Trong các ngày từ 6-9/1 Hội Nhà văn Việt Nam đã tổ chức nhiều hoạt động cho lễ tổ chức Cuộc vận động sáng tác Văn học về đề tài Thiếu nhi, trao Giải tác giả trẻ của Hội Nhà văn Việt Nam lần thứ Nhất. Vannghe xin gửi đến bạn đọc toàn văn bài phát biểu của nhà thơ Nguyễn Quang Thiều - Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam tại lễ phát động (diễn ra sáng 9/1)

Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều - Chủ tịch Hội Nhà văn phát biểu tại lễ phát động Cuộc vận động sáng tác Văn học đề tài Thiếu nhi

Trong diễn từ nhận giải Nobel của nhà văn Toni Morison năm 1993, bà kể về một nhà tiên tri có khả năng nhìn thấy tương lai. Một hôm, có những đứa trẻ đến trước bà. Chúng nhìn bà với một đôi mắt vô cảm và đầy thách thức rồi cất tiếng: “Này bà tiên tri, bà là một mụ già nhìn thấy được tương lai. Vậy bà hãy nói cho chúng ta biết: con chim trong tay chúng ta sống hay chết”. Bà tiên tri rùng mình trước câu hỏi của những đứa trẻ.

Bà ngước đôi mắt và nhìn thấy tương lai của những đứa trẻ ấy và nhìn thấy một phần tương lai của thế giới thông qua những đứa trẻ đó. Lòng bà đau đớn vô cùng bởi bà biết rõ rằng: nếu bà nói con chim còn sống thì ngay lập tức những đứa trẻ đó sẽ bóp chết con chim trong tay để chứng minh bà tiên tri sai. Và kinh hãi hơn là để chứng minh quyền lực độc ác của chúng. Số phận con chim kia phụ thuộc vào tình yêu thương của những đứa trẻ. Cũng như số phận thế gian này phụ thuộc vào lòng yêu thương của con người.

Câu hỏi thách thức đầy tính độc ác của những đứa trẻ đã cảnh báo về một thế giới mà con người có nguy cơ không dùng tình yêu thương để xây dựng nó mà dùng bạo lực để thống trị nó. Những đứa trẻ đứng trước bà tiên tri với câu hỏi như vậy chính là sự xuất hiện của cái ác đang đe dọa giá trị tinh thần của nhân loại. Để cứu thế gian này, hay để dựng lên một thế gian mà nhân loại hằng mơ ước không còn con đường nào khác là con đường của tình yêu thương và sự dâng hiến không một chút vụ lợi.

Câu chuyện trên của nhà văn đã cảnh báo về một đời sống vô cảm và bạo lực đang xâm lấn tâm hồn trẻ thơ. Và nhà văn cũng gửi đi một thông điệp rằng: tất cả những người có lương tâm và vì con người đều có thể trở thành nhà tiên tri của dân tộc mình, bởi qua tâm hồn những đứa trẻ hôm nay, họ có thể nhìn thấy số phận của dân tộc họ ngày mai. Họ hiểu rằng: chỉ có thể làm cho tương lai tốt đẹp khi thấu hiểu hiện tại và chuẩn bị cho tương lai của dân tộc mình bằng cách chuẩn bị cho hiện tại với một trách nhiệm cao cả nhất và nhân văn nhất.

Khi chúng ta đặt văn hóa lên tầm cao nhất của đời sống, nghĩa là chúng ta đã thấu hiểu con đường đi tới hạnh phúc của dân tộc. Đấy chính là một trong những lý do Hội Nhà văn Việt Nam thực hiện chiến lược văn học cho thiếu nhi để kêu gọi các nhà văn hãy viết những tác phẩm đẹp nhất, nhân văn nhất cho trẻ em và kêu gọi xã hội cùng Hội nhà văn mang những tác phẩm văn học thiếu nhi xuất sắc của nền văn học Việt Nam cho trẻ em, đặc biệt là trẻ em miền núi và vùng sâu vùng xa.

Và đấy cũng chính là lý do Hội Nhà văn Việt Nam lập ra giải thưởng Tác giả trẻ để khích lệ các nhà văn trẻ, để họ tiếp tục sự nghiệp của các nhà văn các thế hệ đi trước và mở ra những giá trị nhân văn mới, để muốn nói rằng, chúng tôi tin tưởng những nhà văn trẻ và đợi chờ họ bằng những trang viết của mình làm cho chủ nghĩa nhân văn lan tỏa trong mọi ngóc ngách của đời sống này. Tất cả những gì mà các nhà văn làm hôm nay cho trẻ em và cho thế hệ trẻ dù chỉ là một điều nhỏ bé cũng góp phần vào sự chuẩn bị trọng đại của cả đất nước cho một tương lai tốt đẹp.

Thay mặt các nhà văn Việt Nam, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc, người đã thấu hiểu, đã chia sẻ và luôn ủng hộ các nhà văn Việt Nam để thực thi sứ mệnh nhân văn của mình. Sự hiện diện của Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc và những vị khách đặc biệt tại đây hôm nay đã trở thành những người đồng hành vô cùng quan trọng với các nhà văn trong chiến lược thúc đẩy sự phát triển văn hóa dân tộc, cụ thể là chiến lược văn học cho trẻ em và nhà văn trẻ của Hội nhà văn. Xin cám ơn các nhà văn đã và đang viết những tác phẩm xuất sắc cho con người Việt Nam đặc biệt cho trẻ em Việt Nam, xin cám ơn các doanh nhân đã sát cánh với Hội nhà văn trong chiến lược quan trọng này, đặc biệt xin cám ơn tập đoàn Thaco đã tài trợ độc quyền cho giải Tác giả trẻ của Hội nhà văn trong cả nhiệm kỳ 2021–2025.

* Tên bài viết do tòa soạn đặt