Tại Đại hội Đảng bộ tỉnh Ninh Bình lần thứ XXII, nhiệm kỳ 2020–2025, chuyển đổi số được xác định là một trong ba khâu đột phá chiến lược. Trong đó, phát triển công dân số được nhìn nhận là điều kiện tiên quyết để hiện thực hóa chính quyền số, kinh tế số và xã hội số. Quan điểm xuyên suốt của tỉnh là: “Muốn chuyển đổi số thành công, phải bắt đầu từ người dân, làm cho người dân thấy công nghệ số là thiết thực, dễ dùng và hữu ích trong đời sống hằng ngày.”
Từ chủ trương này, các cấp, ngành và địa phương trên toàn tỉnh đã triển khai đồng bộ nhiều hoạt động nhằm đưa công nghệ đến gần với người dân. Không chỉ là tuyên truyền suông, mà là “đi từng ngõ, gõ từng nhà, hướng dẫn từng người” – khẩu hiệu hành động cụ thể của các Tổ công nghệ số cộng đồng tại cơ sở.
Tính đến ngày 15/8/2024, tỉnh Ninh Bình đã ghi nhận nhiều kết quả đáng khích lệ trong việc phổ cập nền tảng số đến người dân: 91% người dân trưởng thành có điện thoại thông minh, 72,8% hộ gia đình có kết nối Internet cáp quang, 90,5% hộ gia đình có truy cập Internet, 100% dân số được phủ sóng mạng di động, 765.472 người dân từ 15 tuổi trở lên có tài khoản ngân hàng hoặc các tổ chức tài chính hợp pháp, 808.810 tài khoản định danh điện tử VNeID đã được cấp, trong đó 633.435 đã được kích hoạt. Những con số này không chỉ thể hiện độ phủ của hạ tầng số, mà còn phản ánh sự chuyển mình trong hành vi tiêu dùng, cách thức tương tác với chính quyền, và sự hình thành dần dần của thói quen số hóa trong đời sống thường nhật.
Tại thôn Lạc Hiền (xã Yên Hòa, huyện Yên Mô), Tổ công nghệ số cộng đồng đã trở thành cầu nối hiệu quả giữa công nghệ và đời sống. Nhờ sự hướng dẫn trực tiếp của các thành viên tổ, người dân ở đây đã biết cách sử dụng dịch vụ công trực tuyến, cài đặt tài khoản định danh điện tử VNeID, truy cập sàn thương mại điện tử để tiêu thụ nông sản, thanh toán không dùng tiền mặt, tham gia nhóm Zalo thôn để nhận thông báo, và thực hiện nhiều giao dịch tiện ích khác. Đến nay, 284/295 hộ có điện thoại thông minh, gần 95% số người từ 15 tuổi trở lên biết sử dụng điện thoại thông minh.
Tại thị trấn Phát Diệm (Kim Sơn), các Tổ công nghệ số cũng triển khai hoạt động tương tự, đặc biệt nhấn mạnh vào hướng dẫn người dân sử dụng ứng dụng VNeID, giao dịch hành chính trên cổng dịch vụ công và ứng dụng thanh toán điện tử.
Không chỉ ở vùng thành thị, mà ngay cả những xã vùng sâu như Lạc Vân (Nho Quan), người dân cũng bắt đầu tiếp cận nền tảng công dân số. Việc nộp hồ sơ hành chính không còn cần giấy tờ mang theo, nhờ tích hợp thông tin trên ứng dụng định danh điện tử. Tiến độ xử lý hồ sơ cũng được theo dõi ngay trên điện thoại, giúp tiết kiệm thời gian và minh bạch hóa quy trình.
 |
| Cán bộ Xã hướng dẫn người dẫn giải quyết thủ tục hành chính. |
Ứng dụng VNeID được xem là “chìa khóa” mở ra thế giới số cho mỗi công dân. Khi tích hợp đầy đủ thông tin cá nhân, thẻ căn cước, bảo hiểm, giấy phép lái xe, sổ khám bệnh… VNeID trở thành “ví định danh điện tử” đa năng, cho phép người dân thực hiện giao dịch công vụ, tài chính, giáo dục, y tế chỉ với một thiết bị di động.
Đây là bước đi quan trọng để tiến tới thay thế hoàn toàn giấy tờ hành chính truyền thống, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho việc liên thông dữ liệu giữa các cơ quan nhà nước. Tuy nhiên, để ứng dụng này thực sự trở thành phổ biến, vẫn cần sự hỗ trợ tiếp cận kỹ năng sử dụng cho nhóm người cao tuổi, người ở vùng sâu vùng xa.
Một trong những thách thức lớn nhất trong hành trình phát triển công dân số chính là đào tạo kỹ năng số đại trà. Với những người trẻ, việc sử dụng công nghệ đã trở thành thói quen. Nhưng với nhóm trung niên, cao tuổi, người yếu thế hoặc ở vùng nông thôn, kỹ năng số vẫn là một “khoảng trống” cần được lấp đầy.
Chính vì vậy, chiến dịch phổ cập kỹ năng số của Sở Thông tin và Truyền thông, phối hợp với Cục Chuyển đổi số Quốc gia, mang ý nghĩa đặc biệt. Từ thành phố đến huyện xã, các buổi tuyên truyền, tập huấn kỹ năng bảo mật, sử dụng ứng dụng số, hướng dẫn tra cứu thủ tục hành chính, đăng ký khám bệnh online... đã góp phần thay đổi thói quen và tâm lý e ngại công nghệ ở nhiều người dân.
Chuyển đổi số không phải là đích đến, mà là một quá trình – và công dân số chính là hạt nhân của quá trình đó. Khi người dân tự tin sử dụng các nền tảng số trong mọi mặt của đời sống – từ khai báo y tế, tra cứu bảo hiểm, nộp thuế, học tập trực tuyến, đến mua sắm, khám bệnh, nhận trợ cấp – thì xã hội số sẽ không còn là một khái niệm xa lạ.
Tỉnh Ninh Bình, với những bước đi bài bản và quyết liệt, đang từng bước cụ thể hóa khái niệm công dân số bằng những hành động thiết thực, đưa công nghệ vào phục vụ con người, đúng với tinh thần: “Không ai bị bỏ lại phía sau trong hành trình chuyển đổi số.”
