Rock thăng hoa trên nền nhạc giao hưởng, pop kết hợp với dàn nhạc giao hưởng, rap hoà quyện với các nhạc cụ giao hưởng, dân ca được thể hiện bởi những thanh âm giao hưởng…
Khi tiếng piano cùng âm thanh của bộ dây trong dàn nhạc giao hưởng tấu lên như trận gió báo hiệu cơn mưa buốt giá tháng 11 cũng là lúc ca khúc November Rain do ban nhạc rock Mỹ Guns N’ Roses biểu diễn bắt đầu. Được lên ý tưởng từ đầu những năm 1980 nhưng tới năm 1991 ca khúc gồm nhiều đoạn hoà âm bởi dàn nhạc cổ điển mới ra mắt công chúng trong album phòng thu Use Your Illusion. Để mang tới cảm xúc chân thực nhất cho video, ban nhạc đã biểu diễn ca khúc trực tiếp cùng dàn nhạc giao hưởng trước 1.500 khán giả.
 |
| Các nghệ sĩ Trang, Tùng, Vũ Thanh Vân và Thịnh Suy biểu diễn trong concert bên cạnh dàn nhạc The 8 Theatre. Nguồn: Cam by 8 |
Đây là ca khúc rock điển hình minh chứng cho lịch sử rock đã hoà vào dàn nhạc giao hưởng tự nhiên đến thế sau lần đầu tiên đột phá với sự kết hợp giữa ban nhạc rock lừng danh thập niên 70 - Deep Purple và dàn nhạc giao hưởng Hoàng gia Anh Royal.
Sự thăng hoa của rock cùng dàn nhạc giao hưởng ở giai đoạn cuối thế kỷ XX này khiến một khái niệm âm nhạc mới ra đời - Symphonic metal. Đây được coi là một thể loại nhạc rock mới, kết hợp giữa heavy metal và âm hưởng của nhạc giao hưởng cổ điển. Những ca khúc rock này thường có dàn nhạc lớn chơi kèm bên cạnh guitar, trống. Nhiều ban nhạc đình đám gắn liền với thể loại này là những tên tuổi đến từ các nước Bắc Âu như Therion (Thuỵ Điển), Nightwish (Phần Lan), Within Temptation (Hà Lan)…
Đầu thế kỷ XXI, thế giới chứng kiến trào lưu cover những ca khúc rock đình đám của thập niên 60-70 của thế kỷ trước với phong cách hòa âm phối cùng dàn nhạc giao hưởng. Scorpions là tên một trong các ban nhạc rock đỉnh cao của thế giới và cũng hết sức quen thuộc với người hâm mộ nhạc rock Việt Nam là một ví dụ điển hình.
Rock Việt “giao duyên” với giao hưởng
Ở Việt Nam, ban nhạc rock Unlimited mang tới trải nghiệm bùng nổ lạ lẫm lần đầu tiên cho khán giả trong nước năm 2008 tại TP.HCM. Sự kết hợp với dàn nhạc giao hưởng chuyên nghiệp của Nhạc viện TP.HCM cùng phần phối khí của nhạc sĩ người Mỹ Dirk Johan, ban nhạc Unlimited đã xóa tan nghi ngờ về sự khập khiễng. Song để một ca khúc rock biểu diễn nhuần nhuyễn cùng dàn nhạc lớn trên sân khấu trực tiếp, Unlimited đã mất tới 6 tháng tập luyện.
12 năm sau - năm 2020, khán phòng Nhà hát Lớn Hà Nội mới lại được “nổi bão” khi nhạc trưởng Lê Phi Phi bỏ đũa chỉ huy, cầm micro hát We will rock you - ca khúc rock bất hủ của ban nhạc huyền thoại Queen - cùng ban nhạc, khán giả trong đêm nhạc Rock Symphony mang tên We are the champions. Vị nhạc trưởng khi đó đã tâm sự ngay với khán giả rằng, đây không phải là chương trình nhạc giao hưởng mà là “giao hưởng rock”. Khán giả không cần trật tự nữa, cũng không cần ngần ngại để vỗ tay, dùng điện thoại chụp ảnh hay livestream (phát sóng trực tiếp). Những giới hạn đã bị thổi bay. Biểu diễn nhạc giao hưởng ở Việt Nam đã mở ra một giới hạn mới.
Khán giả Việt khi đó được ngụp lặn trong không khí của những nhạc phẩm rock bất hủ, quen thuộc: Smoke on the water, Bohemian rhapsody, We will rock you… với phần phối khí cùng dàn nhạc giao hưởng, ngay trực tiếp tại sân khấu trong nước. Xúc cảm cao trào của rock được đẩy lên đỉnh cao nhờ sức mạnh của dàn nhạc. Những âm điệu tinh tế cũng vì có dàn nhạc giao hưởng mà đạt đến độ hoàn hảo. Ngọn lửa rock được bao bọc thăng hoa bởi bức tường thành vững chắc là những âm thanh từ đa dạng nhạc cụ của dàn nhạc giao hưởng. Các nghệ sĩ biểu diễn tại chương trình này nhận được sự tán thưởng nhiệt thành từ khán giả với nhận định: dám thách thức bản thân, thách thức thói quen nghe nhạc của khán giả Việt.
Rock kết hợp dàn nhạc giao hưởng tiếp tục trở thành trào lưu ở Việt Nam khi đầu năm 2023, ban nhạc rock tên tuổi Bức Tường tung album phòng thu số 7 - cân bằng với những bản phối với nhạc giao hưởng. Đây là thử nghiệm đột phá của chính ban nhạc này.
Đến năm 2024, những chương trình biểu diễn rock kết hợp giao hưởng đã dần trở nên quen thuộc, đặc biệt với khán giả trẻ. Tháng 6 vừa qua, Room8: Rock - một địa chỉ rock thân thuộc đã mang đến cho khán giả, đặc biệt là khán giả trẻ, những trải nghiệm âm nhạc mới lạ. Bởi không cần dùng quá nhiều ca từ, nhưng những âm thanh phát ra từ các loại nhạc cụ cổ điển vẫn thể hiện được tinh thần của nhạc rock - thứ âm nhạc đại diện cho sự tự do.
Đến lượt rap “trốn tìm” cùng dàn nhạc
Dongvui harmony - dự án âm nhạc do rapper Đen Vâu (Nguyễn Đức Cường) phối hợp nhạc sĩ nhạc cổ điển Trần Mạnh Hùng, nhạc trưởng Đồng Quang Vinh thực hiện đã trả lời dứt khoát cho câu hỏi: Liệu một dòng nhạc bụi bặm, giản dị có thể kết hợp với chất hàn lâm của dàn nhạc giao hưởng không?
Trong một bài trả lời phỏng vấn với truyền thông, Đen nói “biết trước là khó thực thi, khó tiếp cận đại chúng nhưng vẫn quyết tâm làm”. Mất tới gần một năm chuẩn bị, tới khi được đứng trong khán phòng giao hưởng Đen thấy mình như được làm khán giả. Vẫn là 8 ca khúc quen thuộc của Đen, với những Trốn tìm, Mang tiền về cho mẹ… song khi các nhạc cụ với âm thanh nguyên bản cổ điển được phối lại, cảm xúc hoàn toàn khác lạ. Khán giả xem video càng thêm vui mắt khi có những phân đoạn âm nhạc, chính nhạc trưởng Đồng Quang Vinh muốn nhảy múa với giai điệu hồn nhiên trong trẻo.
Có sự phân cực ý kiến từ khán giả với sự kết hợp này, song đa phần Đen cùng cộng sự nhận được mưa lời khen. Video nhận được gần 4 triệu lượt xem. Một khán giả nữ chia sẻ: “Mình đã ngồi yên trước laptop để nghe đi nghe lại từng bài, xem cách anh chỉ huy, từng nghệ sĩ chơi nhạc, và cả từng phần bè. Thực sự bị cuốn, cứ như có ma lực. Cảm ơn Đen Vâu, cảm ơn nhạc trưởng Đồng Quang Vinh, cảm ơn dàn nhạc, hợp xướng và những người đứng phía sau đã cống hiến hết mình. Mong rằng trong tương lai sẽ thấy nhiều sự kết hợp độc đáo, nâng tầm như thế này nữa.”
Pop, dân ca, nhạc điện tử hòa nhịp giao hưởng
Ngay đầu năm nay, đêm nhạc EDM symphony - nằm trong chuỗi hành trình nghệ thuật Bamboo Concerto - đã mang tới sự kết hợp giữa các ca khúc dân ca, pop, nhạc điện tử cùng nhạc giao hưởng. Dàn nhạc giao hưởng tham gia là một tên tuổi trẻ với nhạc trưởng 9x Dustin Tiêu. Thực tế, việc kết hợp giữa thể loại âm nhạc pop hoặc các ca khúc thính phòng dân gian với dàn nhạc giao hưởng ở Việt Nam những năm gần đây không còn lạ. Từ những tên tuổi gạo cội của làng nhạc Việt như Mỹ Linh, Đức Tuấn, Tùng Dương đến những ca sĩ nhạc pop hiện đại như Noo Phước thịnh đều chọn biểu diễn cùng dàn nhạc giao hưởng.
Trong số những tên tuổi trên, Đức Tuấn được coi là tiên phong trong việc biểu diễn ca khúc kết hợp với dàn nhạc giao hưởng. Giọng ca bán cổ điển chọn thu âm ở nước ngoài các ca khúc của mình và hợp tác với chỉ huy dàn nhạc giao hưởng tên tuổi Paul Bateman. Chi phí cho những nhạc phẩm của mình dù đắt đỏ song nghệ sĩ cảm thấy hài lòng.
Ca sĩ Mỹ Linh với đêm nhạc “My Linh chat with VNSO” hồi giữa năm cũng để lại nhiều ấn tượng. Diva chọn những ca khúc nhạc phim đình đám thế giới, trình diễn giọng ca thính phòng của mình trên nền nhạc giao hưởng, song lại phối khí phong cách trẻ trung. Sau Chat với Mozart, với đêm nhạc mới này, nghệ sĩ lại mang tới một món ăn độc đáo khác cho khán giả Việt. Ca sĩ Tùng Dương thì lựa chọn kết hợp giữa các nhạc cụ điện tử với giao hưởng ở album mới có tên Li ti và cũng nhận về những hiệu ứng tích cực.
Với sự hỗ trợ của bộ dây giao hưởng, Noo Phước Thịnh trình diễn ca khúc hit Gạt đi nước mắt phiên bản hoàn toàn mới trên sân khấu chương trình “Hòa âm ánh sáng” đã để lại nhiều ấn tượng với người hâm mộ của mình.
Vẫn còn những nghi ngờ, vẫn còn sự phân cực ý kiến song con đường hoà hợp giữa dàn nhạc cổ điển với các thể loại âm nhạc hiện đại vẫn đang được làng nhạc Việt Nam dìu dắt cùng tiến về tương lai. Khán giả Việt được hứa hẹn trải nghiệm thêm nhiều sự kết hợp mới lạ hơn thế nữa để bắt kịp thị hiếu âm nhạc thế giới.
Báo Văn nghệ số 29/2024
