Tôi biết và quen thân ông từ những năm đầu thập kỷ 80 của thế kỷ trước. Đỗ Ngọc Dũng khi ấy đã rất nổi tiếng. Ngay từ khi mới ra trường, còn rất trẻ, ông đã có tranh tại triển lãm quốc tế và nhận được tặng thưởng của Ban Tổ chức.

Họa sĩ Đỗ Ngọc Dũng trước Bảo tàng nghệ thuật Hoàng gia Anh ở Thủ đô Lodon, năm 2016

Ra trường với kết quả điểm thi cao, ông được Ty Văn hóa Thông tin Vĩnh Phú nhận về công tác. Ông đã nổi rần lên như một gương mặt trẻ đầy hứa hẹn của mỹ thuật miền đất Tổ ngay từ khi đó.

Tranh áp phích chính trị của họa sĩ Đỗ Ngọc Dũng, được tặng thưởng tại triển lãm quốc tế ở Liên Xô năm 1984

Các bìa sách, tranh truyện, minh họa rồi hàng loạt tranh cổ động phục vụ các nhiệm vụ chính trị ở địa phương của ông được đăng báo, triển lãm trong nước. Nhiều tác phẩm được triển lãm và nhận giải thưởng tại một số cuộc thi tranh quốc tế về chủ đề “Chống chiến tranh hạt nhân”, “Vì hòa bình và tiến bộ xã hội”... tổ chức tại Liên Xô, Tiệp Khắc trong các năm 1984-1985. Tôi còn ám ảnh mãi về bức tranh ông vẽ một đứa trẻ trong bào thai, trong tổng thể đôi cánh chim bồ câu bao bọc tạo thành hình trái tim, đè gãy quả bom hạt nhân. Phải chăng tác giả muốn nhắc nhở, cảnh báo về sự nguy hiểm của bom hạt nhân mà Mỹ đã thả xuống hai thành phố Nhật Bản (Nagasaki và Hiroshima), hậu quả còn mãi tới các thế hệ sau này, bởi sinh ra những đứa trẻ dị dạng.

Sau mấy năm làm công việc vẽ tranh cổ động, pano, áp phích, quảng cáo ở Ty Văn hóa Thông tin, với tình yêu nghệ thuật mãnh liệt, muốn vươn lên trở thành một nghệ sĩ đích thực, ông phải đến gặp cả Bí thư Tỉnh ủy , để mong được ông Bí thư ủng hộ cho chuyển sang Hội Văn học nghệ thuật tỉnh, hy vọng có điều kiện được làm nghệ thuật đích thực. Vì lúc đó Ty Văn hóa giữ người không muốn cho ông chuyển. Được về Hội, Đỗ Ngọc Dũng ra sức học hỏi từ các bậc thầy, các đàn anh đi trước. Ông chuyển sang sáng tác tranh sơn dầu với những bố cục nhân vật. Gam màu chủ đạo của ông thường là nóng - lạnh. Ông vẽ tranh như làm thơ, bắt đầu là bố cục như tìm tứ của bài thơ. Bố cục trong tranh ông chặt chẽ, thẳm sâu, rất động trong cái tĩnh, không bị gò bó, khuôn phép như là cá tính của ông vậy. Tôi còn nhớ ông vẽ hai bức tranh Hoàng hôn và Đốm trắng trên đồng diễn tả những con người bé nhỏ trong một không gian rộng lớn miền đồi khô cằn, hình ảnh tương phản ấy gây ấn tượng mạnh với người xem về sự vất vả của những người nông dân trung du, miền núi.

Cọ và toan trong tay ông như cũng có phép màu, biến đổi linh hoạt và nhuyễn đến độ chưng cất của rượu cẩn. Ông luôn chú ý đến đường nét, nếu là phụ nữ trẻ thì là những đường cong gợi cảm, cụ già thì khắc sâu nếp nhăn của thời gian trên gương mặt, sần sùi trên đôi tay, đặc biệt là tấm lưng còng và cây gậy như đang gõ vào không gian, thời gian, bấm xuống mặt đường chi chít những dấu chân mà không thấy dấu chân nào. Chính vì thế mà nó cứ ám ảnh, gây ấn tượng khiến người xem phải ngẫm ngợi, giật mình liên tưởng nhớ đến các bậc sinh thành, tự soi mình, tự hỏi mình đã làm được gì để báo hiếu cha mẹ. Đó là ở Một dáng chiều, một trong những tác phẩm nổi tiếng của Đỗ Ngọc Dũng, đoạt giải Nhì tại Triển lãm Mỹ thuật khu vực của Hội Mỹ thuật Việt Nam. Hình ảnh cụ già có thể là mẹ, là bà chúng ta trong chiếc áo bông cũ rách, mảnh áo mưa đã cong cứng, nón mê tay gậy đi trong chiều đông giá lạnh... Người xem bị ấn tượng mạnh, khi họa sĩ vẽ những chiếc lá vàng khô và một vỏ lon bia bóp méo đặt ở góc tranh phía trước bà cụ...

Tranh sơn dầu "Một dáng chiều" của họa sĩ Đỗ Ngọc Dũng - Giải B Triển lãm Mỹ thuật khu vực Hội Mỹ thuật Việt Nam, năm 2001

Tôi cũng rất ấn tượng với bức tranh Quy luật nghiệt ngã. Bầy cá nằm trên chiếc thớt, nét vẽ bằng dao bay như khắc, như găm vào lòng người xem, khiến chúng ta liên tưởng tới số phận nghiệt ngã của bao kiếp người, không dễ gì chạy thoát được. Liệu cá có thoát chết? Hay nằm đấy để mà chấp nhận số phận nghiệt ngã? Âu cũng là quy luật sinh tồn của tạo hóa.

Tranh sơn dầu "Quy luật nghiệt ngã" (80x80) của họa sĩ Đỗ Ngọc Dũng

Trong số các tác phẩm của Đỗ Ngọc Dũng, chủ đề này còn được thể hiện ở Quy luật sinh tồn - những con cá lớn nuốt những con cá bé như một thực tế cuộc sống; Nhịp sống biển cả; hay ở một bức khác có tên Tiếng than của đại ngàn - bức tranh đoạt giải A của Hội Mỹ thuật Việt Nam tại Triển lãm Mỹ thuật khu vực. Trong gam màu vàng trầm, diễn tả những thân cây, dây leo của rừng già nguyên sinh bị chặt phá, chúng như có phép màu đan xen vào nhau, tạo nên hình ảnh như một con quái thú đang cố gào thét trước sự hủy diệt môi trường sống đang đến...

Tranh sơn dầu "Nhịp sống biển cả" (160x120) của họa sĩ Đỗ Ngọc Dũng

Tranh sơn dầu "Tiếng than của đại ngàn" (180x150) của họa sĩ Đỗ Ngọc Dũng - Giải A Triển lãm Mỹ thuật khu vực Hội Mỹ thuật Việt Nam, năm 2009

Tranh sơn dầu "Nguồn nước chết" (150x150) của họa sĩ Đỗ Ngọc Dũng

Tranh sơn dầu "Vòng đời" (120x100) của họa sĩ Đỗ Ngọc Dũng

Đỗ Ngọc Dũng là con người sinh ra để làm nghệ thuật, hội họa là những gì ông thuộc nhất và nó cũng thuộc về ông. Như không có cạnh tranh nào và có cạnh tranh đi chăng nữa cũng không dễ gì làm được như ông. Nếu nói riêng ở Phú Thọ thì ông từng là ước mơ, khao khát của nhiều họa sĩ khi nhận giải quốc tế lúc 24 tuổi, nổi tiếng và kiếm tiền sung túc hoàn toàn bằng nghề, bằng tài năng của mình. Trong hàng trăm bức tranh sơn dầu, ông chủ yếu vẽ về quê hương đất Tổ Vua Hùng, đủ các chủ đề, cả những tranh vẽ cọ trung du thật quyến rũ. Có những bức đã trở thành biểu tượng, gắn với không gian văn hóa Hùng Vương mang nhiều yếu tố tâm linh; rất truyền thống nhưng cũng rất hiện đại, thể hiện qua các tác phẩm: Nét xưa (tác phẩm hiện được lưu giữ tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam); Âm vang trống đồng; Nhịp trống đồng... Xuất phát từ một quan điểm nghệ thuật là trong cái thực có cái ảo và trong cái ảo luôn có cái thực, trong cái truyền thống có cái hiện đại và ngược lại.

Ông không bị khuôn phép trong bất cứ một trường phái nghệ thuật nào. Xem tranh Đỗ Ngọc Dũng, bảo là tả thực không sai, mà nói là siêu thực cũng vẫn đúng, ông chính là họa sĩ đa phong cách, đúng như nhiều nhà phê bình, nhiều họa sĩ từng viết, từng nhận xét về ông như vậy. Tranh Đỗ Ngọc Dũng luôn có sự kết hợp giữa truyền thống và hiện đại. Có cả cái chân quê, mộc mạc và bình dị như thơ Nguyễn Bính. Nhưng lắm khi lại thấy lãng tử, “nổi loạn” như Hồ Xuân Hương và “lãng mạn”, “điên điên” như Hàn Mạc Tử.

Tranh sơn dầu "Nét xưa" (150x150) của họa sĩ Đỗ Ngọc Dũng - tác phẩm được lưu giữ tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam

Tranh sơn dầu "Nhịp trống đồng" (140x120) của họa sĩ Đỗ Ngọc Dũng

Nhận xét và đánh giá rạch ròi về tranh của ông là rất khó, bởi Đỗ Ngọc Dũng là con người của hội nhập, của kinh bang tế thế, nhưng lại gắn bó cả đời ở nơi chôn rau cắt rốn, là mảnh đất cội nguồn.

Cố họa sĩ Hoàng Hữu từng nổi tiếng vẽ bìa sách một thời, chỉ bất tử với thời gian khi có bài thơ Hai nửa vầng trăng. Đỗ Ngọc Dũng thì ngược lại, ông là tác giả của hai cuốn sách cả ngàn trang in, hàng trăm bài ghi chép, bút ký giới thiệu đăng trên các báo chí Trung ương, địa phương. Đặc biệt thời gian gần đây, Đỗ Ngọc Dũng còn nổi lên như một cây bút viết chân dung văn học, chân dung nghệ sĩ đầy tinh tế và uy tín, bởi kiến thức và thẩm văn ở ông hoàn toàn với tư cách của một nhà văn. Còn nói đến hội họa ở Vĩnh Phú trước đây và Phú Thọ bây giờ, là người ta nghĩ ngay đến, nhắc ngay đến họa sĩ Đỗ Ngọc Dũng. Bên cạnh thành tựu hội họa, ông cũng là một họa sĩ vẽ bìa nổi tiếng với hàng trăm bìa sách đẹp cho các tác giả, các ấn phẩm báo chí. Nhất là gần đây mỗi dịp Tết đến, xuân về ông luôn bận rộn vì là địa chỉ tin cậy của nhiều cơ quan báo chí Trung ương và các tỉnh thành trong cả nước đặt vẽ bìa báo xuân, đặt bài viết...

Hai cuốn sách của họa sĩ Đỗ Ngọc Dũng xuất bản năm 2020 và 2022

Biết lấy ngắn nuôi dài cũng là sở trường, sở đoản của Đỗ Ngọc Dũng. Do vậy, ông không nề hà bất cứ việc gì để có tiền mua vật liệu vẽ trong những ngày gian khó của thời bao cấp. Bây giờ vào những lúc vui ông vẫn thường kể lại, từ lúc mới lấy vợ, ông đã từng cùng với Quang Thái, Nguyễn Tham Thiện Kế, Ngô Kim Đỉnh... về sau có cả Trịnh Hoài Đức, Tuấn râu và Hoàng Tự Dung, Bá Đạo nữa, lăn lộn khắp đó đây, vẽ quảng cáo, trang trí hội trường, làm sa bàn, mô hình và buôn bán tượng Bác, thậm chí cả giấy lộn... để kiếm sống. Trước đó, khi là học sinh trường Văn hóa Nghệ thuật, hoàn cảnh gia đình nghèo khó, ông cũng phải tự kiếm sống như buôn củi, buôn phên nứa cho các lò gạch ở dưới xuôi, rồi chở gạch từ Thụy Vân, Việt Trì lên Đoan Hùng giao bán để có tiền ăn học. Khi là sinh viên đại học, ông lại đứng ra nhận thầu trang trí các gian hàng cho các tỉnh tại các hội chợ, triển lãm... rồi cùng các bạn học tranh thủ giờ nghỉ, làm đêm để có điều kiện ăn học. Rồi mua chè từ Đoan Hùng xuống Hà Nội bán, mua xe đẹp từ chợ Giời lên Việt Trì bán kiếm lời... Khi đi công tác chỉ có hai bộ quần áo, chiếc hòm gỗ cũ kỹ, nhà nghèo không đủ ăn, đủ mặc, đói rét phải đi mót khoai sắn, vào rừng kiếm củi bán cho các lái xe qua đường để giúp bố mẹ nuôi được tám anh em khôn lớn. Khi đã là cán bộ Nhà nước ông từng tâm sự: “Tôi từng bỏ đến hàng chục năm chỉ để làm các comăng, hợp đồng trang trí nội, ngoại thất, vẽ tranh quảng cáo, vẽ tranh tuyên truyền về an toàn lao động cho các công ty, làm mô hình, thiết kế cho các gian hàng triển lãm kinh tế - kỹ thuật của các tỉnh tại Trung tâm Triển lãm Kinh tế Kỹ thuật ở Giảng Võ - Hà Nội để kiếm sống. Có thu nhập, mua đất, mua nhà, nuôi vợ con và để có điều kiện vẽ, vì nghề vẽ rất tốn kém. Đúng như danh họa siêu thực Salvador Dali người Tây Ban Nha từng nói: Họa sĩ thì giàu sẽ tốt hơn nghèo...”

Những ngày cơ hàn đó cho ông nghị lực vượt khó, cái khôn ngoan đến khó ai học nổi về sự nắm bắt thị hiếu, thị trường, về “thời tiết” chính trị. Giữa trăm thứ cần chọn lựa, ông đã chọn làm kinh tế trước khi chuyên tâm, dấn thân hoàn toàn vào nghệ thuật.

Số phận đã mỉm cười với ông, vì chỉ sau một thời gian, cả nước bước vào thời kỳ đổi mới, ông đã là một trong những họa sĩ có thu nhập từ tranh, và tranh ông bán được, các hợp đồng mỹ thuật ngày càng nhiều. Ông trở nên sang trọng nhờ có tài năng. Vì là con người khéo trong ứng xử, có tố chất làm lãnh đạo nên ông được cấp trên tin tưởng, anh em văn nghệ sĩ tín nhiệm, làm Chủ tịch Hội Liên hiệp Văn học nghệ thuật Phú Thọ đến nhiệm kỳ thứ 3 (13 năm 3 tháng), là Ủy viên Đoàn Chủ tịch Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam 2 nhiệm kỳ, thì lại vinh dự được điều động làm Giám đốc Sở Ngoại vụ, rồi kiêm chức Chủ tịch Liên hiệp các Tổ chức Hữu nghị tỉnh.

Tranh sơn dầu "Khúc dân ca" (160x120) của họa sĩ Đỗ Ngọc Dũng

Tranh sơn dầu "Mùa vàng" (130x110) của họa sĩ Đỗ Ngọc Dũng

Hiếm có người có được bước đi như ông. Thuận lợi ấy không phải nghiễm nhiên mà có. Ông vẽ tranh cũng như làm quản lý, đều rất nghiêm túc và linh hoạt, tận tâm, tận lực và có nhiều sáng kiến, được anh em mến phục, cấp trên tin tưởng.

Những sáng kiến, cách nghĩ, cách làm chiến lược, đề án phát triển lâu dài cho Hội và Tạp chí; Đề xuất trao giải thưởng hằng năm động viên kịp thời các văn nghệ sĩ... cũng có được từ thời ông. Hàng loạt bộ tuyển tập bề thế, các ấn phẩm được ra đời cho tất cả các chuyên ngành; Chú ý và tạo điều kiện cho tất cả các chuyên ngành hoạt động.

Hằng năm, ông còn dành một khoản kinh phí đầu tư chiều sâu cho những văn nghệ sĩ có uy tín, năng lực sáng tác để sáng tạo tác phẩm chất lượng cao. Cũng chính ông xin tỉnh bố trí kinh phí hỗ trợ hằng năm cho các chi hội chuyên ngành Trung ương tại tỉnh có thêm điều kiện hoạt động... Chính ông đã khẳng định được thành tích cho Hội với tấm Huân chương Lao động hạng Ba, rồi hạng Nhì; tổ chức các lễ kỷ niệm thành lập Hội vào những năm chẵn hoành tráng, trong không khí hân hoan của văn nghệ sĩ đất Tổ và khách mời... Cũng chính ông phối hợp với nhà văn Lê Lựu - Giám đốc Trung tâm Văn hóa Doanh nhân, vận động quyên góp thiết kế và xây dựng Nhà lưu niệm nhà thơ Phạm Tiến Duật. Rồi thiết kế, cùng gia đình nhà thơ Hoàng Hữu xây dựng bia mộ nhà thơ Hoàng Hữu khang trang. Nghĩa cử cao đẹp này còn mãi... còn rất nhiều điều đáng nói nữa.

Bí thư Trung ương Đảng - Trưởng Ban Đối ngoại Trung ương Lê Hoài Trung thăm phòng tranh của Đỗ Ngọc Dũng, năm 2024

Dù bận làm công tác quản lý nhưng ông luôn biết tranh thủ những lúc rảnh đọc sách báo để trau dồi kiến thức. Đặc biệt là lĩnh vực văn học, hiếm có những họa sĩ am hiểu văn học như Đỗ Ngọc Dũng. Rồi tranh thủ để vẽ, ông vẽ trong eo hẹp thời gian, trốn khách vãng lai, có lúc gần như quên cả vợ con trong những ngày nghỉ cuối tuần. Và những bức tranh đã không phụ công người, tranh được triển lãm trong và ngoài nước, trong các sự kiện trọng đại... Bạn bè đồng nghiệp trong cả nước tìm đến ông, trao đổi với ông... Không chỉ tài trong sáng tác, ông còn rất giỏi trong quản lý, biết tranh thủ cấp trên, các mạnh thường quân, xây dựng và phát triển phong trào. Đặc biệt, ông rất chăm lo tới công tác phát hiện và bồi dưỡng những cây bút trẻ. Hằng năm, ông vẫn thường phối hợp với các huyện, thị, trường học, đặc biệt là trường THPT Chuyên Hùng Vương mở các lớp năng khiếu sáng tác vào dịp nghỉ hè, mở các trại sáng tác cho hội viên không những ở tỉnh, mà còn cả hội viên các Hội bạn để cho văn nghệ sĩ có điều kiện giao lưu học hỏi lẫn nhau; mời các nhà thơ, nhà văn, nhà phê bình, các văn nghệ sĩ nổi tiếng của đất nước về nói chuyện, tọa đàm, giao lưu, tạo môi trường thuận lợi nhất cho các cây bút trẻ đến với văn học nghệ thuật. Đối với các bậc cao niên và những hội viên đã thành danh, ông không chỉ thăm hỏi động viên mà còn khuyến khích, tạo điều kiện cho họ sáng tác và công bố tác phẩm. Ông chủ động đề xuất với lãnh đạo tỉnh, với Trung ương tặng Bằng khen, Kỷ niệm chương các loại, ghi nhận đóng góp của họ; tổ chức các hội thảo, tác giả, tác phẩm, mừng thọ, khẳng định những đóng góp của họ... Đặc biệt vào các dịp lễ Tết, đón xuân mới, ông luôn đề xuất mời Bí thư, Chủ tịch tỉnh sang Hội gặp mặt, chúc Tết các bậc cao niên, văn nghệ sĩ tiêu biểu. Bản thân ông cùng Thường trực Hội đi thăm, chúc Tết từng văn nghệ sĩ tiêu biểu, những người tiền nhiệm... (việc này, thật tiếc từ khi ông chuyển công tác đã không còn được duy trì); tổ chức các cuộc thi, trao giải thưởng cho các tác phẩm xuất sắc thật công bằng, phối hợp với các ngành, địa phương ra các số chuyên đề, hỗ trợ thêm kinh phí cho Tạp chí hoạt động, mời các tên tuổi uy tín tham gia biên tập nâng cao chất lượng Tạp chí. Không khí văn nghệ thời ông làm Chủ tịch Hội thật sôi động, được cả nước ghi nhận, lãnh đạo tỉnh tin tưởng.

Thật khó có văn nghệ sĩ nào làm quản lý ở Phú Thọ được lãnh đạo tỉnh và Trung ương tin tưởng và quý mến như ông. Sự xuất hiện của những lãnh đạo tỉnh, Trung ương tại các sự kiện của Hội, các chuyến thăm, làm việc với Ban Chấp hành Hội dưới thời ông là minh chứng cho điều đó. Không có sự đố kỵ hẹp hòi, ngược lại luôn khiêm tốn và là người quảng giao, Đỗ Ngọc Dũng đã tranh thủ những thuận lợi ấy để có thêm nhiều điều kiện xây dựng cơ sở vật chất, xin quỹ đầu tư sáng tác cho Hội; chăm lo đời sống tinh thần, vật chất cho cán bộ hội viên, nhân viên văn phòng. Nhờ đó mà Hội Liên hiệp Văn học nghệ thuật Phú Thọ không ngừng được củng cố và phát triển, trở thành một Hội tiêu biểu của cả nước.

Tôi đã có dịp đi nhiều nơi, gặp nhiều văn nghệ sĩ ở Trung ương, mọi miền đất, ai cũng phải thừa nhận họa sĩ Đỗ Ngọc Dũng là người có công lớn trong việc xây dựng phát triển Hội Phú Thọ.

Hữu xạ tự nhiên hương, từ ngày Đỗ Ngọc Dũng làm Chủ tịch Hội, Hội Phú Thọ trở thành địa chỉ tin cậy, nơi gửi gắm niềm tin của tất cả các Hội chuyên ngành Trung ương và các tỉnh thành khắp từ Bắc tới Nam, được bạn bè đồng nghiệp thường xuyên lui tới giao lưu, trao đổi, phối hợp tổ chức các hoạt động sôi động. Tôi nhớ những đêm Thơ - Nhạc, những Ngày Thơ Việt Nam thời ông tổ chức thật ấn tượng, có đến hàng chục văn nghệ sĩ nổi tiếng của đất nước tham dự. Ông cũng chính là tác giả của nhóm Văn học nghệ thuật 5 vùng kinh đô Việt Nam xưa và nay. Nhóm phát triển Văn học nghệ thuật VN8 ngày nay vẫn được duy trì.

Ủy viên dự khuyết Trung ương Đảng - Thứ trưởng Thường trực Bộ Ngoại giao Nguyễn Minh Vũ thăm phòng tranh của họa sĩ Đỗ Ngọc Dũng, năm 2024

Khi ông được tỉnh luân chuyển sang làm Giám đốc Sở Ngoại vụ, mừng cho ông nhưng ai cũng xuýt xoa, giá như ông vẫn kiêm nhiệm... Ngoại vụ là một lĩnh vực công tác hoàn toàn mới nhưng là người thông minh, linh hoạt nên ông đã nhanh chóng nắm bắt và hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ của mình, biết lấy ngoại giao văn hóa, thúc đẩy ngoại giao kinh tế. Dù công tác đối ngoại không cho phép ông được thăng hoa như khi làm Chủ tịch Hội, nhưng họa sĩ Đỗ Ngọc Dũng đã biết điều chỉnh và dung hòa mọi mối quan hệ, vẫn sáng tác, giao lưu với các văn nghệ sĩ. Nên ông vẫn cứ như là Chủ tịch Hội trong lòng nhiều văn nghệ sĩ đất Tổ vậy.

Từ khi nghỉ hưu đến nay, ông lại càng chuyên tâm cho hoạt động sáng tác. Ông như hồi xuân trở lại, tác phẩm của ông được in ấn, trưng bày liên tục ở khắp nơi cả trong và ngoài nước. Ngôi nhà Đỗ Ngọc Dũng như một gallery nghệ thuật, với hàng trăm tác phẩm lớn nhỏ treo ba tầng nhà, luôn là địa chỉ văn hóa đón tiếp bạn bè trăm miền, các văn nghệ sĩ tên tuổi cả nước đến thưởng thức nghệ thuật, khách sưu tập tranh và đàm đạo chuyện văn, chuyện đời; đón nhiều chính khách trong ngành ngoại giao, quan chức văn nghệ, các Đại sứ, nhiều đoàn khách nước ngoài ghé thăm...

Đỗ Ngọc Dũng là một người hạnh phúc, thành đạt. Tuy nay sức khỏe không còn được như trước bởi bệnh hiểm nghèo, phải trải qua những cuộc phẫu thuật sinh tử tưởng như không thể qua được. Nhưng may thay ông có người vợ hiền - bà Đỗ Lan Anh không chỉ là một phụ nữ xinh đẹp, luôn đứng sau mọi thành công của chồng, mà còn biết chăm sóc, động viên ông, vực ông lên trong những lúc cam go nhất của cuộc đời. Cùng với nghị lực sống, những đam mê sáng tạo, ông đã vượt lên số phận để sống, để sáng tạo cái đẹp cho đời. Trời cho ông sống, nên mọi người vẫn thấy ông khỏe trong sáng tác, vẫn giao lưu, đi thực tế trong và ngoài nước cho ông niềm cảm ứng mới và ông đã có thêm nhiều tác phẩm có giá trị.

PGS.TS - nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân - Chủ tịch Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam thăm phòng tranh của họa sĩ Đỗ Ngọc Dũng

Chưa bao giờ tự nhận mình là số 1 vì ông là của số đông văn nghệ sĩ Phú Thọ. Khiêm tốn ấy càng làm cho ông nổi tiếng hơn, gần gũi với mọi người hơn. Ông xứng đáng được nhận những phần thưởng cao quý hơn những gì ông đã từng được nhận vì chính những đóng góp của mình: hàng chục giải thưởng của Hội Mỹ thuật Việt Nam, Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, giải xuất sắc Triển lãm Quốc tế tại Hàn Quốc, giải thưởng Văn học nghệ thuật Hùng Vương của tỉnh Phú Thọ, giải thưởng cao của Hội Văn học nghệ thuật các dân tộc thiểu số Việt Nam, cùng nhiều giải thưởng khác; Có tác phẩm được trưng bày tại các triển lãm mỹ thuật toàn quốc, đặc biệt có nhiều tác phẩm được lưu giữ tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam, Bảo tàng Hồ Chí Minh, bộ Sưu tập của Hội Mỹ thuật Việt Nam, nhiều sưu tập tư nhân ở trong và ngoài nước; Từng 4 lần tổ chức triển lãm tranh cá nhân ở các thành phố lớn như Hà Nội, Hải Phòng, tham gia nhiều triển lãm quốc tế...

Đã có tới vài chục bài báo, bài nghiên cứu phê bình, giới thiệu, bài thơ viết về ông. Tất cả đều chung một nhận định. Họa sĩ Trần Khánh Chương - Chủ tịch Hội Mỹ thuật Việt Nam viết: “Gánh vác cả hai vai bề bộn công việc quản lý và sáng tác nhưng Đỗ Ngọc Dũng vẫn dâng đều những tác phẩm đẹp cho đời”; Họa sĩ Lê Trí Dũng từng nhận xét: “Con người Đỗ Ngọc Dũng luôn luôn giằng xé giữa các các phong cách... Nhiều năm nay anh vẫn đều đều giành các giải thưởng triển lãm khu vực của Hội Mỹ thuật Việt Nam”; Nhà phê bình Lê Quốc Bảo cũng cho rằng: “Đỗ Ngọc Dũng là người luôn tự vượt lên chính mình, một họa sĩ vẽ nhiều và đa phong cách, nhìn lại mấy chục năm cầm bút, anh đã biết tiếp thu phong cách sáng tạo đậm bản sắc dân tộc của các danh họa: Tô Ngọc Vân, Trần Văn Cẩn, Lương Xuân Nhị, Nguyễn Tư Nghiêm, Nguyễn Đỗ Cung...”; Nhà nghiên cứu Nguyễn Văn Chiến thì viết: “Tiền tài, địa vị không mang lại danh dự cho một nghệ sĩ, chỉ có lao động và tác phẩm để lại mới làm nên tên tuổi nghệ sĩ - Đỗ Ngọc Dũng đã và đang làm được điều này”. Còn Vũ Kim Liên - Nguyên Phó Tổng Biên tập Tạp chí Văn nghệ Đất Tổ thì khẳng định: “Đỗ Ngọc Dũng là người tiên phong đưa văn học nghệ thuật đất Tổ ra thế giới”... Bởi từ sự giới thiệu của nhà sưu tập Nguyễn Mạnh Phúc, ông đã chủ trì và tham gia tổ chức 3 trại sáng tác điêu khắc quốc tế tại tỉnh, đặt nền móng triển lãm giao lưu mỹ thuật giữa các họa sĩ Phú Thọ với các họa sĩ Seoul - Hàn Quốc từ năm 2010 đến nay...

Ngài Nicolaos D. Kanellos - Đại sứ Hy Lạp tại Việt Nam thăm phòng tranh của họa sĩ Đỗ Ngọc Dũng, năm 2017

Và mới đây nhất, trong “lời tựa” cho cuốn Ngang qua những miền đất (cuốn sách thứ hai của họa sĩ Đỗ Ngọc Dũng), PGS.TS - nhà báo, nhà thơ Nguyễn Hồng Vinh - Nguyên Ủy viên Trung ương Đảng - Nguyên Tổng Biên tập Báo Nhân dân - Nguyên Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam - Nguyên Chủ tịch Hội đồng Lý luận, Phê bình Văn học Nghệ thuật Trung ương đã một lần nữa khẳng định: “Đã từ lâu, nhiều bạn đọc, giới văn nghệ sĩ từng biết cái tên Đỗ Ngọc Dũng, một họa sĩ tài năng, đã sáng tác hàng trăm bức tranh, nhiều thể loại, từng được trưng bày trong một số triển lãm quốc tế, có tác phẩm lưu trữ tại nhiều bảo tàng quốc gia, giành nhiều giải thưởng... 13 năm làm Chủ tịch Hội Liên hiệp Văn học nghệ thuật Phú Thọ, để lại dấu ấn đậm nét nhất cho Văn nghệ đất Tổ, tiếp đến là Giám đốc Sở Ngoại vụ - Chủ tịch Liên hiệp các Tổ chức Hữu nghị tỉnh. Đặt chân đến hơn 30 quốc gia, vùng lãnh thổ trên thế giới. Với tố chất thông minh, năng động, hòa đồng, cầu thị học hỏi, Đỗ Ngọc Dũng không chỉ làm nên gia tài đồ sộ về mỹ thuật cho riêng mình, mà anh còn kết nối nhân rộng mối quan hệ giữa văn nghệ sĩ, hoạt động đối ngoại tỉnh nhà với bạn bè quốc tế ở nhiều nước, đem lại những kết quả tích cực... Chính vì vậy, ta có thể gọi Đỗ Ngọc Dũng - họa sĩ, nhà báo, nhà văn, nhà ngoại giao, một trong những đại sứ văn hóa của Việt Nam...” Ông xứng đáng với tấm Huân chương Lao động Hạng Nhì mà Chủ tịch nước trao tặng, cùng nhiều phần thưởng cao quý khác.

Chân dung của họa sĩ Đỗ Ngọc Dũng qua con mắt của bạn bè văn nghệ sĩ là như thế. Còn với tôi, ông vẫn mãi là một người đồng nghiệp, người bạn chân thành, tử tế. Tranh của ông thấm đẫm hồn quê, hồn làng, văn hóa đất Tổ, hồn dân tộc Việt, dù ông có lúc như là người của nhiều châu lục.

Họa sĩ Đỗ Ngọc Dũng sinh năm 1960; quê quán: xã Chân Mộng, Đoan Hùng, Phú Thọ; tốt nghiệp Đại học Mỹ thuật Công nghiệp Hà Nội; Là hội viên Hội Mỹ thuật Việt Nam, hội viên Hội Nhà báo Việt Nam, hội viên Hội Văn học nghệ thuật các dân tộc thiểu số Việt Nam; Nguyên Ủy viên Đoàn Chủ tịch Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam - Chủ tịch Hội Liên hiệp Văn học nghệ thuật Phú Thọ, nguyên Giám đốc Sở Ngoại vụ Phú Thọ, nguyên Ủy viên Đoàn Chủ tịch Liên hiệp các Tổ chức Hữu nghị Việt Nam - Chủ tịch Liên hiệp các Tổ chức Hữu nghị tỉnh Phú Thọ.

Nhân kỷ niệm 50 năm thành lập Hội Liên hiệp Văn học nghệ thuật Phú Thọ (1975-2025)