác biệt. Tuy nhiên, liệu điều này có đủ để khẳng định AI có thể thay thế hoàn toàn con người trong dịch thuật văn học?
Dù GlobeScribe tuyên bố AI chỉ là công cụ hỗ trợ, nhiều dịch giả chuyên nghiệp vẫn bày tỏ lo ngại. Ian Giles, Chủ tịch Hiệp hội Biên dịch viên thuộc Hiệp hội Tác giả Anh, cho rằng việc phụ thuộc vào AI sẽ làm mất đi vai trò của những người góp phần tạo nên cầu nối văn hóa giữa các quốc gia.
Polly Barton, dịch giả cuốn Butter của Asako Yuzuki, nhấn mạnh rằng một bản dịch tốt không chỉ đơn thuần là chuyển ngữ chính xác. "Nó cần truyền tải được nhịp điệu, không khí, cảm xúc, những điều ẩn sâu mà chỉ người từng sống trong bối cảnh văn hóa ấy mới hiểu," bà nói.
Tương tự, Deepa Bhasthi, người dịch Heart Lamp (tác phẩm đoạt giải Booker quốc tế), chia sẻ: "Có những từ mang theo cả một nền văn hóa. AI không thể hiểu được điều gì ẩn sau một chữ trong ngữ cảnh địa phương. Đó là thứ chỉ con người mới nắm bắt được."
Ngoài tranh cãi về chất lượng, phương pháp thử nghiệm của GlobeScribe cũng bị đặt dấu hỏi. Barton cho rằng "là người bản ngữ không có nghĩa là đủ năng lực để đánh giá chất lượng dịch thuật văn học". Bhasthi cũng băn khoăn: "Chúng ta không biết các văn bản được dùng thử là loại nào, và độc giả tham gia thử nghiệm là ai."
Điều này cho thấy, dù AI có thể xử lý ngôn ngữ nhanh chóng, việc đánh giá chất lượng dịch thuật vẫn cần sự tham gia của các chuyên gia, chứ không chỉ dựa vào phản hồi của người đọc thông thường.
Bên cạnh những lo ngại về chất lượng, nhiều dịch giả còn cảnh báo về tác động lâu dài của AI đối với ngành dịch thuật. Julia Sanches, dịch giả của Boulder (Eva Baltasar), cho rằng các dịch vụ như GlobeScribe tạo ra cảm giác rằng dịch thuật là quá trình tức thời, làm giảm giá trị lao động sáng tạo của dịch giả.
"Khi AI trở thành chuẩn mực 'đủ dùng', nó sẽ khiến người ta quên đi giá trị của những bản dịch chất lượng cao, được đầu tư thời gian và tâm huyết. Điều này không chỉ bất công với dịch giả mà còn ảnh hưởng đến trải nghiệm của độc giả," Sanches chia sẻ.
Polly Barton cũng nhận định rằng, nếu xu hướng này tiếp tục, không chỉ dịch giả mà nhiều ngành nghề khác cũng sẽ đối mặt với nguy cơ bị thay thế bởi AI. "Viễn cảnh đó xảy ra hay không, là lựa chọn của chính chúng ta," bà nói.
Sự xuất hiện của AI trong dịch thuật văn học mở ra nhiều tiện ích, nhưng cũng đặt ra câu hỏi lớn về giới hạn của công nghệ. Liệu AI có thể thực sự thay thế được sự tinh tế, cảm xúc và hiểu biết văn hóa sâu sắc của con người?
Câu trả lời có lẽ nằm ở cách chúng ta sử dụng AI—không phải để thay thế, mà để hỗ trợ, giúp quá trình dịch thuật hiệu quả hơn mà vẫn giữ được cái hồn của tác phẩm. Nhưng để làm được điều đó, cần sự minh bạch trong đánh giá chất lượng và sự tôn trọng đối với lao động sáng tạo của dịch giả.
Cuối cùng, văn học không chỉ là ngôn từ—mà còn là cảm xúc, văn hóa và trải nghiệm. Và điều đó, có lẽ vẫn cần đến bàn tay con người.
