Thành phố Sầm Sơn được thành lập vào năm 2017 trên cơ sở toàn bộ diện tích và dân số của thị xã Sầm Sơn theo Nghị quyết số 368/NQ-UBTVQH14 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Thành phố hiện là đô thị loại III và là một địa điểm du lịch biển nổi tiếng tại Việt Nam. Cách thành phố Thanh Hóa 16km về phía Đông, biển Sầm Sơn phía Bắc giáp bờ Nam sông Mã, phía Tây giáp huyện Quảng Xương, phía Đông giáp biển Đông với diện tích tự nhiên xấp xỉ 18 km2. Đất Sầm Sơn chạy dài theo 9 km bờ biển; Phía Nam có dãy núi Trường Lệ rộng khoảng 300 ha, đây là dãy núi đá hoa Cương Diệp Thạch, được hình thành cách nay trên 300 triệu năm, vách đứng về phía biển, núi được phủ xanh bởi những cánh rừng thông, bạch đàn, cây keo lá chàm và nhiều loại cây bạt ngàn bóng mát. Quá trình tạo sơn đã để lại nhiều đỉnh cao, ngọn thấp, những Hòn Cổ Giải, ngọn Đầu Voi, hòn Trống Mái, cùng những vườn đá đẹp huyền ảo, gắn với những truyền thuyết, những huyền thoại say đắm lòng người. Nối liền dãy núi Trường Lệ về phía Bắc, hơn 5 km bờ biển còn lại nơi nào cũng có thể là bãi tắm, với bờ cát mịn, bãi biển rộng, thoai thoải và sạch sẽ, làn nước biển luôn trong xanh, nồng độ muối vừa phải, chứa nhiều khoáng chất rất tốt cho tắm biển , nghỉ dưỡng, chữa bệnh và đặc biệt, Sầm Sơn còn là niềm cảm hứng, để lại tình cảm quý mến đặc biệt cho hàng ngàn tác phẩm thơ, ca, nhạc, họa ra đời.
Theo nhà nghiên cứu Văn hóa Hoàng Tuấn Phổ viết năm 2017 trên báo Văn hóa Đời sống Thanh Hoá về Sầm Sơn xưa và nay, khi những ngư dân đi khơi, họ có kinh nghiệm nhìn núi để tìm hướng đánh bắt hải sản, họ cũng đã phát hiện ra vẻ đẹp của vùng biển nơi này và đã có những bài vè tả cảnh như:
“Sầm Sơn phong cảnh hữu tình
Hòn Hèo cao nhất, hòn Gành thứ hai,
Thứ ba ngọn núi Phù Thai
Thứ tư Cổ Giải nằm ngoài Đầu Voi...”
Và “Một bài thơ họa” đáng chú ý là của một vị đại quan triều đình Huế: Phạm Liệu: Từ thuở non trên, bể dưới non/ Còn người, còn bể, núi non còn/ Mênh mông bể rộng đo gì thước/ Rải rác non xa biết mấy hòn/ Gió quét hơi nồng lòng đó mát/ Trăng lên chiếu sáng dạ đáy tròn/ Non xanh nước biếc người trong sạch/ Thu xếp đem về một nét son.
Bài họa của Vương Tứ Đại, ngoài những ý tưởng chung những hình ảnh đẹp:
Bể rộng ai đào để đắp non/ Vết chân Độc Cước tới nay còn/ Lô nhô sườn núi nhà thưa mái/ Khấp khểnh chân mây đá mấy hòn/ Mặt bể trong veo dòng nước biếc/ Đầu thềm vằng vặc bóng trăng tròn.”
|
Khi xưa, vùng đất này thuộc huyện Quảng Xương và chỉ có dãy núi Gầm án ngữ phía nam vùng đất mà ngư dân đi biển quen gọi là Mũi Gầm, sau dần dần đổi thành núi Sầm (Sầm Sơn), địa danh này cũng còn được gọi là núi Trường Lệ (làng chân núi này cũng gọi là Làng Núi hay làng Trường Lệ). Từ năm 1907, người Pháp đã nhìn thấy tiềm năng và bắt đầu khai thác giá trị du lịch của bãi biển Sầm Sơn để xây dựng thành nơi nghỉ mát phục vụ người Pháp và vua quan triều Nguyễn. Sau chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ (ngày 7 tháng 5 năm 1954), cảng Lạch Hới xã Quảng Tiến (nay là phường Quảng Tiến), Sầm Sơn được giao nhiệm vụ là điểm tập kết đón người dân, cán bộ, chiến sĩ và học sinh miền Nam tập kết ra Bắc (ngoài ra còn tập kết ở Cửa Hội, Nghệ An). Ngày 27/10/2024, tại thành phố Sầm Sơn đã diễn ra lễ kỷ niệm 70 năm Đón tiếp đồng bào, cán bộ, chiến sĩ, học sinh miền Nam tâp kết ra Bắc rất long trọng và xúc động. Với lịch sử hàng trăm năm hình thành và phát triển, vùng biển du lịch Sầm Sơn đã đi vào thơ ca, nhạc họa như lẽ tất yếu.
 |
| Các đại biểu ấn nút khánh thành Khu lưu niệm đồng bào, chiến sĩ, học sinh miền Nam tập kết ra Bắc tại TP. Sầm Sơn, tỉnh Thanh Hóa.Ảnh: VGP/LS. |
Trong bài thơ “Xa vắng” của nhà thơ Hữu Thỉnh sáng tác tại biển Sầm Sơn tháng 2 năm 1999, ông viết:
“Xa vắng quá bồn chồn đi hỏi cát
Đường đông người, đâu nhỉ dấu chân em
Xa vắng quá một mình đi hỏi bến
Người sang đò có dặn sóng gì thêm
Xa vắng quá tần ngần đi hỏi chợ
Người mua gương dạo ấy có hay về?
Người mua gương đã một lần trở lại
Soi tưng bừng, rồi lặng lẽ quay đi.”
Nhà thơ Phan Thị Thanh Nhàn khi đến Sầm Sơn đầu hè 2018. Ngồi bên hòn Trống Mái nhìn ra biển cả mênh mang khiến chị nhớ về một kỷ niệm đẹp trong ký ức:
“Trước tôi bao nhiêu năm
Đôi tình nhân ở đó
Sau tôi bao nhiêu năm
Họ vẫn còn tình tự.
Cô gái dỗi, quay đầu
Chàng trai tha thiết dỗ:
“Em, em nhìn đi đâu
Thôi đừng xa cách nữa!”
Rừng thông non xào xạc
Và biển xa dạt dào
Và con đường tít tắp
Và bầu trời xanh cao.
Tôi qua đây khoảng khắc
Bỗng nhớ ai vô cùng
Lời dỗ dành thương mến
Đá tạc vào mênh mông”
 |
| Ảnh: Hòn Trống Mái tại Sầm Sơn (ảnh Tư liệu) |
Bài Lục bát “Bên hòn trống mái” của nhà thơ Nguyễn Việt Chiến viết tại Sầm Sơn không chỉ ca ngợi vẻ đẹp của mảnh đất này mà còn nói lên khát vọng tình yêu của con người Sầm Sơn.
Cõng đá lên non
Một cặp trống mái một hòn
Vọng phu
Em trèo lên
Đỉnh phù du
Hóa mây trắng giữa âm u
Cõi người
Ta Người thơ mải rong chơi
Xuống biển làm hạt cát mời
Cô đơn.
Ngoài những tác phẩm thơ của các nhà thơ nổi tiếng viết về Sầm Sơn với biết bao kỷ niệm và ký ức trìu mến, Sầm Sơn cũng đã đi vào nỗi nhớ của nhiều tác giả đến từ khắp nơi trên mọi miền đất nước khi chỉ một lần hay đã nhiều lần đến với bãi biển đẹp thơ mộng này. Tác giả Thanh Tâm viết trong bài thơ “Tình ta với biển”:
Mặt biển xa sóng xô bờ dào dạt
Vỗ liên hồi từng lớp sóng ngoài khơi
Chia tay rồi lưu luyến mãi không thôi
Bởi bao lần ghé thăm nhưng rất vội…
Ta yêu biển và bao lần gặp gỡ
Dang đôi tay ôm con sóng tràn bờ
Trong lòng ta biển hiền dịu nên thơ
Đừng buồn nhé đợi ta ngày trở lại…
Tác giả Đỗ Thế Hưng về với Sầm Sơn và thăm nhiều danh lam, thắng tích nổi tiếng xứ Thanh. Với cảm xúc chân thành, tác giả viết trong bài thơ “Anh đã tới quê em”:
Anh về với quê em Thanh Hóa
Thăm cây cầu Lịch sử Hàm Rồng
Đã góp phần tạo lập chiến công
Của một thời sục sôi đánh Mỹ…
Anh đã đến quê hương Hậu Lộc
Thăm đền Bà – Nữ tướng Triệu Thị Trinh
Một con người, khí phách kiên trung
Những chiến tích còn lưu hậu thế,
Anh về Sầm Sơn nơi hẹn hò tri kỷ
Ngắm bình minh, ở phía chân trời
Nhìn đoàn thuyền vượt sóng ra khơi
Tiếng biển reo hòa cùng nắng ấm
Biển quê em, rộng dài đẹp lắm
Đất quê em, trăm dặm cánh cò
Người quê em, nết đẹp thành thơ
Bao du khách về với Sầm Sơn, Thanh Hóa.
Sầm Sơn đẹp trong thơ, ca là vậy, nhưng để có con số cụ thể thì như ông Lê Văn Tú - Chủ tịch UBND thành phố Sầm Sơn cho biết: Trong 9 tháng đầu năm 2024, mặc dù còn gặp nhiều khó khăn, thách thức, song dưới sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của Tỉnh ủy Thanh Hóa, sự chỉ đạo kịp thời, quyết liệt của Tỉnh, Thành phố, cùng với sự nỗ lực của các phòng ban, đơn vị, Sầm Sơn đón được 8,58 triệu lượt khách, doanh thu du lịch đạt 16.482 tỷ đồng. Tổng sản lượng lương thực có hạt ước đạt 7.268,76 tấn. Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ ước đạt 23.010 tỷ đồng. Thu ngân sách vượt dự toán tỉnh giao, ước đạt 2.051 tỷ đồng. Với đa ngành nghề, Thành phố Sầm Sơn hôm nay đã và đang trở thành một thành phố du lịch lớn mạnh, với khát vọng sánh vai cùng những thành phố du lịch nổi tiếng cả nước, đã và đang không chỉ đón khách du lịch đến từ trong nước mà cả khách quốc tế với hệ thống hạ tầng ngày càng hoàn thiện, các công trình phục vụ dịch vụ đa dạng, chất lượng cho cả bốn mùa. Sầm Sơn đang góp phần đưa tỉnh Thanh Hóa đứng top đầu các tỉnh phía Bắc trong phát triển kinh tế, văn hóa, đặc biệt là ngày càng nâng cao đời sống nhân dân. Nhìn về xa xưa hàng trăm năm trước và sự đổi thay nhanh chóng về mọi mặt của một Sầm Sơn hiện đại hôm nay là chủ đề cho ra đời nhiều tác phẩm thơ, ca, nhạc, họa giá trị để Sầm Sơn mãi đi vào nỗi nhớ không chỉ của người Thanh Hóa mà còn in trong nỗi nhớ của người dân Việt Nam với bao tình cảm thiết tha, trìu mến.
