Diễn đàn lý luận

Bức tranh xã hội muôn màu

Phùng Hiệu
Lý luận phê bình 06:00 | 29/10/2024
Baovannghe.vn - "Sóng Đời" là câu chuyện về cuộc đời một con người, là bức tranh tổng thể về xã hội, về những giá trị truyền thống và sự đấu tranh để tồn tại
aa

Sóng Đời là một cuốn tiểu thuyết tinh tế và sâu sắc của nhà văn Lương Hữu Quang. Với ngòi bút chuyên chú và sự nhạy cảm, anh đã xây dựng một bức tranh sống động về cuộc sống nông thôn Việt Nam qua nhân vật chính là Nhẫn. Tiểu thuyết không chỉ đơn thuần kể lại cuộc hành trình đầy thăng trầm từ quê nhà đến đảo Phú Quốc mà còn khắc họa sâu sắc những bi kịch gia đình, những mâu thuẫn nội tâm, và sự đối mặt với những cơn sóng gió cuộc đời của Nhẫn. Với ngòi bút tinh tế và sự am hiểu sâu sắc về tâm lý con người, tác giả đã dựng lên bức tranh tổng thể về xã hội, về những giá trị truyền thống và sự đấu tranh để tồn tại trong một thế giới đầy biến động.

Mở đầu tiểu thuyết, nhà văn đưa người đọc trở về với tuổi thơ của Nhẫn, một cậu bé sinh ra trong một gia đình nông dân nghèo ở vùng quê Bắc Bộ. Những mô tả chi tiết về cảnh làng quê, cuộc sống gắn bó với đồng ruộng, và những giá trị truyền thống của gia đình đã tạo nên nền tảng vững chắc cho tính cách của Nhẫn. Từ khi sinh ra, Nhẫn đã được kỳ vọng là người nối dõi tông đường, một niềm tự hào nhưng cũng là một gánh nặng vô hình đè lên vai cậu.

Bức tranh xã hội muôn màu
Cuốn Tiểu thuyết Sóng Đời

Qua những trang viết đầu tiên, người đọc có thể cảm nhận được sự vất vả, nhọc nhằn ở nông thôn, nơi mà từng miếng cơm, manh áo đều phải đổi bằng mồ hôi và nước mắt. Hình ảnh Nhẫn cùng gia đình đối mặt với nghèo đói, phải cho các chị gái bỏ học giữa chừng để đi làm đã khắc họa rõ nét sự bất lực và hy sinh mà những người nông dân nghèo phải trải qua. Sự kỳ vọng của gia đình vào Nhẫn, đứa con trai duy nhất, càng làm tăng thêm áp lực lên đôi vai nhỏ bé của cậu. Một chi tiết đáng chú ý là sự căng thẳng giữa bố mẹ Nhẫn về việc sinh con trai nối dõi. Mặc dù đã có tám đứa con, trong đó chỉ có một mình Nhẫn là con trai, nhưng gia đình vẫn không ngừng mong muốn có thêm con trai để đảm bảo tương lai của dòng họ. Tâm lý “trọng nam khinh nữ” này không chỉ gây ra những bi kịch trong gia đình Nhẫn mà còn phản ánh một hiện thực xã hội đương thời, nơi mà giá trị của người phụ nữ bị đánh giá thấp hơn so với đàn ông.

Những cảnh Nhẫn chứng kiến cha mình chìm đắm trong rượu, hay những lúc cha con cùng nhau lên đồi chăm sóc mộ phần của tổ tiên, đều là những khoảnh khắc sâu lắng, mang đầy tính biểu tượng. Qua đó, nhà văn Lương Hữu Quang đã khéo léo thể hiện mối liên hệ mật thiết giữa nhân vật với quê hương, với truyền thống gia đình, đồng thời cũng đặt nền móng cho những biến cố lớn sẽ đến với cuộc đời Nhẫn.

Nhẫn rời bỏ quê hương, bước vào cuộc hành trình đầy gian nan để tìm kiếm cơ hội mới tại Phú Quốc. Đây là bước ngoặt lớn trong cuộc đời của Nhẫn, khi cậu phải đối mặt với những thử thách mà cậu chưa từng trải qua. Từ một cậu bé ngây thơ, Nhẫn dần trưởng thành qua những trải nghiệm khắc nghiệt của cuộc sống nơi đất khách quê người. Hành trình của Nhẫn đến Phú Quốc không chỉ là hành trình về mặt địa lý, mà còn là hành trình tìm kiếm bản thân, đối mặt với những nỗi sợ hãi, và học cách tự đứng vững trong cuộc sống. Những khó khăn ban đầu, từ việc đối phó với những kẻ lừa đảo trên đường, cho đến việc phải làm quen với môi trường sống mới, đều được nhà văn mô tả một cách chân thực và sống động. Sự xuất hiện của chú Hải - người bạn chí cốt của cha Nhẫn - đã mở ra một trang mới trong cuộc đời cậu. Chú Hải là hình mẫu của một người đàn ông từng trải, đã vượt qua nhiều sóng gió cuộc đời để đạt được thành công trên đảo Phú Quốc. Qua sự dìu dắt của chú Hải, Nhẫn dần học được những kỹ năng cần thiết để sinh tồn và phát triển trong môi trường khắc nghiệt này.

Những mô tả về cuộc sống trên tàu, những chuyến đi xa đầy gian truân, và công việc vận tải biển đã giúp Nhẫn trưởng thành hơn rất nhiều. Tuy nhiên, cùng với sự trưởng thành đó, Nhẫn cũng phải đối mặt với những mâu thuẫn nội tâm ngày càng phức tạp. Những áp lực từ quá khứ, những kỳ vọng của gia đình, và sự đấu tranh giữa lòng trung thành với quê hương và khát vọng thoát khỏi cuộc sống nghèo khó, đã tạo nên những xung đột sâu sắc trong tâm hồn cậu. Cuối cùng, những mâu thuẫn, thử thách mà Nhẫn đã trải qua, cũng là thời điểm mà mọi quyết định, mọi hành động của Nhẫn sẽ dẫn đến những hệ quả sâu rộng không chỉ cho bản thân cậu mà còn cho cả gia đình và dòng họ. Nhẫn đã đạt được những thành công nhất định, nhưng cậu cũng phải trả giá bằng những mối quan hệ tan vỡ, sự mất mát và đau đớn. Bi kịch gia đình, những xung đột với người thân, và sự phản bội trong tình yêu đã khiến Nhẫn nhận ra rằng cuộc đời không phải lúc nào cũng đi theo kế hoạch mà mình đã vạch ra.

Những sóng gió trong cuộc sống, dù đau đớn đến đâu, cũng là những bài học quý giá giúp Nhẫn nhận ra giá trị thực sự của cuộc sống. Từ những thất bại và mất mát, cậu học cách buông bỏ những thứ không thuộc về mình, chấp nhận những gì đã qua và bước tiếp với lòng kiên trì và sự lạc quan.

Tiểu thuyết Sóng Đời là sự hòa quyện giữa những cung bậc cảm xúc mạnh mẽ và những bài học sâu sắc về những thân phận con người trong xã hội. Ngoài nhân vật chính là Nhẫn, tác giả đã xây dựng nên hàng loạt nhân vật phụ đáng chú ý như ông Linh, ông Trực và ông Hải… Họ là những thương binh, may mắn sống sót sau cuộc chiến tranh thần thánh của dân tộc. Khi đất nước hòa bình, mặc dù phải gánh chịu di chứng tàn phá kinh hoàng của chất độc Dioxin nhưng họ vẫn kiên cường đứng dậy vượt qua mọi đau đớn thể xác và tinh thần, mưu sinh để tồn tại. Và dù trong bất cứ hoàn cảnh nào, họ vẫn giữ vững nhân cách tốt đẹp của người lính Cụ Hồ. Đó là bà Ân, bà Hương và bà Xuyến, những con người bước lên mạnh mẽ từ tận cùng mất mát tang thương. Họ là đại diện cho người phụ nữ chung thủy thương chồng thương con cam chịu trong mọi điều kiện hoàn cảnh, sẵn sàng hi sinh tất cả để bảo vệ gia đình nhỏ của mình. Nói tóm lại tiểu thuyết đã lột tả được sự tàn khốc của chiến tranh, sự mất mát không thể đong đếm của những người lính, và vẽ nên bức tranh xã hội đầy rẫy khó khăn, gian khổ khôn lường nhuộm đa sắc màu tạo nên số phận khác nhau tiêu biểu là cuộc hành trình đầy thăng trầm của Nhẫn, để lại trong lòng người đọc những suy nghĩ sâu xa về cuộc sống, về những gì chúng ta thực sự cần trong cuộc đời này.

Có thể nói, Sóng Đời không chỉ là một câu chuyện về cuộc đời của một con người mà còn là bức tranh tổng thể về xã hội, về những giá trị truyền thống và sự đấu tranh để tồn tại trong một thế giới đầy biến động. Với ngòi bút tinh tế và sự am hiểu sâu sắc về tâm lý con người, nhà văn Lương Hữu Quang đã thành công trong việc tạo nên một tác phẩm giàu cảm xúc, đầy ý nghĩa và rất đáng để suy ngẫm. Tiểu thuyết không chỉ là một lời nhắc nhở về những giá trị truyền thống, mà còn là một tiếng nói mạnh mẽ về sự cần thiết của sự thay đổi, của việc vượt qua những rào cản để vươn tới những điều tốt đẹp hơn trong cuộc sống.

----------

Bài viết cùng chuyên mục:

Gái thời chiến, những bông hoa ngát hương cùng sông núi Văn xuôi Nguyễn Việt Hà từ góc nhìn phê bình giới Sách hay còn lại với đời Nhà xuất bản Kim Đồng giới thiệu bộ sách " Những anh hùng trẻ tuổi" Góc nhìn mới về chân dung qua "Ký sự nhân vật" của nhà văn Nguyễn Cao Thâm
Papelucho - Bộ truyện thiếu nhi kinh điển của Chile chính thức ra mắt tại Việt Nam

Papelucho - Bộ truyện thiếu nhi kinh điển của Chile chính thức ra mắt tại Việt Nam

Papelucho – bộ truyện thiếu nhi kinh điển của nền văn học Chile – chính thức có mặt tại Việt Nam qua lễ công bố sáng 24/6/2025 tại Hà Nội. Do Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam phối hợp cùng Đại sứ quán Chile tổ chức, sự kiện không chỉ đánh dấu bước tiến mới trong hợp tác văn hóa giữa hai quốc gia, mà còn mở ra cánh cửa mới cho độc giả nhí Việt tiếp cận một thế giới tuổi thơ sinh động, hài hước và giàu cảm xúc qua nhân vật Papelucho – cậu bé 8 tuổi ngỗ nghĩnh, tinh nghịch mà sâu sắc. Với kế hoạch phát hành trọn bộ 12 tập, dự án này được kỳ vọng sẽ góp phần khơi dậy niềm yêu sách trong thế hệ trẻ Việt Nam.
Ghi nhận vai trò lãnh đạo của Việt Nam trong kiểm soát các sản phẩm thuốc lá mới

Ghi nhận vai trò lãnh đạo của Việt Nam trong kiểm soát các sản phẩm thuốc lá mới

Baovannghe.vn - Hội nghị Thế giới về Kiểm soát Thuốc lá năm 2025 đã diễn ra từ ngày 23 đến 25/6 tại Dublin, Ireland, quy tụ hàng trăm đại biểu từ chính phủ các nước, tổ chức y tế, viện nghiên cứu và xã hội dân sự trên toàn cầu.
Tổ chức Triển lãm "Hành trình 80 năm Độc lập - Tự do - Hạnh phúc"

Tổ chức Triển lãm "Hành trình 80 năm Độc lập - Tự do - Hạnh phúc"

Baovannghe.vn - Tại cuộc họp Thường trực Chính phủ với các ban, bộ, ngành, cơ quan Trung ương về công tác chuẩn bị tổ chức Triển lãm thành tựu kinh tế - xã hội nhân dịp kỷ niệm 80 năm Ngày Quốc khánh (2/9/1945 - 2/9/2025), Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính yêu cầu, rõ việc, rõ người trong thực hiện triển lãm.
Khi thị trường biến động - cơ hội để BSR tăng tốc

Khi thị trường biến động - cơ hội để BSR tăng tốc

Baovannghe.vn - Thị trường dầu mỏ thế giới nửa đầu năm 2025 tiếp tục biến động do căng thẳng địa chính trị leo thang, đặc biệt là xung đột vũ trang giữa Iran và Israel khiến nguồn cung bị gián đoạn, chuỗi cung ứng rối loạn và giá dầu Brent biến động mạnh theo chu kỳ ngắn. Tại Việt Nam, các nhà máy lọc dầu, trong đó có Nhà máy Lọc dầu (NMLD) Dung Quất do Công ty cổ phần Lọc hóa dầu Bình Sơn (BSR) vận hành, chịu sức ép kép từ thị trường nhập khẩu giá rẻ và sự bất ổn giá nhiên liệu.
Hà Nội sẵn sàng cho kỳ thi Tốt nghiệp THPT năm 2025

Hà Nội sẵn sàng cho kỳ thi Tốt nghiệp THPT năm 2025

Baovannghe.vn - Kỳ thi Tốt nghiệp THPT quốc gia năm 2025 sẽ được tổ chức từ ngày 25/6 đến ngày 27/6/2025. Để chuẩn bị cho các thí sinh có một kỳ thi đạt kết quả cao nhất, Hà Nội đã thành lập các đoàn kiểm tra trước kỳ thi nhằm kiểm tra, đánh giá cơ sở vật chất phục vụ điểm thi, điều kiện đảm bảo trật tự an ninh cho kỳ thi.