Sáng tác

Hoa dành dành. Tản văn của Lê Phương Liên

Lê Phương Liên
Tản văn
08:00 | 04/10/2024
Baovannghe.vn - Những ai từng lớn lên ở miền quê, không thể không lưu giữ trong ký ức mình loài hoa có màu trắng tinh khiết ấy. Loài hoa hồn nhiên như tuổi thơ, hoang dại như ngọn gió, hiền lành như tiếng chim buổi sáng. Hoa có những cái tên rất đẹp như bạch thiên hương, chi tử, thủy hoàng chi… Còn quê tôi thường gọi là hoa dành dành.
aa

Hoa Dành Dành được tạo hóa ban tặng cho một vẻ đẹp duyên dáng, tựa như một đóa hồng trắng tinh khôi với hương thơm nồng nàn mê đắm. Bao mùa hoa dành đi qua, chị em tôi trưởng thành rồi xa quê. Nhưng những mùa hoa Dành Dành vẫn mãi là những kỉ niệm chẳng mờ phai… hoa Dành Dành bình dị lặng thầm nở giữa muôn sắc hoa trong vườn mẹ. Dịu dàng tỏa hương như tình yêu mộc mạc mà sâu lắng của mẹ dành cho những đứa con xa.

Hoa Dành Dành có hai loại cánh đơn và cánh kép. Cánh đơn chỉ có một, cánh kép là hai cánh xếp chồng lên nhau. Hoa cũng có hai màu, màu trắng và màu vàng nhạt, thường nở vào cuối xuân đầu hè từ tháng ba cho đến tháng năm. Hoa có cái tên hiền như củ khoai hạt lúa quê nhà, nhưng lại có vẻ đẹp tinh tế và hương thơm quý phái. Hoa Dành Dành không chỉ là một bông hoa đẹp, mà nó còn mang trong mình nhiều ý nghĩa đặc biệt. Dành Dành thường được xem là biểu tượng của tình yêu trong trắng và tình bạn chân thành.

Trong muôn loài hoa quê, hoa Dành Dành là một trong những loại hoa thơm nhất. Những đêm trăng tháng năm đầu hạ, hoa nở trắng cả hai bên bờ giếng làng, lũ trẻ con chúng tôi tụ bạ ở sân kho chơi trò quân xanh quân đỏ, hái hoa dành làm vòng đeo tay đeo cổ. Có đứa còn lấy dây chuối xỏ vào hoa đeo lên tai. Áo cởi trùm lên đầu, trông cứ như lũ trẻ của một tộc người nào đấy. Nhưng mà thơm, mùi mồ hôi quện với mùi hoa thành một thứ mùi rất đặc biệt. Đó là mùi quê. Lũ trẻ lớn thêm đến tuổi dậy thì, hoa dành cũng vì thế mà thơm hơn dễ thương hơn. Hoa được kết thành vòng cô dâu đội lên đầu ngày em mười sáu. Hoa trắng thơm ngần giấc mơ thiếu nữ…

Nếu bạn hỏi tôi hoa Dành Dành thơm nhất vào thời điểm nào trong ngày. Vậy thì bạn hãy dậy sớm nhé, khi mặt trời thức dậy là lúc hoa Dành Dành nở và thơm cho đến lửng chiều.

Hoa dành dành. Tản văn của Lê Phương Liên
Hoa Dành Dành có mùi hương rất thơm và dễ trồng ở các vùng nông thôn . Ảnh Internet

Có lần tôi đọc sách phong thủy viết cây Dành Dành có ý nghĩa là đem đến nhiều điều may mắn tốt đẹp. Cây Dành Dành hoa trắng hoa vàng phù hợp với những người mệnh thổ, kim và thủy. Ở quê tôi chả cần biết phong thủy là gì, nhưng nhà nào cũng có một bụi Dành Dành trồng ở góc vườn, trái nhà hay cạnh bờ ao, đôi khi chẳng cần trồng mà do hoa phát tán tự mọc lên.

Mẹ tôi trồng một cây ở ngay chính giữa cửa nhà, mùa nào cũng ra hoa và rất nhiều quả. Cây bắt đầu cho ra quả từ khoảng tháng 6 đến tháng 10. Quả Dành Dành có hình bầu dục với nhiều góc cạnh, bên trong có khía từng ngăn. Khi chín quả có màu vàng cam bên trong nhiều hạt nhỏ. Cuối Thu Dành Dành chín cũng là mùa cưới. Trong mâm cỗ cưới, đĩa xôi Dành Dành vàng tươi nổi bật trông thật đẹp mắt.

Mùa quả chín nhiều mẹ bảo tôi hái đem phơi khô để vào hộp dùng dần. Xôi dành dành mang hương vị đặc biệt bởi sự kết hợp hoàn hảo giữa mùi thơm dẻo của nếp, vị ngọt của nước cốt dừa. Khi xôi sắp chín tôi thường cho thêm một thìa mỡ gà làm cho hạt xôi bóng và căng mọng. Màu sắc của xôi phụ thuộc vào số lượng Dành Dành sử dụng. Nhiều quá xôi sẽ có màu vàng đậm, ít quá xôi có màu vàng nhạt, không đẹp. Cũng vì vẻ đẹp thanh khiết của hoa dành dành mà cây thường được trồng ở một số nơi trang nghiêm thoát tục như đình chùa. Chùa làng tôi mỗi năm mở hội một lần vào tháng ba. Trong mâm cỗ chay thì điểm nhấn đẹp nhất vẫn là đĩa xôi Dành Dành. Những người con xa quê về dự lễ hội say mê tạo dáng bên những bụi hoa Dành Dành. Còn tôi ngồi nhớ mình từng viết về một giấc mơ hoa cỏ:

Thương thầm từ thuở hoa mua

hoa dành dành kép còn chưa kịp vàng

trăng sao lạc giữa mây ngàn

nụ hôn cỏ dại đăng đàn tìm nhau…

Cây Dành Dành thân thương với người quê, thân lá và rễ cây chú tôi thường phơi khô để kết hợp với một số vị khác chữa các bệnh về thận. Bây giờ khoa học tiên tiến còn dùng hương hoa Dành Dành để chiết xuất ra các loại nước hoa có hương thơm sang trọng và quý phái.

Cây Dành Dành ở quê giờ đã vắng đi nhiều, duy chỉ có cây bên cống Ngòi là còn nay lên tuổi cụ. Hoa Dành Dành vẫn thơm, xôi Dành Dành vẫn dẻo. Nhưng giấc mơ dẫu có đăng đàn thì mãi chỉ là mơ. Để mỗi khi về làng, tôi lại thấy lòng dịu lại, nao nao nhớ mùa hoa thương nhớ năm nào:

Trăng còn thổn thức sang canh

cho em tìm nụ dành dành trổ đêm?

Lê Phương Liên | Báo Văn nghệ

--------------

Bài viết cùng chuyên mục:

Nghệ sĩ thổ mộ. Tản văn của Nguyễn Nhã Tiên Hoài niệm trung thu xưa. Tản văn của Ngô Trọng Nghĩa Phận cây. Tản văn của Lê Hữu Tỉnh Nhớ thương mùa gặt. Tản văn của Đan Hà Đâu rồi lời ru của mẹ. Tản văn của Nguyễn Hoà Bình
Mắt lá - Thơ Nguyễn Thế Nhân

Mắt lá - Thơ Nguyễn Thế Nhân

Baovannghe.vn- Anh tạo cây thác đổ/ Dòng sông chảy ngược lên trời/ Thác đổ / Cây lớn xuống
Chùm thơ của Bùi Minh Quốc

Chùm thơ của Bùi Minh Quốc

Baovannghe.vn- Mẹ đứng bên con dáng mẹ lưng còng/ Mái tóc bạc tới vai con vừa chạm/ Con lại nhớ ngày tản cư những dặm đường lửa đạn
Thông cáo báo chí số 12, Kỳ họp thứ Tám, Quốc hội khóa XV

Thông cáo báo chí số 12, Kỳ họp thứ Tám, Quốc hội khóa XV

Baovannghe.vn - Thứ Hai, ngày 04/11/2024, Quốc hội tiếp tục ngày làm việc thứ mười hai (Kỳ họp thứ Tám, Quốc hội khóa XV) tại Nhà Quốc hội dưới sự chủ trì của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn.
Xác định rõ động lực tăng trưởng những tháng còn lại năm 2024 và cả năm 2025

Xác định rõ động lực tăng trưởng những tháng còn lại năm 2024 và cả năm 2025

Baovannghe.vn - Ngày 4/11, tại phiên thảo luận về tình hình kinh tế - xã hội tại Kỳ họp thứ Tám, Quốc hội khóa XV, nhiều đại biểu Quốc hội đánh giá cao công tác chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, với nhiều kết quả tích cực trên các lĩnh vực. Các đại biểu cũng đề nghị đề nghị xác định rõ các động lực tăng trưởng những tháng còn lại năm 2024 và cả năm 2025 để đạt và vượt các mục tiêu Quốc hội giao.
Quyền lực khán giả và “cái chết” của thần tượng

Quyền lực khán giả và “cái chết” của thần tượng

Baovannghe.vn - Khán giả kết nối với thần tượng (ca sĩ, diễn viên, người nổi tiếng…) thông qua các sản phẩm văn hoá nghệ thuật, giải trí. Bản chất của sự kết nối này luôn đến từ sự hâm mộ, tức những tưởng tượng, vốn có tính hướng thượng (hướng đến giá trị chân thiện mỹ). Điều gì sẽ xảy ra khi một thần tượng sụp đổ hình tượng?