Hơn một thập niên trở lại đây, những cuốn phim song nữ chủ hay đa nữ chủ (hai hoặc nhiều nhân vật chính đều là nữ), khai thác mối quan hệ nữ - nữ được các nhà làm phim nội địa quan tâm khai thác.
Từ kế hoạch phát hành Quốc tế Phụ nữ 8/3/2025 như ban đầu, phim Chị dâu bất ngờ thông báo đôn sớm lịch ra mắt vào Giáng sinh 2024. Dự án mới của đạo diễn Khương Ngọc thu hút công chúng, bởi quy tụ bốn ngôi sao thực lực Hồng Đào, Việt Hương, Lê Khánh và Đinh Y Nhung; đồng thời đánh dấu sự trở lại của người mẫu tai tiếng Ngọc Trinh chỉ nửa năm sau khi cô hưởng án treo vì tội danh gây rối trật tự công cộng. Câu chuyện phim gói gọn trong một đám giỗ miền quê, một dịp quan trọng để những người phụ nữ trong gia đình tụ họp. Hoàn thành nghĩa vụ của phận làm con nhưng họ cũng “đâm bị thóc, chọc bị gạo”, cà khịa, xách mé nhau dăm câu ba điều, để từ đó những chuyện chẳng đẹp đẽ gì của gia đình dần lộ ra.
Chị dâu là phim Việt hiếm hoi khai thác quan hệ chị dâu - em chồng. Trong đó, Việt Hương hóa thân con dâu cả Hai Nhị gánh vác cả nhà chồng sau khi người chồng mất sớm. Đúng như câu tục ngữ “Giặc bên Ngô không bằng bà cô bên chồng”, trích đoạn được trình chiếu trong họp báo phim hôm 26/11 hé lộ cảnh Hai Nhị phải hứng chịu từ các cô em chồng. Cảnh phim ngập trong tị hiềm và cãi vã, dự báo là một cuốn phim ồn ào mùa lễ hội cuối năm. Đạo diễn Khương Ngọc cho hay, thông qua câu chuyện về 5 chị em, phim phản ánh nhiều vấn đề, nỗi trăn trở trong mỗi gia đình, nghĩa tình chòm xóm, tương quan giữa người với người.
Cho dù xã hội Việt Nam vẫn trọng nam khinh nữ nhưng phụ nữ vẫn là hình tượng trọng tâm xuyên suốt dòng chảy điện ảnh Việt, từ dòng phim Cách mạng cho tới loạt tác phẩm về thời hậu chiến và đời sống mở cửa sau này. Thập niên 2010, khi phim rom-com (lãng mạn - hài) vẫn đang là mốt, mối quan hệ nam - nữ trên màn ảnh được khắc họa tương đối ngang hàng. Nhưng từ quãng 2017 tới nay, phim song nữ chủ hay đa nữ chủ (hai hoặc nhiều nhân vật chính đều là nữ) ngày càng phổ biến. Đấng mày râu dần lui về “hậu phương”, trở thành khung nền hay tác nhân đưa đẩy cao trào của số phận nữ chính trên màn ảnh.
Ngay cả ở Thưa mẹ con đi, một phim xoay quanh hành trình cặp đôi đồng tính nam thừa nhận bản thân với người nhà, tính nữ vẫn lấn át tính nam. Gia đình trong phim phụ nữ vừa đông vừa “hung hãn”, trong khi nam giới ít hoặc không có tiếng nói. Từng người phụ nữ trong nhà tác động lớn đến lựa chọn và cuộc sống của hai nhân vật trung tâm.
Người ta hay bảo ba người phụ nữ thêm một con vịt là thành cái chợ. Câu nói vui mà thực ra là giễu nhại các chị em có nhiều điều để chuyện phiếm, có nhiều thứ để so bì lẫn nhau. Nhưng để có đủ chuyện làm nên những “cái chợ” như thế, bản thân mỗi người phụ nữ cũng là một câu chuyện nặng những nghĩ suy. Dù thời đại đổi khác ra sao, tư duy mở rộng thế nào, phụ nữ cơ bản vẫn gánh vác nhiều vai trò: làm con, làm vợ, làm mẹ. Có người lựa chọn vì những vai trò ấy mà tạm gác những điều bản thân mong cầu, ước vọng. Nhưng cũng không ít người nỗ lực làm trọn chính mình song song với làm tròn bằng ấy trách nhiệm. Có lẽ vì giàu chất liệu đời sống như thế, phái đẹp luôn gieo ra được cảm hứng cho những cuộc đời điện ảnh.
Bảo Nhân - Nam Cito là hai tên tuổi nổi bật khi nhắc đến những câu chuyện phủ màu nữ tính. Ngoài ba phần Gái già lắm chiêu và phim Cô gái từ quá khứ, bộ đôi đạo diễn đang phát triển dự án Hoàng hậu cuối cùng nói về hoàng hậu Nam Phương. Ngoài ra, họ từng ấp ủ Vũ trụ mỹ nhân với nhiều phim kết nối với nhau, tuy nhiên dự án giàu tham vọng này im hơi lặng tiếng ngay sau khi công bố hồi 2022. Nữ nhân trong phim Bảo Nhân - Nam Cito luôn đẹp, giàu sang, tài ba, sắc sảo. Nhưng ẩn sau cuộc đời hào nhoáng là nhiều buồn vui ở đời, qua đó lột tả nỗi khổ người giàu cũng khóc và thả nhẹ tiếng cười châm biếm tư duy phù phiếm của một bộ phận giới thượng lưu.
Tương tự, nhà sản xuất - nhà đầu tư 9X Will Vũ dành nhiều tâm huyết và tiền bạc để theo đuổi chuỗi phim chủ đề nữ quyền. Bên cạnh thương hiệu Chị chị em em được kỳ vọng phát triển nhiều phần, phim Cô dâu hào môn anh kết hợp với đạo diễn Vũ Ngọc Đãng cũng đào sâu nhiều góc cạnh của phụ nữ thuộc nhiều tầng lớp, độ tuổi. Anh cho rằng sự xung đột, mâu thuẫn, phản bội, hãm hại lẫn nhau giữa những người phụ nữ tuy đã rất phổ biến nhưng vẫn thú vị và hấp dẫn nếu đặt trong những không gian, thời gian khác nhau.
Cuộc tranh đấu sắc đẹp và quyền lực cũng là đề tài hợp mốt phim Việt những năm gần đây, được tìm thấy ở Mẹ chồng, Linh miêu: Quỷ nhập tràng, Cái giá của hạnh phúc, Fanti… Công thức chung của loạt phim này là xây dựng nhân vật gai góc, tâm lý đan xen mảng sáng - mảng tối, vì số phận đưa đẩy mà trở nên xấu xa. Ôm mối sầu tơ vương hay gánh bất hạnh bởi đàn ông đã đành, chính những người phụ nữ cũng thiếu vắng sự đồng điệu, thấu cảm lẫn nhau. Họ đánh son nhiều, đánh nhau cũng không ít.
Trong khi, mối quan hệ đủ đầy dư vị ngọt - đắng giữa mẹ và con gái là câu chuyện muôn thuở nhưng chưa bao giờ cũ từ đời sống bước lên màn ảnh. Từ Nhà bà Nữ đến nhiều tác phẩm khác, mẹ và con càng thương nhau càng dễ buông lời cay nghiệt, khó tỏ bày yêu thương. Sự nổi loạn của con là nỗi lo của mẹ. Niềm kỳ vọng của mẹ là gánh nặng cho con. Người xem dễ tìm thấy tìm qua từng truyện phim như vậy.
Đi qua muôn kiểu bi kịch, phụ nữ trong phim Việt làm khán giả trách ở điểm này mà thương ở điểm khác. Nhưng cũng có một số trường hợp cá biệt, nhân vật để lại nhiều ác cảm. Đơn cử là Ngọc Nhi (Uyển Ân đóng) trong Nhà bà Nữ. Một cô gái trẻ người non dạ học chưa xong, lo chưa tới, còn ăn bám gia đình, “mỏ hỗn” với bề trên nhưng sau cùng được tô vẽ như người hùng lên tiếng giáo điều. Một nhân vật nữ khác gây chú ý trên màn là Jessica Diễm (Diễm My 9X) ở 1990. Cô được khắc họa với hình ảnh nữ cường thời hiện đại, sống độc lập và yêu bản thân. Nhưng sự chà đạp đàn ông từ tư tưởng, ngôn từ lẫn hành động của Jessica bộc lộ tư tưởng nữ quyền độc hại, khó lấy được sự đồng cảm từ khán giả.
Không chỉ tạo được sự quan tâm tại Việt Nam, phim nữ giới còn là xu thế của điện ảnh Đông Á. Nhưng trong khi các phim Little Big Women của Đài Loan, Our Season của Hàn Quốc… chọn pha trộn hóm hỉnh vào kịch tính, lồng ghép căng thẳng mà không cần cãi vã ồn ào, phim Việt đi vào lối mòn của những cuộc khẩu chiến không ai chịu ai. Dù là nhân vật ngang hàng hay mẹ và con, họ cũng mặc sức ném về nhau những lời cay độc với âm lượng chói tai. Cách làm ấy lâu dần trở thành lối mòn và gây mệt tim cho khán giả. Không thể phủ nhận, nữ giới là kho đề tài cho điện ảnh khai thác. Nhưng làm về chuyện gì và kể như thế nào là vấn đề phim Việt đang gặp phải, trở thành công thức đơn điệu. Tìm tòi góc khuất mới với lối khắc họa mới là đề bài đặt ra cho các nhà làm phim nội địa.
 |
| Diễn viên Việt Hương và Hồng Đào trong bộ phim Chị dâu dự kiến ra mắt khán giả Việt cuối tháng 12/2024. |
