Chuyên đề

Anh hùng Nguyễn Văn Trỗi: Hãy nhớ lấy lời tôi!

Bảo tàng Chứng tích Chiến tranh
Tư liệu 12:21 | 23/11/2024
Baovannghe.vn - Mặc dù bị tra tấn dã man nhưng anh Trỗi vẫn giữ khí phách hiên ngang, kiên quyết không khai ra tổ chức, nhận mọi trách nhiệm về mình để bảo vệ tính mạng đồng đội.
aa

Có những phút làm nên lịch sử

Có cái chết hóa thành bất tử

Có những lời hơn mọi bài ca

Có con người từ chân lý sinh ra...

(Hãy nhớ lấy lời tôi!)

Đó là những lời thơ Tố Hữu dành cho người anh hùng đặt mìn ám sát Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ McNamara tại cầu Công Lý: Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Nguyễn Văn Trỗi.

Hãy nhớ lấy lời tôi!
Anh Nguyễn Văn Trỗi (người lái xe đạp) khi làm biệt động trước khi bị địch bắt - Ảnh: Tư liệu gia đình

Anh Trỗi sinh ngày 1 tháng 2 năm 1940 tại làng Thanh Quyết (huyện Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam), trong một gia đình có truyền thống cách mạng. Năm 16 tuổi, anh mua vé tàu vào Sài Gòn, không quản khó nhọc, ban ngày anh làm thuê ban đêm học thêm lý thuyết ở trường Bá Nghệ (nay là trường Cao đẳng Kỹ thuật Cao Thắng), sau đó xin vào làm công nhân tại Nhà máy điện Chợ Quán. Ao ước của anh lúc ấy thật bình dị: đất nước hòa bình, mở một tiệm sửa đồ điện để sinh sống. Nhưng chẳng mấy chốc anh đã sớm nhận ra: "Còn giặc Mỹ, không ai có hạnh phúc cả".

Đầu năm 1963, anh Trỗi gặp và yêu chị Phan Thị Quyên. Giữa năm đó, với lòng yêu nước và bầu nhiệt huyết tuổi trẻ, anh trở thành chiến sĩ biệt động Sài Gòn. Năm 1964, biết tin phái đoàn của McNamara đến thị sát tình hình thực tế nhằm chuẩn bị leo thang chiến tranh xâm lược Việt Nam, lực lượng biệt động Sài Gòn liền vạch kế hoạch tiêu diệt. Lúc này anh Trỗi mới lập gia đình được mấy ngày nên không được cử tham gia. Vượt lên hạnh phúc cá nhân, anh kiên quyết đòi ra chiến đấu, nhờ người ký thay vào sổ quyết tử. Tuy nhiên, ngày 9 tháng 5 năm 1964 khi vừa đặt được quả mìn nặng 8kg ở cạnh cầu Công Lý, chưa kịp chuẩn bị xong thì anh cùng đồng đội không may bị bắt.

Mặc dù bị tra tấn dã man nhưng anh Trỗi vẫn giữ khí phách hiên ngang, kiên quyết không khai ra tổ chức, nhận mọi trách nhiệm về mình để bảo vệ tính mạng đồng đội. Ngày 11 tháng 8 năm 1964, anh bị tòa Sài Gòn của chính quyền Nguyễn Khánh tuyên án tử hình. Tại pháp trường, anh bình thản giật bỏ khăn che mặt xuống rồi nói: "Không, phải để tôi nhìn mảnh đất này, mảnh đất thân yêu của tôi". Lúc 9 giờ 45 phút ngày 15 tháng 10 năm 1964, anh bị xử bắn tại khám Chí Hòa khi mới 24 tuổi.

Trước lúc hy sinh, anh hô vang:

Hãy nhớ lấy lời tôi!

Đả đảo đế quốc Mỹ!

Đả đảo Nguyễn Khánh!

Hồ Chí Minh muôn năm!

Việt Nam muôn năm!

Máu anh chảy xuống nhưng tinh thần anh bất diệt. Noi gương anh, Thành đoàn Sài Gòn - Gia Định đã phát động phong trào "Năm xung phong" trên toàn miền Nam, thu hút trên hai triệu lượt thanh niên miền Nam đăng ký tham gia. Hàng chục vạn đoàn viên, hội viên gia nhập Quân Giải phóng và các đơn vị thanh niên xung phong, góp phần làm nên Đại thắng Mùa xuân 1975 lịch sử, giải phóng quê hương, xứng danh thanh niên trên mảnh đất thành đồng.

Nghìn năm sau sẽ nhớ lại hôm qua

Một sáng mùa thu, giữa khám Chí Hòa...

Anh bước tới, mắt nhìn, bình thản

Như chính Anh là người xử án

Cỏ trong vườn mát dưới chân Anh

Đời vẫn tươi màu lá rau xanh...

Phải chiến đấu như một người cộng sản

Trái tim lớn không sợ gì súng đạn!

(Hãy nhớ lấy lời tôi!)

Một số hình ảnh về anh Nguyễn Văn Trỗi:

Hãy nhớ lấy lời tôi!
Chị Phan Thị Quyên và anh Nguyễn Văn Trỗi trong ngày cưới - Ảnh: Tư liệu gia đình
Hãy nhớ lấy lời tôi!
Ảnh đám cưới anh Trỗi và chị Quyên được phục chế màu
Anh hùng Nguyễn Văn Trỗi: Hãy nhớ lấy lời tôi!
Anh Trỗi và anh Lời lúc bị bắt cùng với quả mìn - Ảnh: Tư liệu
Anh hùng Nguyễn Văn Trỗi: Hãy nhớ lấy lời tôi!
Ca ngợi tinh thần hy sinh dũng cảm của anh hùng Nguyễn Văn Trỗi, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết: "Vì Tổ quốc, vì nhân dân, liệt sĩ Nguyễn Văn Trỗi đã anh dũng đấu tranh chống đế quốc Mỹ đến hơi thở cuối cùng. Chí khí lẫm liệt của anh hùng Trỗi là một tấm gương hy sinh cách mạng sáng ngời cho mọi người yêu nước, nhất là cho các cháu thanh niên học tập"
Anh hùng Nguyễn Văn Trỗi: Hãy nhớ lấy lời tôi!
Báo Nhân Dân, số 3860, ngày 25 tháng 10 năm 1964 đăng bài "Hãy nhớ lấy lời tôi" của nhà thơ Tố Hữu và bài "Đại biểu các tôn giáo Hà Nội kịch liệt phản đối Mỹ - Khánh giết Nguyễn Văn Trỗi, đòi trả tự do ngay cho anh Lê Hồng Tư"
Anh hùng Nguyễn Văn Trỗi: Hãy nhớ lấy lời tôi!
Bức ảnh chị Quyên trước mộ anh Trỗi ở Nghĩa trang Đô Thành hôm 17 tháng 10 năm 1964. Ngày anh Trỗi bị bắn, chị chạy đôn đáo khắp nơi mà không tìm được nơi anh tạm an nghỉ. Hôm sau đọc báo mới hay anh được chôn ở Nghĩa trang Đô Thành. Sớm 17 tháng 10 mới tìm thấy mộ anh. Gia đình đã chọn chùa Pháp Vân để cầu siêu cho anh. Sau đó, chị đưa ba anh về quê ở miền Trung. Đầu năm 1965, tổ chức cho chị thoát ly ra vùng giải phóng. Đêm 29 tháng Chạp, chị bí mật lên đường ra "R" (chiến khu)
Anh hùng Nguyễn Văn Trỗi: Hãy nhớ lấy lời tôi!
Hai cuốn sách "Sống như anh" viết về cuộc đời anh Trỗi và "Từ tuyến đầu Tổ quốc" cùng chiếc ba lô và đôi dép cao su là những vật dụng thân thiết của mỗi chiến sĩ tham gia cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ
Anh hùng Nguyễn Văn Trỗi: Hãy nhớ lấy lời tôi!
Chị Phan Thị Quyên với nhà văn, đạo diễn Luis Correa (người trong cuộc vụ "Bắt cóc Smolen") - Ảnh: Đại sứ quán Venezuela

Với du kích quân Venezuela, cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của nhân dân Việt Nam là nguồn cổ vũ, động viên vô cùng to lớn.

Lực lượng Vũ trang giải phóng dân tộc Venezuela (FALN) dưới sự chỉ huy của Tư lệnh Luis Correa đã lên kế hoạch để 12 thành viên FALN bắt cóc tùy viên quân sự Mỹ Smolen nhằm đòi Nhà Trắng trả tự do cho anh Nguyễn Văn Trỗi. Mỹ tuyên bố đồng ý với điều kiện của FALN nhưng trên thực tế đã mở chiến dịch săn lùng. Ngay sau khi Smolen được thả ba ngày, anh Trỗi đã bị xử bắn, 12 du kích tham gia vụ bắt cóc Smolen năm đó đều bị bắt và một người đã hy sinh.

Bảo tàng Chứng tích Chiến tranh
Nguồn cảm hứng cho những tác phẩm văn học và điện ảnh lớn

Nguồn cảm hứng cho những tác phẩm văn học và điện ảnh lớn

Baovannghe.vn - Sau hai mùa tổ chức thành công và được vinh danh trong Top 10 sự kiện văn hóa tiêu biểu năm 2023 và 2024 (do báo Thể thao & Văn hóa bình chọn), Liên hoan phim châu Á Đà Nẵng lần thứ 3 (DANAFF III) sẽ chính thức diễn ra từ ngày 29/6 đến ngày 5/7/2025 tại thành phố Đà Nẵng.
Chùm thơ Nguyễn Đăng Độ

Chùm thơ Nguyễn Đăng Độ

Baovannghe.vn - Xin cúi đầu trước khí phách linh thiêng/ Những người lính quên mình vì Tổ quốc/ Các anh hy sinh đời mình để hồi sinh đất nước/ Những tháng ngày vang vọng bước quân đi...
Tình xưa. Truyện ngắn của Ngô Vĩnh Xuân Lôi

Tình xưa. Truyện ngắn của Ngô Vĩnh Xuân Lôi

Baovannghe.vn - Ông giáo Hoằng ăn vội bát mỳ tôm buổi sáng rồi uống một chén trà vừa pha. Trà mới pha rất ngon, thành thử ông ngồi độc ẩm đến gần hết buổi sáng mới sực nhớ ra việc cần phải làm ngay.
Tiếng chuông trôi trên sông. Tản văn của Lê Quang Trạng

Tiếng chuông trôi trên sông. Tản văn của Lê Quang Trạng

Baovannghe.vn - Chỗ bờ sông có một cồn đất, mỗi chiều thấy chú tiểu chèo xuồng đến đó. Chú cắm những cây tre lên bờ đất phù sa mới. Mấy chú giăng câu ngang qua có hỏi “chú mần (làm) vậy chi?”. Chú tiểu cười, “cho đất có chưn (chân) đi”.
Tuần Văn hóa - Du lịch Việt Nam tại Ba Lan

Tuần Văn hóa - Du lịch Việt Nam tại Ba Lan

Baovannghe.vn - Ngày 22/6, tại Quảng trường Thành cổ Warsaw - đã diễn ra Lễ hội Văn hóa Việt Nam lần thứ III tại Ba Lan, đây là sự kiện mở màn cho Tuần Văn hóa - Du lịch Việt Nam tại quốc gia Trung Âu này.