Trên cánh đồng
Tôi trở về cánh đồng hun hút gió heo may
Thấy những người cha, người ông hướng dẫn
con, cháu mình gieo mạ
Bàn tay nhỏ bé sục bùn non
Mồ hôi mướt mát
Ngõ nhỏ tuổi thơ đưa lối tôi về
Trên cánh đồng thuở xưa
Ông nội tôi cày sâu cuốc bẫm
Hạt lúa đỏ lạo xạo nuôi bố tôi khôn lớn
Trưởng thành,
Đi xa…
Những con đường tôi dấn bước chân qua
Mùi cơm gạo trắng mới chẳng thể nào nhớ nổi
Trở lại quê xưa
Nghẹn lòng gạo đỏ
Ông tôi hóa khói mây trời.
Nhiều thế hệ lớn lên trên cánh đồng
Ước mơ trải dài thung lũng
Dù đi bao xa
Vượt qua bao sông núi
Ai cũng một lần ngoái lại nơi sinh.
Cánh đồng là nơi gieo hạt mầm
Trên đất núi chúng tôi khôn lớn…
Nghe hát then
Lời then buông dài tựa ngọn gió sượt vai
Nỗi lòng nghẹn ứ
Bà hát về tuổi con gái như lúa đòng đòng
trổ sữa
Ngày phải hát múa hầu tạo bản, tạo mường...
Câu hát cơ cực chẳng biết bay theo khói về đâu
Vướng ngọn tre làng mà vi vu thành tiếng
Nhớ tình mẹ cha, làng xóm,
Đau nỗi chiến tranh, ly biệt.
Đàn tính hòa vào điệu then
vấn vít muôn trùng
Bập bùng câu chuyện xưa bên bếp lửa
Cái ngày lòng mình bình yên trước dâu bể
Rồi sợi tơ duyên đứt, ăn cơm nhà người đau
xót ruột gan
Lời hát then vẫn cứ vang lên
Kể về ngày cưới, ngày hội, nỗi niềm nhân thế
Then không chỉ tiễn hồn, then còn là lời kể
Để bà tôi nhớ lại tuổi đôi mươi.
Thung lũng mây
Trên thung lũng mây những đóa hoa dại
vàng hườm
Ngày hè khe khẽ chạm mơn man gió
Cô gái ngồi bên song cửa
Ngắm mây vờn phía trời xa.
Thung lũng mây mùa này tung tẩy cánh
chuồn chuồn bay
Giấc mơ ngập màu hoa cỏ
Khoảng khắc nào lặng im trôi cùng nắng
Xốn xang dòng ngẫm suy.
Thung lũng mây không đổ nắng chói chang
Mùa hè nắng lên dịu vợi
Những đứa trẻ đuổi nhau cười rộn rã
Ngước lên bầu trời
ngắm mây
đủ hình dáng
lững lờ bay…
Vắng vọng giao duyên
Tôi nhặt lời hát giao duyên bên dòng
Hoàng Hồ nước đỏ tình yêu
Cuối mùa khô em đặt trên gốc rạ
Câu giao duyên nức nở
Ngày đôi ta đối nhau sau buổi chợ phiên níu
áo thêu da trời.
Tháng tháng năm năm tưởng câu ca chết lặng
đáy suối cạn
Người Dao Khâu mấy người còn nhớ
câu hát đối
Em đã lên chức bà, thêu mũ bảy màu cho
cháu ngoại đáng yêu
Trước ngôi nhà trình tường cây mọc dầy mái đá
Tôi thẫn thờ nhặt câu ca bỏ ngỏ mấy chục năm
Lời hát giao duyên kể về nỗi niềm cô gái
thương thầm chàng trai
Sợ cha mẹ nên trốn tình vào câu hát
Tôi ngày ấy mồ côi khờ dại
Không có bạc trắng và Lễ Tủ Cải đổi tên
Tôi không hiểu ám hiệu trong lời giao duyên
Nên suốt đời lang thang trong miền dân ca cũ
Nay trở về với cái tên thuở nhỏ
Gặp lại em năm nào trong vẳng vọng giao duyên
Em mười lăm của tôi
Lịch như chưa từng giở,
rồi tôi chưa lỡ bước...
Nguồn Văn nghệ số 15/2023
