-Nhà có gần đường không?
-Cách đường chưa đến trăm mét đâu ạ.
-Vậy thì được.
H’Phi, trại viên của Trại Bồi dưỡng sáng tác thơ văn “Hương rừng”. – Trại dành riêng cho các em là thanh thiếu niên đồng bào dân tộc thiểu số của tỉnh đi thực tế từ thành phố Nha Trang về. Đạt được mời làm Trưởng Trại hướng dẫn các em. Trại năm nay có hai mươi cây bút trẻ, H’Phi sinh viên năm thứ nhất khoa Sư phạm cũng được mời để tham tham gia quản lí trại viên.
Xe tách quốc lộ rẽ vào đường bê tông rồi dừng lại trước một quán lớn bên đường. Trại viên ùa xuống xe, H’Phi đi lại bên Đạt, nói:
-Mời thầy xuống thăm nhà em ạ.
-Em xuống trước đi.
Đạt vừa rời xe bước xuống sân, một người đàn bà từ trong nhà chạy ùa ra, kêu lên:
-Thầy, em chào thầy!
Đạt ngạc nhiên kêu lên:
-Liên!
Người đàn ông đứng bên cạnh cao khoảng mét tám, người to như lực sĩ, nắm chặt tay Đạt, giọng nghèn nghẹn:
-Thầy!
-Y Go, thế này là thế nào?
-Dạ. H’Phi là con gái đầu của vợ chồng em đó thầy. Mới đó đã mười chín năm rồi.
H’Phi tủm tỉm cười rồi nói:
-Thưa thầy, em dành cho thầy chút bất ngờ: đây là ba má em cũng là học trò cũ của thầy. Giới thiệu với ba má, thầy Hoàng Đạt hiện nay là Phó Tổng biên tập, người trực tiếp hướng dẫn chúng con ở Trại đợt này đấy ạ.
Nhìn vợ chồng Y Go, kỷ niệm cũ ùa về...
 |
| Hương rừng - Tranh: Pixabay |
-Bốp!
-Tùm!
Đang căng mắt nhìn chiếc phao câu nhấp nháy trên mặt nước, tư thế chuẩn bị giật thì nghe như có tiếng ai bị đánh rơi xuống nước. Quay lại thấy Y Go lóp ngóp dưới suối, Đạt đứng bật dậy, buột miệng hét lên:
-Y Go!
-Đứng im.
Nòng súng lạnh ngắt thúc một cái rất mạnh vào lưng đau điếng cùng với tiếng nói lạnh lùng vang lên. Quá bất ngờ, Đạt chỉ còn biết đứng im, liếc mắt nhìn qua bên cạnh. Không biết nhóm người lạ đến bên từ lúc nào, hai thanh niên người bản địa, mặc quần áo rằn ri đã cũ, lưng và mông có vài miếng vá, tay lăm lăm súng AR15 chĩa vào Y Go. Y Go vừa lóp ngóp bò lên khỏi dòng suối, cả hai người lạ lao lại đánh tới tấp vào đầu, vào mặt, hất Y Go văng xuống suối, chìm nghỉm một lúc sau mới nhô lên được. Một tên đứng trên bờ quát:
-Lên đây!
Y Go không nói gì, từ từ leo lên hòn đá nơi hai người lạ đang lăm lăm súng như định bắn. Đứng chưa vững, một tên đã đấm thẳng vào mặt, máu mũi trào ra. Tên đứng bên cạnh cười nham nhở rồi khoác súng lên vai đưa một cây nứa to bằng cổ tay, dài khoảng mét rưỡi, một đầu chẻ làm sáu bảo Y Go:
-Hai tay cầm chặt vào.
Hắn cầm đầu cây nứa không chẻ, giật mạnh; Y Go hét lên một tiếng đau đớn, xòe hai bàn tay ra thấy nhiều đường vạch trắng tinh đang từ từ ứa máu. Máu từ hai bàn tay vọt ra, chảy thành dòng rơi trên mặt đá. Tên cầm súng cất tiếng cười man rợ, nói:
-Chào ngài Đội phó lực lượng 04!
Tên còn lại quăng cây nứa xuống suối, nói:
-Đây là món nợ mày phải trả cho những người anh em chúng tao đã ngã xuống dưới làn đạn của mày ở dốc Đá, trại bò ông Nguyễn Cao Kỳ, dốc Cổng Trời…
-Chúng mày giết bộ đội, công an rồi bắn vào buôn Đắk, đốt cháy mười ba nóc nhà dài làm hơn hai chục thầy cô và học sinh trường nội trú dính đạn. Chúng mày cài lựu đạn ở đồi Không Tên phía sau trạm Kiểm soát Quốc lộ 21 làm mười ba em học sinh trường nội trú cuốc đất tăng gia đổ gục. Đêm đêm chặn đường, đốt xe ô tô giết người ở dốc 69, cầu 70, chân đèo 519… thì sao?
-Chúng tao đấu tranh cho người bản địa Tây Nguyên, đánh đuổi bọn Yoan (1) ra khỏi vùng đất của mình.
-Thế những em thiếu nhi người Êđê có tội tình gì mà chúng mày cũng thẳng tay bắn giết, bỏ thuốc độc vào thức ăn?
-Bốp! Bịch! Bịch.
Hai tên không trả lời mà vung tay, chân, đấm đá túi bụi vào người Y Go. Một giọng nói phụ nữ bất ngờ vọng đến:
-Trói nó lại.
Chúng trói Y Go “giật cánh khỉ”, hai tay vòng ra phía sau lưng. Tên đứng bên thúc mũi súng một cái thật mạnh vào hông Đạt, quát:
-Cỡi đồ dài ra.
Đạt làm như cái máy, cởi chiếc áo màu xanh dài tay cùng chiếc quần ka ki đã cũ đặt lên mặt đá. Tên đứng sau lưng không nói gì, bỏ súng vơ quần áo Đạt vừa cởi ra mặc vào rồi móc túi sau lôi ví mở ra xem, reo lên:
-Yang (2) ơi, thằng Yoan này có nanh cọp to lắm.
Cả ba tên xúm lại chuyền tay nhau xem chiếc nanh cọp tìm thấy trong bóp của Đạt. Giọng phụ nữ quen quen từ xa vọng đến:
-Chiếc nanh cọp này mày lấy ở đâu?
-Bạn gái tôi tặng.
-Bốp!
Một cái tát làm Đạt tối tăm mặt mũi, cùng với câu nói vang lên:
-Trả lời với bà Đại úy Quận trưởng thế à?
Tiếng người phụ nữ tiếp tục vọng đến:
-Của người yêu tặng?
-Đúng.
Tên đứng trước mặt lại vung tay lên định đấm, người đứng sau lưng nói:
-Thôi!
-Dạ!
-Chúng mày cột Y Go vào gốc cây kia, kiếm củi về thiêu sống nó để trả thù cho anh em chúng ta đã bị nó giết. Chào thầy giáo, thầy vẫn khỏe chứ?
Đạt từ từ quay mặt lại nhìn người đứng phía sau. Hắn cao gần mét bảy, đầu đội mũ sắt của lính Mĩ đã bong hết sơn, người mặc bộ quần áo lính dù, ngang hông đeo khẩu súng ngắn; hình như khuôn mặt trái xoan, mũi rọc dừa và đặc biệt… đôi mắt. Ôi, đôi mắt, lẽ nào lại là…, Đạt buột miệng kêu lên:
-H’Ni!
-Em đây!
Người lạ bỏ mũ sắt xuống, Đạt trố mắt ngạc nhiên, hồi ức trở về…
 |
| Trang sách tuổi thơ - Tranh: Pixabay |
Năm 1979, trường nội trú có dấu hiệu không bình thường, thỉnh thoảng lại có một nhóm học sinh lớn bỏ học trốn vào rừng. Trước tình hình ấy, Đạt được điều về trường phụ trách lao động. Về trường chưa được hai tháng thì trường xảy ra chuyện: các em ngày ba bữa đến bếp tập thể ăn rồi lên lớp học bình thường nếu giáo viên miền Nam dạy; còn giáo viên miền Bắc đến thì đập bàn, reo hò ầm ĩ, không chịu học. Nhưng có điều lạ, Đạt cũng giáo viên quê xứ Thanh dạy môn văn, vào lớp nào học sinh cũng rất chăm chú nghe giảng.
Đã bốn ngày trôi qua, huyện cử nhiều đoàn xuống gặp gỡ giáo viên, học sinh tìm hiểu, động viên mà vẫn chưa khôi phục lại được trật tự. Anh chị em giáo viên miền Bắc vào dạy tại trường được Phòng Giáo dục rút về học chính trị hết. Buổi chiều chỉ còn mình Đạt ở lại khu nội trú. Khoảng mười sáu giờ H’Ni bưng xoong hàng ngày vẫn chia cơm cho học sinh lên phòng Đạt; trong xoong có bốn cái bánh bao to hơn bình thường vẫn làm chia cho học sinh và giáo viên ăn – ngày ấy, khẩu phần lương thực độn bảy mươi phần trăm nên bột mì, khoai lang, sắn… là đồ ăn chính. Ngồi đối diện, H’Ni lấy một cái bánh bẻ đôi, phía trong bánh có cả một miếng thịt heo lớn đưa cho Đạt phần có thịt, nói:
-Em mời thầy!
-Cảm ơn chị, tiêu chuẩn mỗi người có một cái sao mang cho tôi nhiều thế?
-Em già lắm à thầy?
H’Ni hỏi lại, làm Đạt lúng túng không biết trả lời sao. H’Ni hơn Đạt hai tuổi, đã học hết bậc tiểu học dưới chế độ cũ – phụ nữ thời ấy ở xứ này học như vậy được xem là trí thức. Người cao, mảnh, khuôn trái xoan, hàm răng trắng như tranh vẽ trên kem đánh răng, mắt lá răm sắc sảo, chưa bắt ai làm chồng. Thành lập trường, cô được tuyển vào làm cấp dưỡng và giao quản lí mười hai người trong bộ phận nấu ăn. Đạt mới về, không biết có gì đặc biệt mà được ưu ái hơn, trong các bữa ăn thường được đích thân bếp trưởng bê cho. Thỉnh thoảng khi rỗi việc H’Ni lên nhờ Đạt kèm thêm môn văn. Thực lòng, Đạt cũng có cảm tình nên thỉnh thoảng đọc thơ, kể chuyện cho H’Ni nghe. Hàng ngày H’Ni gọi Đạt bằng thầy, Đạt gọi lại bằng chị, vậy mà hôm nay… câu hỏi khó không trả lời được nên đành cười trừ. H’Ni nói:
-Người Kinh có câu tục ngữ: một chữ cũng là thầy, nửa chữ cũng là thầy; vậy mà em được thầy dạy cả ôm chữ rồi, sao vẫn gọi là chị ạ. Em già quá hay không xứng là học trò của thầy?
-Thôi được, tôi sẽ gọi tên nhé.
-Đã nhận là học trò thì phải gọi là em chứ, thầy không thể gọi H’Ni một tiếng em được sao?
-Thôi được, từ nay sẽ nhận em H’Ni làm học trò.
-Em cảm ơn ạ. Nhân ngày quan trọng này, em tặng thầy vật này làm kỉ niệm.
H’Ni lấy trong túi áo ra chiếc răng nanh cọp đặt vào tay Đạt, nói nhỏ:
-Em cảm ơn anh đã nhận.
Nhìn ánh mắt H’Ni như có ngọn lửa trong ấy, Đạt thoáng đỏ mặt. Vừa lúc đó có cô học trò lớp chín chạy xộc vào phòng, thở không ra hơi, nói:
-Thầy ơi, công, công… an!
Đạt buông tay H’Ni, hỏi:
-Công an làm sao?
-Công an đến trường nhiều lắm, vây kín nhà bếp rồi ạ.
Nhìn H’Ni thấy cô tái mặt tỏ vẻ hoảng sợ, Đạt nói:
-Em ở đây với cô H’Ni để thầy xuống dưới ấy xem sao.
Đạt đi như chạy xuống đến khu nhà bếp đã thấy công an đưa cả mười hai cô cấp dưỡng của nhà trường lên hai chiếc xe bịt kín. Số bánh mì chuẩn bị bữa ăn chiều cũng bị khuân lên xe. Đạt chặn đầu xe hỏi:
-Đây là bữa ăn tối của thầy và trò trường chúng tôi, các anh lấy hết thì học trò nhịn đói à?
-Anh là ai?
Người đeo quân hàm Thiếu úy chắc chỉ huy bước đến hỏi.
-Tôi là giáo viên Phụ trách lao động của trường.
-Anh là thầy Đạt phải không?
-Chính tôi.
-Chúng tôi được báo toàn bộ số bánh này đã bị bỏ thuốc độc nên không thể ăn được. Bọn phản động định đầu độc học sinh để vu khống chế độ ta và phá trường. Bữa chiều nay của thầy và trò Trường Nội trú lãnh đạo huyện đã có phương án xử lí rồi, thầy yên tâm.
Xe công an rút đi, học sinh của trường ùa đến bên cạnh Đạt, đứa nắm áo, đứa nắm quần; mấy em lớn nói với nhau:
-Thầy mình oách thật, nạt cả một rừng công an luôn.
-Thầy vì học trò mà, gan thật.
Đạt bảo:
-Các em về phòng nghỉ đi, chờ thầy Hiệu trưởng về rồi tính.
Các em nghe lời, tản đi. Đạt về phòng mình thì không thấy H’Ni và cô học trò đâu cả. Trên giường Đạt nằm, váy và áo của H’Ni được gấp để cuối giường. Nhìn lên móc, thấy mất bộ đồ dài. Khi vụ án ở trường khép lại, Đạt mới biết H’Ni là Trung úy Fulro; mười một cô cấp dưỡng là quân của cô ấy.
 |
| Lớp học - Tranh: Pixabay |
-Thầy ơi, em xin lỗi thầy ạ.
Bất ngờ Y Go kêu lên, Đạt quay qua trả lời:
-Không phải lỗi của em.
-Nếu em không rủ thầy vào đây câu cá thì đâu xảy ra chuyện này.
Y Go nói với tôi xong quay qua nói với đám lính:
-Chúng mày có đánh, có giết thì nhằm tao đây nè. Thầy giáo vào đây cho con em chúng ta cái chữ, không có tội gì cả, tha cho thầy ấy đi.
Ba tên lại lao đến đấm đá Y Go túi bụi, máu mồm, máu mũi trào ra ướt đẫm chiếc áo may ô màu cháo lòng đã lũng vài chỗ. Một tên nói:
-Ốc không lo được thân ốc còn lo đèo thêm rêu, sắp chết đến nơi rồi còn xin cứu người khác.
Y Go không kêu ca khi bị đánh đau, nhưng trong mắt như có ngọn lửa. Hôm qua gặp Đạt đi vào buôn tìm việc làm nên Y Go rủ thầy giáo cũ đi bắt cá suối về bán. Vợ Y Go người Kinh trước làm cấp dưỡng cho Đội công tác của huyện. Vì chuyện Y Go ghen, vác AK nã cả băng lên trời, giải tán đám thanh niên đến tán người mình yêu nên bị cơ quan buộc thôi việc, đuổi về buôn. Cô cấp dưỡng thương người con trai thẳng tính, thật thà nên bỏ việc theo về ở cùng, họ nên vợ thành chồng. Vợ sinh con gái đầu lòng, nhà không có gì ăn nên hàng ngày Y Go đạp xe vào rừng đầu nguồn sông Ba thả lưới bắt cá về đổi gạo nuôi vợ con. Trước đây vợ chồng Y Go có theo học bổ túc văn hóa Đạt dạy. Đạt dạy văn thường dành khoảng năm phút cuối khi sắp hết tiết kể chuyện về quê hương miền Bắc nên được học viên quý lắm. Nay thấy thầy bị đuổi việc, phải đi làm thuê kiếm sống nên rủ thầy đi đánh cá. Không ngờ ngay buổi đầu tiên đã thế này… Y Go thở hắt ra như con bò kéo xe quá tải ngược dốc.
H’Ni quay lại nói với đám lính:
-Vơ nhiều củi lại để nướng hắn cho chín.
Bọn lính được lệnh lẫn luôn vào rừng. Đạt nói:
-Bà Quận trưởng ốm đi nhiều quá.
-Cảm ơn anh. Anh cũng già và đen như người Êđê rồi.
-Cái số nó vậy mà.
-Em biết và luôn theo dõi về anh. Khi thấy anh về làm Hiệu trưởng trường to nhất huyện đã mừng; không ngờ lại bị bắt, ra tòa, rồi đuổi việc chỉ vì viết một bài báo nêu lên sự thật ở một trường.
-Quận Trưởng cũng biết chuyện của tôi?
-Dạ. Em cũng biết anh đã lấy vợ và có con, rồi…
-Li hôn?
-Em biết cả.
Đạt không thể tin một cô gái khát máu, đã ra lệnh thảm sát biết bao người vô tội ở huyện này lại có lúc cũng mủi lòng vì chuyện riêng của mình. H’Ni nhìn Đạt nói:
-Cứ cho là tại số đi nên buổi chiều hôm ấy được lệnh đầu độc giáo viên và học sinh rồi rút vào rừng em mới mang bánh lên phòng thầy nên không bị bắt.
-Hôm ấy em cũng định giết tôi?
-Không, bánh bẻ đôi, em ăn một nửa, anh ăn một nửa có sao đâu. Sợ anh đói lại xuống ăn với học trò nên em mới mang 4 cái lên cho anh ăn mà.
-Vậy à!
-Dạ.
-Váy và áo em để lại, anh bỏ vào ba lô, trốn vào rừng giặt, phơi khô rồi mang về gấp lại vẫn để dưới đáy hòm gỗ, chờ ngày trả lại cho chủ nó.
-Sao anh lại làm thế?
-Anh tin sẽ có ngày em trở về.
-Anh vào rừng với em nhé. Chúng em được lệnh di tản qua Thái Lan, sau đó rút qua Mĩ. Hôm nay là ngày cuối cùng em ở đây.
-Cảm ơn em, nhưng anh không thể đi được. Chúng ta có lý tưởng khác nhau, hơn nữa anh đang là người mang tội với chế độ mà anh quý mến, nuôi dưỡng anh trưởng thành. Anh đi sẽ không minh oan được cho mình. Và cả Y Go đây nữa, trước đây là kẻ thù của em, nhưng hiện nay hoàn cảnh cũng đáng thương lắm.
-Em biết, vợ chồng thất nghiệp, làm hợp tác xã không đủ sống nên phải đi bắt cá về cho vợ đổi gạo. Hắn đã truy lùng em khắp mọi ngóc ngách của núi rừng Chư Yang Sin(3). Một tay súng thiện xạ, một chỉ huy dũng cảm; xứng đáng là đối thủ của em.
-Em có thể cho Y Go một con đường sống không?
-Không. Bản án phải được thi hành.
-Chuyện đã qua, người ta đã từ giã vũ khí để về làm người bình thường rồi thì nên tha em ạ. Mạng con người quý lắm.
H’Ni đanh mặt lại, không nói gì thêm. Ba tên lính mang từ trong rừng ra toàn cây khô to như bắp chân chất xung quanh Y Go cao tới ngực; dưới chân còn có thêm ôm lá khô. Một tên cầm bó nứa được châm lửa cháy có ngọn hơ hơ trước mặt Y Go, hả hê nói:
- Cuối cùng chúng tao cũng bắt được mày.
H’Ni bước lại bên cạnh tên cầm đuốc bảo:
-Đưa đây.
Thấy H’Ni chuần bị châm lửa, Đạt hét lớn:
-Dừng lại đi H’Ni.
Một tên lao lại giơ thẳng chân đạp một cái rất mạnh, làm Đạt văng xuống suối, mồm quát:
-Đù...
-Đoàng, đoàng, đoàng...
Tên lính chưa nói hết câu, tiếng nổ chát chúa của đạn AK vang lên, cả H’Ni và ba tên đi cùng té ngửa, mắt trợn trừng như không tin những gì vừa xảy ra. Công an như từ trên trời rơi xuống hay từ dưới đất lao lên, ùa đến; người dập lửa, người cởi trói cho Y Go, người nhảy tùm xuống suối kéo Đạt lên bờ. Sau trận đánh đó Đạt được cử đi học, rồi chuyển ngành về thàng phố công tác. Mới đó đã hai chục năm trôi qua.
Mùa mưa năm 2022
Chú thích tiếng Êđê:
Hồng Chiến | Báo Văn nghệ
