Không ít người băn khoăn trước việc các hội từ trung ương đến địa phương sẽ quy tụ vào khối Mặt trận Tổ quốc trung ương và tỉnh, thành phố, và có thể kéo theo đó là những tiết chế, suy giảm nhất định về chính sách hỗ trợ, cơ chế đầu tư, đặt hàng sáng tác cũng như thực hiện các hoạt động chuyên môn, nghề nghiệp. Nhìn chung có sự lo lắng về khả năng tiếp tục đồng hành, mức độ đồng hành của các cấp lãnh đạo, chính quyền, ngành văn hóa; của đường lối, chính sách, cơ chế về văn hóa, VHNT đối với các hội nghề nghiệp, với văn nghệ sĩ hội viên.
*
|
Với xu thế quy tụ, giảm bớt đầu mối, trong việc đưa khối các hội VHNT vào hệ thống chung của Mặt trận Tổ quốc, cần lưu ý trong phương pháp quản lý, lãnh đạo. Theo đó, cần nhận rõ những đặc thù nghề nghiệp, nghệ thuật của các lĩnh vực, chuyên ngành. Từ đó có cách định hướng, điều phối, hợp tác, đồng hành phù hợp.
Với các tổ chức hội chính trị, xã hội, nghề nghiệp trong khối Mặt trận Tổ quốc nói chung, nên nghiên cứu nâng cao sự kết nối, hợp tác với các hội nghề nghiệp về VHNT nhằm tranh thủ tiềm năng, sức mạnh của VHNT để hỗ trợ cho các hoạt động chính trị, xã hội. Cần khéo léo vận dụng tiếng nói VHNT thông qua đầu mối là các hội nghề nghiệp để thúc đẩy sáng tác VHNT với các đề tài về các lực lượng công nhân, nông dân, cựu chiến binh, phụ nữ, thanh niên… Và như thế, nên kiến tạo, tổ chức nhiều hoạt động phối hợp giữa các hội như các cuộc thi, vận động sáng tác, dàn dựng phim, kịch, các sự kiện như triển lãm tranh, ảnh, trình diễn tác phẩm sân khấu, ca múa nhạc… Các đoàn thể, tổ chức hội nên cùng đầu tư thực hiện các công trình, dự án về văn hóa, VHNT nhằm phục vụ chính các đoàn thể, tổ chức hội trong khối Mặt trận; phục vụ đông đảo hội viên các hội và rộng hơn là công chúng trong xã hội.
Để thực hiện những công trình, dự án hay hoạt động, sự kiện đó, trong hoàn cảnh có những giới hạn nhất định về ngân sách đầu tư, hỗ trợ của nhà nước, địa phương, rất cần thúc đẩy mạnh mẽ các mô hình xã hội hóa, các hình thức hợp tác công - tư, tranh thủ sự đồng hành của các bộ ngành, các địa phương, các tập đoàn kinh tế, doanh nghiệp… Đặc biệt với các tập đoàn, doanh nghiệp, cần nghiên cứu, thúc đẩy những cơ chế phù hợp về quyền lợi như giảm thuế, như lan tỏa hình ảnh trong truyền thông, như “trả quyền lợi” bằng chính các tác phẩm VHNT chất lượng sáng tác về các tập đoàn, doanh nghiệp… Như vậy nhằm bảo đảm cho sự đồng hành hiệu quả và lâu dài, thu hút các nguồn lực xã hội đến với các hội nghề nghiệp, các văn nghệ sĩ.
Quan trọng hơn thế, trong hoạt động, tổ chức của mình, các hội nghề nghiệp về VHNT cần chủ động đẩy mạnh xã hội hóa, thúc đẩy các mô hình, phương thức phối hợp như kể trên. Đã có những sự kiện, hoạt động của hội nghề có sự đồng hành của doanh nghiệp; hoặc hợp tác giữa hội nghề VHNT với bộ ngành, địa phương, lực lượng như vừa ví dụ. Tuy nhiên mức độ hợp tác giữa các bên có lẽ còn vừa phải ở hình thức là những sự kiện, hoạt động riêng rẽ, có tính thời vụ. Về những vấn đề hợp tác, xã hội hóa trên, mong rằng Đảng, Nhà nước sẽ định hướng, tạo điều kiện; và ngành văn hóa, các hội nghề nghiệp… sẽ triển khai nghiên cứu, tổ chức các cuộc tọa đàm, hội thảo, trưng cầu ý kiến… nhằm hiến kế, xây dựng các mô hình bổ sung cho chính sách, cơ chế phát triển, hỗ trợ cho VHNT.
Bên cạnh đó, cũng phải thấy rằng, chính sách đầu tư tài trợ, hỗ trợ sáng tác của Nhà nước cho VHNT lâu nay là rất đáng trân trọng, nhưng nhiều khi trong việc thực hiện còn thiên về dàn khắp, chia đều. Những năm qua, dư luận, giới nghề đã bàn luận nhiều về bất cập khi “cào bằng” trong các hoạt động trên. Cần thay đổi quan niệm, tư duy trong việc sử dụng ngân sách cũng như các nguồn xã hội hóa, hợp tác cho các công việc này. Theo đó, không nhất thiết phải hỗ trợ, đầu tư rộng khắp đến đông đảo hội viên, mà nên thay bằng các hình thức đầu tư sâu cho tài năng, tác phẩm chất lượng. Và như vậy, cơ chế xét duyệt, tuyển chọn, hỗ trợ đối với văn nghệ sĩ hội viên trong quá trình sáng tác và hoàn thành tác phẩm cần được thực hiện chặt chẽ hơn nữa. Điều này nên được áp dụng từ cấp hội ở trung ương cho đến các tỉnh, thành phố. Như vậy nhằm mục tiêu cao nhất là khích lệ tài năng, nâng cao chất lượng tác phẩm, hỗ trợ hiệu quả cho quá trình lan tỏa các tác phẩm có giá trị đến với công chúng, xã hội.
Cũng liên quan đến vấn đề trên, một cách cụ thể, nên điều chỉnh cách thức tổ chức các hoạt động chuyên môn, nghề nghiệp của các hội. Các chương trình đi thực tế sáng tác, mở trại sáng tác có tính đông đúc, dàn trải, nhiều thành phần trước kia nên được chuyển dần sang các trại chuyên sâu, dài ngày, các cuộc thực tế thâm nhập sâu. Việc mời gọi văn nghệ sĩ tham gia các hoạt động này cũng cần được chắt lọc. Cùng với đó, nguồn hỗ trợ cho văn nghệ sĩ khi tham dự cũng nên được nâng cao hơn, góp phần khích lệ, bồi bổ thiết thực cho quá trình sáng tác. Tương tự, việc tổ chức các cuộc thi, vận động sáng tác nên được đầu tư lớn hơn về giải thưởng; nâng cao hơn về chất lượng chấm chọn tác phẩm; mở rộng hình thức chấm chọn giải thưởng theo hướng phát huy vai trò của công chúng, xã hội; quan tâm hơn đến quá trình “hậu giải thưởng” bằng việc đẩy mạnh công bố, quảng bá, lan tỏa các tác phẩm chất lượng cao vào cuộc sống. Đó cũng là nhằm sử dụng hiệu quả, hữu ích, phát huy được tối đa nguồn kinh phí đầu tư của nhà nước, của xã hội cho hoạt động chuyên môn của các hội.
*
Cải tiến, đổi mới trong hoạt động, công tác hội nghề nghiệp về VHNT là vấn đề mang tính quyết định đối với chất lượng hoạt động hội trong thời gian tới. Cũng như qua đó, góp phần tác động đến chất lượng tác phẩm được văn nghệ sĩ hội viên sáng tác khi tham gia các hoạt động chuyên môn của hội nghề nghiệp.
Thực tế, cá nhân văn nghệ sĩ có sự tồn tại độc lập đối với hội nghề nghiệp của mình và hoạt động sáng tác mang ý nghĩa tự thân nhiều hơn là có tính vận động, phong trào. Và các cá nhân hội viên, trong sự ràng buộc với hội nghề nghiệp, mang ý nghĩa tinh thần nhiều hơn là vật chất, quyền lợi, bởi hội không quản lý và điều hành hoạt động của hội viên như hình thức cơ quan, đơn vị có trả lương cho nhân sự, người lao động. Tuy nhiên, với đặc thù về lịch sử, truyền thống xây dựng và phát triển của các hội VHNT thì các hội và văn nghệ sĩ hội viên có mối liên hệ thường xuyên, lâu dài với chủ trương, đường lối, chính sách, cơ chế của Đảng, Nhà nước, địa phương. Cùng với đó, lấy VHNT để đóng góp cho đời sống văn hóa, nâng cao thẩm mĩ cho người dân, củng cố đạo đức xã hội cũng là chủ trương lớn của Đảng, nguyện vọng chân chính của xã hội, đã và đang được cụ thể hóa thành nhiều chính sách văn hóa, VHNT trong thời gian qua. Đặc biệt, giá trị của văn hóa, VHNT đang ngày càng được đề cao, khẳng định trong tiến trình xây dựng, phát triển đất nước.
Do đó, cần tiếp tục duy trì mô hình tổ chức nghề nghiệp về VHNT trong bối cảnh mới, song song với tích cực nghiên cứu đổi mới, sáng tạo bảo đảm sự tinh gọn, chuyên sâu, hướng tới huy động và quy tụ các nguồn lực, phục vụ tốt nhất cho việc triển khai các hoạt động chuyên môn thiết thực, có trọng điểm, hỗ trợ hiệu quả cho văn nghệ sĩ tài năng, tạo ra và cung cấp nhiều tác phẩm chất lượng tốt phục vụ cộng đồng, xây dựng văn hóa, phát triển xã hội, kinh tế của đất nước.
